Babayeva d. R

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar
1. Badiiy asami sahnalashtirishning o‘ziga xos xususiyatlari nima- 
larlan iborat?
2. Adabiy asarlami tanlashga qo‘yiladigan talablami bilasizmi?
3. Sahnalashtirilgan o‘yinlar bolalarda qaysi sifatlami tarbiyalash- 
da yordam beradi?
4. Sahnalashtirish uchun badiiy asami tanlashda nimalarga rioya 
qilish kerak:
5. Sahnalashtirish ishini qanday bosqichlarbo‘yichao‘tkazish mumkin?
6. Badiiy asami sahnalashtirib ko‘rsatish usullarini aytib bering.

---

13-14-§. Bolalarni savod o‘rganishga tayyorlash
Reja:
1. Bolalarda о ‘qish, yozish va mavzuga qiziqish uyg ‘otish.
2. Bolalarni turli faoliyat yo ‘nalishlarida savodga о ‘rgatishga
tayyorlash.
3. Bolalar nutqini о ‘stirish va savodga tayyorgarlik.
Tayanch tushunchalar: 
Ekspressiv muloqotchanlik, Impressiv
muloqotchanlik, Ijodiy-rivojlantiruvchi muhit, mini muhit, tayyor­
garlik davri, savodga о ‘rgatish.
1. Bolalarda о‘qish, yozish va mavzuga qiziqish uyg‘ otish.
Mustaqil 0 ‘zbekistorming kelajagi ko‘p jihatdan barkamol, intel- 
lektual salohiyatli avlod va unga ta’lim-tarbiya berish sifatiga bog‘liq. 
Shu bois Vatani, xalqini sevadigan, istiqlol g‘oyalariga sadoqatli, mus­
taqil fikrlaydigan ijodkor shaxsni yetishtirish davlatning ta’lim so- 
hasidagi siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. Shuning bilan 
birga ta’lim tizimidagi tub islohotlar orqali shaxs ma’naviy kamolotini 
ta’minlash mazkur yo nalishning dolzarb muammolaridan biri bo‘lib, 
bu haqda 0 ‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni 
va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» da ta’lim tizimini tubdan isloh 
qilish, ma’naviy barkamol shaxsni tarbiyalash davlat ahamiyatiga mo- 
lik muhim vazifalaridan biri ekanligi ko‘rsatilgan. Maktabgacha ta’lim, 
umuman olganda, uzliksiz ta’limning birinchi bosqichi hisoblanib, u 
maktabda o‘qish uchun tayyor bo‘lgan sog‘lom va to‘laqonli shaxs si- 
fatida shakllangan bolani tarbiyalashni ko‘zda tutadi.
Bolani maktabda muvaffaqiyatli ta’lim olishga tayyorlash uchun 
unga ona tilining barcha boyliklarini egallab olish uchun tegishli 
shart-sharoitlami yaratish zarur. Bola nutqining rivoji ko‘p jihat­
dan uning ruhiyatiga, sog‘lom, tetik o‘sishiga. Axloqiy sifatlariga 
o‘quv dasturini o‘zlashtirishda me’yorli bajarilishini ta’minlashshiga, 
qo‘llanmalaming monandligiga bog‘liqdir. Bu masalalar maktabga­
cha ta’limda o‘z yechimi ifodasini topishi va o‘z ona tilida ravon ga- 
pira oladigan qilib tarbiyalashga qaratilishi zarur.
298

---

Bolalaming aqliy jarayonini rivojlantirish uchun ulaming nutqi­
ni o‘stirish zarur: Bola har bir so‘z manosini tushuna olishi uni o‘z 
nutqida erkin ifodalashga muvofiq bo‘lishi kerak. Tushunchalar 
tizimiga moslashgan bola o‘z fikrini jamlab gapirishga va ifodalab 
berishga o‘rganadi.
Og‘zaki nutqni o‘stirish bo'yicha o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarda, 
asosan, bolalaming og‘zaki nutqini o‘stirishga, nutqni grammatik 
tomondan to‘g‘ri shakllantirishga, nutqning morfologik va sintaksis 
tomonlarini shakllantirishni davom ettirish: sodda va qo‘shma gaplar 
tuzish, bunda barcha so‘z turkumlaridan foydalanishga o‘rgatish, bo- 
lalami gapirganda sonni otga, sifatni otga, sifatni fe’lga to‘g‘ri ish- 
latish malakalarini takomillashtirish, tovush va so‘zlc-rni to‘g‘ri talaf­
fuz etishga, ravon gapirishga, mustaqil hikoya qilishga e’tibor berila- 
di. Og‘zaki nutqini o‘stirishda mustaqil hikoya qilishga o‘rgatish 
katta o‘rin egallaydi: bolalalami o‘z hayotlarida ucbragan voqealar, 
suratlarga qarab, tarbiyachining taklif qilgan mavzusi asosida hikoya­
lar tuzishga o‘rgatiladi. Tayyorlov guruh bolalarining hikoyalari maz- 
munan bog‘langan, ma’lum izchillikda, grammatik t jmondan to‘g‘ri 
tuzilgan bo‘lishi kerak. 
<
Savodga tayyorlash bo‘yicha o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarda 
savodga o‘rgatish ikki davrga ajratiladi.
Tayyorgarlik davri.
Asosiy davr (Savodga tayyorlash).
Savodga o‘rgatishning