Bakı Texniki Kollecinin müəllimi Hüseynli

san
Inte
rva
ll
arın 
ümum
i 
uz
unluğu, 
san
0-1,0 
1,0-1,5 
1,5-2,0 
2,0-2,5 
6-0 
20-6 
35-20 
46-35 
6 
14 
15 
11 
500 
500 
500 500 
30 
70 
75 
55 
0,50 
1,25 
1,75 
2,25 
15 
88 
131 
124 
Uzunluğu 2,5 
san
. olan intervalların ümumi sayı 
230 
– 
358 
Təhlükəsiz daxil olmaq üçün intervalın qiyməti minik avtomobilləri üçün 
1,5
–
6,0 
san
. və çox olmalıdır. Böyük intervallar yüksək nisbi sürətlərdə tələb 
olunur. 
Kəsişmə manevrində maneçilik zonası toqquşma zonasından təhlükəsiz 
məsafədə başlayır. Bu zonanın uzunluğu hərəkət sürətindən, hər bir kəsişən 
avtomobilin tormoz yolundan asılı olub toqquşma zonasına qədər davam edir. 
Kəsişmə manevrində də hərəkətə maneçiliklər hər bir istiqamətdəki hərəkət 
intensivliyindən, kəsişmənin tezliyindən və hər bir axının sürətindən asılıdır.
Yol ayrıclarında mövcud ola biləcək mübahisəli nöqtələri görmək üçün bütün 
istiqamətlərdə hərəkətə icazə verilən adi dörd tərəfli yol ayrıcının sxeminə baxaq 
(
Şəkil
). Mübahisəli nöqtələrin təyin edilmə sxemi hərəkət zolaqlarının sayı da 
nəzərə alınmaqla çəkilməlidir. Piyada və nəqliyyat axınlarının kəsişməsinə 
ayrılıqda baxılır. 
Yol ayrıcının mürəkkəblik 
dərəcəsi müxtəlif bal sistemlərinə
görə müəyyən edilə bilər. 5 ballı 
qiymətləndirmə sisteminə görə yol 
ayrıcının nisbi və ya həndəsi mü- 

---

rəkkəblik dərəcəsi aşağıdakı düs- 
turla hesablanır: 
к
г
а
5н
3н
н
м
+
+
=
Burada 
а
н
, 
г
н
, 
к
н - uyğun olaraq yol ayrıcındakı ayrılma, qovuşma və 
kəsişmə nöqtələrinin sayı; 1, 3, 5-uyğun olaraq ayrılma, qovuşma və kəsişmə 
nöqtələrinin bal göstəricisidir.
Qeyd edək ki, 

м
40 olduqda yol ayrıcı sadə, 
=
м
40–80 olduqda orta 
mürəkkəb, 
=
м
80–150 olduqda mürəkkəb, 

м
150 olduqda isə daha mürəkkəb 
yol ayrıcı adlanır. 30.2 saylı şəkildəki sxemə uyğun olaraq yaza bilərik: 
8
=
а
н
; 
8
=
г
н
16
=
к
н
; 
112
16
5
8
3
8
=

+

+
=
м
Göründüyü kimi yol ayrıcı mürəkkəb yol ayrıcıdır. 
Yol ayrıcının həndəsi mürəkkəblik dərəcəsi bu və ya digər yol ayrıcının bir-
birinə nəzərən mürəkkəbliyini xarakterizə edir və müəyyən vaxt ərzində yol 
ayrıcında baş verə biləcək potensial təhlükəli vəziyyətləri müəyyən etməyə imkan 
vermir. Ona görə də yol ayrıcının potensial təhlükəliliyini qiymətləndirmək üçün 
onun həqiqi mürəkkəblik dərəcəsi aşağıdakı düsturla hesablanır: 



=
=
=
+
+
=
н
1
и
Н
н
1
и
Н
н
1
и
Н
σ
ки
ги
аи
σ
5
σ
3
σ
м
. 
Burada 
аи
Н
σ
, 
ги
Н
σ
, 
ки
Н
σ
- hər bir ayrılma, qovuşma və kəsişmə nöqtəsi üçün 
intensivlik indeksi olub, aşağıdakı kimi hesablanır: 
(
)
2
1
Н
М
М
0,01
σ
+
=
1
М
və 
2
М
- hər bir mübahisəli nöqtəni yaradan nəqliyyat axınlarının 
intensivlikləridir, 
avt/saat
. 
Əgər 
1
М
və 
2
М
haqqında dəqiq məlumatlar yoxdursa, onda istiqamət üzrə 
intensivliyi zolaqların sayına bölməklə onların qiymətlərini təyin etmək olar. Yəni 
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Iki zolaqlı yol kəsişməsində mübahisəli 
nöqtələr.

---

bu halda yol ayrıcının girişlərində zolaqlar üzrə nəqliyyat axınlarının intensivlikləri 
bərabər qiymətli olacaqdır. 
Kəsişmə nöqtələrinin təhlükəlilik dərəcəsini müəyyən etdikdə kəsişmə 
bucağının təsiri nəzərə alınmalıdır. Belə ki, kəsişmə bucağı böyüdükcə 
toqquşmanın potensial təhlükəliliyi də yüksəlir. Bu zaman 10 ballı sistemdən 
istifadə edilir. Kəsişmə bucağından asılı olaraq kəsişmənin bal göstəriciləri 
aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir (
Cədvəl 30.2
). 
Cədvəl 30.2 
K 
Təhlükəlilik əmsalı 
Kəsişmə bucağı 
Təhlükəlilik əmsalı 
30
0
60
0
90
0
120
0
3 
4 
6 
7 
150
0
Eyni zolaqla qarşı-
qarşıya hərəkət 
9 
10 
Qeyd edək ki, bu sistemdə ayrılma və qovuşma nöqtələrinin bal göstəriciləri 
5 ballı sistemdə olduğu kimidir. Bu sistem üzrə hesabatla alınmış nəticələrə görə 
yol ayrıcının mürəkkəblik dərəcəsini müəyyən etmək üçün 5 ballı sistem üçün 
yuxarıda göstərdiyimiz təsnifatdan istifadə etmək olmaz. 
Bu günki dövrə qədər nəqliyyat və piyada axınları arasında yaranan 
mübahisəli nöqtələri qiymətləndirmək üçün sistem işlənib hazırlanmamışdır.