Backup of Uz Qabigi

Şəhil 1.1. Coğrafi koordinatlar


Qış

günəşduruşu za-

olduğundan Günəşin yuxa-rı kulminasiyadakı zenit məsafəsi

5"o = -e

z"o = j + e

(3.3)

olar. Onda (3.3)-dən (3.2)-ni çıxaraq ekliptikanın meyli üçün alırıq:

e=1/2(z"o- z'o). (3.4)

Qeyd edək ki, ekliptikanın meyli zamandan asılı olaraq çox yavaş dəyişir. Onun zamandan asılılığı aşağıdakı kimi tə-yin olunur:

s=23°27'8".26 - 0".47(t-1900). (3.5)

Burada 23°27'8".26 e-nun 1900-cu ildəki qiyməti, t isə il-lərlə ölçülən zamandır. Məsələn, 2000-ci il üçün bu ifadədən alarıq ki,

e(2000)= 23°26'21".26.

§3.6. Müxtəlif en dairələrində Günəşin hərəkəti

Müxtəlif coğrafi enliklərdə Günəşin hərəkətinə baxaq: l.Yerin şimal qütbündə (ф=+90°)

Verilmiş coğrafi enlikdə meyli 5 olan göy cisminin bat-mayan olması üçün (2.1) şərtindən

5> 90^o - ф

olmalıdır. Yerin şimal qütbü üçün ф=90° olduğundan yuxarı-dakı şərtdən alarıq ki, verilmiş coğrafi enlikdə göy cisminin batmayan olması üçün onun meyli

5 > 0

şərtini ödəməlidir. Deməli, Yerin şimal qütbündə göy cisminin batmayan olması üçün onun meyli müsbət olmalıdır. Bildiyi-miz kimi, Günəşin meyli martın 21-dən sentyabrın 23-nə kimi müsbət olur. Beləliklə, Yerin şimal qütbündə Günəş martın 21-də doğur, 6 ay ardarda gündüz olur və yalnız sentyabrın 23-də batır.

Göy cisimlərinin verilmiş coğrafi enlikdə dogmayan ol-ması üçün (2.2) şərti ödənməlidir. Bu şərtə görə göy cisminin verilmiş coğrafi enlikdə doğmayan olması üçün

5 £ ф - 90°

olmalıdır. Yerin şimal qütbündə ф =+ 90° olduğundan bu şərt

5 £ 0

kimi yazıla bilər. Məlumdur ki, sentyabrın 23-dən martın 21-nə kimi Günəşin meyli

5o £ 0.

Beləlikə, Yerin şimal qütbündə Günəş sentyabrın 23-də batır və yalnız yarım ildən sonra, yəni martın 21-də doğur.

Aydındır ki, Yerin cənub qütbündə bunun əksi müşahidə olunacaqdır. Yəni, Günəş sentyabrın 23-də doğur və yalnız yarım ildən sonra, martın 21-də batır.