Bakı Texniki Kollecinin müəllimi Hüseynli

REVERSİV HƏRƏKƏTİN TƏŞKİLİ 
Şəhər avtomagistrallarında “pik” saatlarında hərəkət istiqamətlərinin birində 
hərəkət intensivliyi digərinə nəzərən yüksək ola bilər. Bu səbəbdən də 
avtomogistralların buraxma qabiliyyətindən tam istifadə olunmur.
Reversiv hərəkətdə sutkanın müəyyən saatlarında bir və ya bir neçə reversiv 
hərəkət zolağı nəzərdə tutula bilər. Reversiv zolaq intensivliyi yüksək olan hərəkət 
istiqamətləri üçün nəzərdə tutulur. Çox nadir hallarda “pik” saatlarında hərəkət 
küçənin eni boyunca hər hansı bir istiqamətə yönəldilir. Yəni küçədə hərəkət 
birtərəfli olur. Reversiv hərəkətdə istiqamətlər üzrə hərəkət zolaqlarının nisbəti 
zolaqların ümumi sayından və hərəkət intensivliyinin qiymətlərindən asılıdır.
Reversiv hərəkətin tətbiqi üçün müəyyən konkret meyarlar mövcud deyildir. 
Ancaq bu zaman qarşıdan gələn nəqliyyat axını üçün də müvafiq buraxma 
qabiliyyəti təmin olunmalıdır. 
Reversiv hərəkətin tətbiqi ilə “pik” saatlarında mövcud küçələrin buraxma 
qabiliyyəti sozsüz ki, yüksəlir. Minimum vəsait sərf etməklə küçənin izafi buraxma 
qabiliyyətindən tam istifadə olunur. Nəticədə hərəkət zolaqlarından daha yaxşı 
istifadə olunur. Bu sistem körpü və tunellərdə daha səmərəlidir. Çünki, bu yerlərdə 
buraxma qabiliyyətini yüksəltmək üçün külli miqdarda vəsait sərf etməklə onlar 
yenidən qurulmalıdır (əgər bu mümkündürsə). 
Sistemin çatışmazlıqları aşağıdakılardır: 
-kiçik intensivlikli nəqliyyat axınları üçün “pik” saatlarında küçənin buraxma 
qabiliyyəti azala bilər: 
-reversiv zolaqların son məntəqələrində hərəkətin nizamlanması problemi 
yaranır.
-sürücülərin davranışları hərəkət reжimlərinə riayət olunmasına nəzarət tələb 
edir. 
Reversiv zolaqlar sisteminin tətbiqinin məqsədəuyğunluğu əsaslandırıldıqda 
bir neçə amillər nəzərə alınmalıdır: 
- küçələrin yüklənmə vəziyyəti; 
- küçələrin yüklənmə vəziyyətinin periodikliyi; 
-qarşı-qarşıya hərəkət edən nəqliyyat axınları intensivliyinin nisbəti; 
- sistemin son məntəqələrində buraxma qabiliyyəti; 
- alternativlərin olmaması. 
Reversiv zolaqlardan istifadə olunmasının vacibliyi və mümkünlüyü qəbul 
edildikdən sonra hərəkət hissəsində həmin zolaqları nişanlama sistemləri 
seçilməlidir. 
Bu məqsədlə aşağıdakı texniki vasitələrdən istifadə olunur: 
-hər bir hərəkət zolağının üzərində yerləşdirilmiş xüsusi svetofor; 
-hərəkət reжimlərinin dəyişməsi və bu dəyişmələrin vaxtı haqqında 
sürücülərə məlumat verən yol nişanları ; 
-səyyari konuslar, müvəqqəti yol nişanları və səyyari ayırıcı zolaqlar kimi 
müxtəlif fiziki maneələr. 
Reversiv hərəkət zolaqları, əsasən, mövcud küçə və yollarda tətbiq olunur. 

---

Onlar yeni avtomagistralların layihələrində də nəzərdə tutula bilər (məsələn, 
Çikaqo şəhərində nortvist-frivey avtomagistrallarının layihəsində). Mövcud küçə və 
yollarda reversiv hərəkət zolaqlarının tətbiqini çətinləşdirən səbəblərdən biri də sta-
sionar ayırıcı zolaqların olmasıdır. Belə magistrallarda reversiv hərəkət zolağı 
tətbiq edildikdə texniki nizamlama vasitələrindən istifadə etməklə müəyyən 
sahələrdə ayırıcı zolaqlarda keçidlər təşkil olunur.