Teqvim2013. pdf

95 

ili

---

106

Tarixdə bu gün

Novruz Bayramı 

MART

Novruz bayramı baharın gəlişi 

şərəfinə qeyd edilir və yeni ilin qar-

şılanmasını bildirir. Baharın ilk günü 

təqvimdə Günəşin illik dövr etməsinin 

başa çatdığını göstərir.

Novruz bayramının tarixi kökləri çox 

qədim dövrlərə - Zərdüşt peyğəmbərin 

zəmanəsinə aiddir. Bu isə  təqribən 

3700-5000 il deməkdir.

Ən qədim yazılı abidələrdə göstərilir 

ki, Novruz bayramı bizim eradan əvvəl 

505-ci ildə qeyd edilmişdir.

Novruz ruhun təmizlənməsi rəmzi-

dir. Novruzdan əvvəlki axır çərşənbə 

ərəfəsində tonqallar yandırılır və ya-

şından, cinsindən asılı olmayaraq, hər 

kəs bu bərəkətli odun üstündən yed-

di dəfə tullanmalıdır. Eyni bir tonqa-

lın üstündən yeddi dəfə  və ya yeddi 

tonqalın hərəsinin üstündən bir dəfə 

tullanmaq lazımdır. Bu ritualı yerinə 

yetirərkən “Mənim sarılığım sənə, sənin 

qızartın mənə keçsin” demək lazımdır. 

Novruz tonqalının üstünə heç vaxt su 

tökmürlər. Tonqal özü sönəndən sonra 

oğlanlar və  qızlar onun külünü yığıb 

evdən uzağa aparırlar. Bu o deməkdir 

ki, bütün pisliklər həmin külə qarışaraq 

gedir.

Su ilə  təmizlənmə suyun təmizlə-

yici qüvvəyə malik olması barədə 

təsəvvürlərlə bağlıdır. Novruz gün-

lərində arx üstündən tullanmaq ötən 

ildə edilmiş günahları yumaq deməkdir. 

Belə bir adət də var: ilin son gecəsində 

adamlar bir-birinin üstünə su çiləyirlər. 

Xalq inamına görə, axır çərşənbə gecəsi 

çaylar və arxlar dayanır, hamı  və  hər 

şey, hətta ağaclar da yerə əyilərək suya 

təzim edirlər. Yeni il axşamında kim bu 

sudan içərsə, o, xəstələnməz.

Qədimdən yaranmış ənənələrə görə, 

həmin vaxtda Novruzun şərəfinə toplar-

dan və tüfənglərdən atəş açırlar. Novruz 

süfrəsində adları “S” hərfi ilə başlayan 

yeddi xörək, habelə sumax, sirkə, süd, 

səməni, səbzi və sair olmalıdır. Süfrəyə 

güzgü və  şamlar, güzgünün qabağına 

boyanmış yumurtalar qoyulur. Bütün 

bunların hər birinin rəmzi mənası var: 

şam – insanları  bədnəzərdən qoruyan 

od, işıq, güzgü isə aydınlıq deməkdir.

Ənənəyə görə, bayramın birinci 

günündə  hər kəs öz evində olmalıdır. 

Xalq içində deyərlər: “Əgər Novru-

zun birinci günündə öz evində olma-

san, yeddi il evinə həsrət qalacaqsan”. 

Keçmişdə Novruz bayramı günündə 

evin bayır qapısı, bir qayda olaraq, bağ-

lanmırdı. Novruzun birinci günü bütün 

gecə  işıq yanır, çünki işığın sönməsi 

bədbəxtlik əlamətidir.

Ənənəyə görə, Novruzun birinci 

günü bahar, ikinci günü yay, üçüncü 

günü payız və dördüncü günü qış hesab 

edilir.  Əgər birinci gün hava küləksiz 

və aydın olsa, deməli, il məhsuldar ola-

caqdır.

Novruz - Azərbaycan xalqının milli-

mənəvi dəyərlərini özündə əks etdirən 

bayramıdır.