Beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə Bİm -də beynəlxalq iqtisadi siyasətin (BİS) yeri

2017-ci il ərzində Azərbaycan Respublikasının ixrac

və idxalında xüsusi çəkisi böyük olan ölkələr

 

İxracda
Ölkənin adı	Dəyəri (min ABŞ dolları)   ,	Ümumi ixraca nisbət (faizlə)
Türkiyə	1056322,96	17,44
İtaliya	940928,55	15,53
Rusiya	527052,32	8,70
İran	434731,09	7,18
İndoneziya	390292,68	6,44
İsrail	369845,76	6,10
Gürcüstan	343771,24	5,67
Fransa	258842,72	4,27
ABŞ	228196,15	3,77
Hindistan	144947,94	2,39
İxracda
Ölkənin adı	Dəyəri (min ABŞ dolları)	Ümumi ixraca nisbət (faizlə)
Türkiyə	1056322,96	17,44
İtaliya	940928,55	15,53
Rusiya	527052,32	8,70
İran	434731,09	7,18
İndoneziya	390292,68	6,44
İsrail	369845,76	6,10
Gürcüstan	343771,24	5,67
Fransa	258842,72	4,27
ABŞ	228196,15	3,77
Hindistan	144947,94	2,39
İxracda
Ölkənin adı	Dəyəri (min ABŞ dolları)	Ümumi ixraca nisbət (faizlə)
Rusiya	1001982,29	17,55
Türkiyə	624462,88	10,94
Almaniya	470852,58	8,25
Ukrayna	465530,50	8,15
B. Britaniya	410896,74	7,20
Yaponiya	294954,60	5,17
Çin	278790,86	4,88
ABŞ	268388,73	4,70
Qazaxıstan	222294,16	3,89
Finlandiya	151485,16	2,65

 

Elə buna görə də ixrac potensialının qiymətləndirilməsi praktikasında bu ümumi məqsəd və parametrlər iqtisadi qiymətləndirmə metodunun əsas meyarı kimi qəbul edilir. Təhlillər göstərir ki, sənaye və aqrar ixrac potensialının struktur dinamikası istehsal həcmindən, gəlirin formalaşmasından irəli gəlir.Yeni məhsulların istehsalını, onların keyfiyyətinin yüksəldilməsinin və dünya bazarında yüksək qiymətlə reallaşmasına yönəldilən ixracın respublika iqtisadiyyatına effektli təsir göstərir.

Azərbaycanda sənaye və aqrar ixrac potensialını effektli baxımından qiymətləndirərkən idxal və ixrac ilə ümumi daxili məhsulun artımı, istehlak bazarında ixracın xüsusi çəkisi, ixracın istehsal resurslarında inkişafında rolu qiymətləndirilir.

Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsində öz əksini tapan sistemli yanaşma, proqramlaşdırma və s. metodları fəaliyyət göstərir ki, sistemli yanaşma ixrac potensial struktur artıq tempi iqtisadi artımın tərkib hissəsi kimi proqnozlaşdırılır.

Qeyd etmək lazımdır ki, ölkənin ixrac imkanlarının genişləndirilməsi problemi ilə yanaşı, ölkənin idxal siyasətinə də fikir vermək lazımdır. Çünki ölkənin ixrac potensialının inkişafında idxalı əvəzetmə strategiyası da az rol oynamır. İxrac yönümlü modelin inkişaf etməkdə olan və xüsusilə də, keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin aparıcı sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin mövcud və potensial imkanlarından maksimum istifadə etməklə ixrac potensialının inkişafına yönəldilmiş əsas strategiya olmasına baxmayaraq, formalaşma dövründə milli sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin idxalın mənfi təsirlərindən qorunması, onların getdikcə daha güclü inkişafı və rəqabət qabiliyyətinin artırılması və gələcəkdə xarici bazara çıxış imkanı əldə etməsi məqsədilə idxalı əvəz etmə siyasətindən də istifadə olunmalıdır.

Ümumilikdə ölkədə istehsal olunan məhsulların keyfiyyət baxımından ixrac bazarlarında rəqabətqabiliyyətliliyini necə qiymətləndirmək olar?

Ölkədə dünya standartlarına uyğun, yüksək keyfiyyətli məhsulların istehsalının daha da artırılması Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin həyata keçirdiyi iqtisadi siyasətin prioritetlərindəndir. Bu gün Azərbaycanda istehsal olunan məhsulların dünyanın əksər ölkələrinə ixrac edilməsi onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycanda dünya standartlarına uyğun, yüksək keyfiyyətli məhsul istehsal edən müəssisələr mövcuddur və onların sayı davamlı olaraq artır. Bu, eyni zamanda dövlətin iqtisadi siyasətinin prioritetlərindəndir. Keyfiyyət bizim üçün əhəmiyyətli göstəricidir. Çünki istehsal olunan məhsulların yüksək keyfiyyətli olması həmin məhsulların ixrac bazarlarında rəqabət qabiliyyətini artırdığı kimi, istehlakçılarımızın da keyfiyyətli məhsul istehlak etmək hüququnun təmin olunması deməkdir.

Ona görə də, daxili bazarın haqsız rəqabətdən qorunması, idxal malların müvafiq keyfiyyət standartlarına uyğunluğuna nəzarətin gücləndirilməsi və istehlakçılarımızın hüquqlarının təmin edilməsi məqsədilə Antiinhisar Siyasəti və İstehlakçıların Hüquqlarının Müdafiəsi Dövlət Xidmətinin fəaliyyətinin daha da genişləndirilməsi istiqamətində işlər aparılır. İxrac bazarlarında rəqabətqabiliyyətlilik baxımından qablaşdırma, etiketləmə də böyük əhəmiyyətə malikdir və xüsusi diqqət mərkəzindədir. Ümumilikdə qeyd etmək istəyirəm ki, göstərilən işlər Azərbaycanın qeyri-neft ixrac potensialının reallaşmasında əhəmiyyətli rol oynamaqdadır. Qeyri-neft məhsullarının ixracına dair yuxarıda sadalanan faktlar bunu bir daha təsdiq edir.

Ümidvarıq ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin böyük diqqət və qayğısı, ixracın stimullaşdırılması sahəsində qəbul etdiyi qərarlar, sahibkarlığa sistemli dövlət dəstəyi Azərbaycanın ixrac imkanlarını artıracaq, iqtisadi əlaqələrimiz daha da genişlənəcək, Azərbaycan mənşəli mal və xidmətlər dünya bazarlarında daha geniş çeşiddə təmsil olunacaqdır.

MÖVZU 4. AZAD TİCARƏT İDEYASININ BT-Ə TƏSİRİ

1.   Azad iqtisadi zonalar

2.  Offşor zonalar

3.  Azad ticarət zonaları və gömrük ittifaqları

4.   Sərhədyanı ticarət.

Bt-nin həyata keçirilməsi yollarının ən cox yayılmış formalarına aşagıdakı zonaları da aid etmək olar:

• 
  azad iqtisadi
  
• 
  offşor
  
• 
  azad ticarət
  
• 
  sərhədyani ticarət
  

1.