Bilimlendiriw ministrligi

 

Shkala tayanıshına jaylasqan tochkalar;
 

Tochkalardı súwretlewshi sanlar.
 
Grafik eksplikaciyası–
onıń mazmunın sóz benen túsindiriw túsiniledi. Bul 
jerde sonı aytıp ótiw kerek, grafik atı anıq hám qısqa bolıp ne, qanday hám qashan 
degen sorawlarǵa tolıq juwap beriwi lazım. Eger grafik bir neshe sızıqlardan 
dúzilgen bolsa hám ol grafik maydanǵa sıymasa, bunday jaǵdayda sızıqlardı shártli 
belgiler menen kórsetip, grafik maydanınan tısqarıǵa shıǵarıw kerek. 
Grafik maydanında kórsetkishler, shártli belgiler qansha kem bolsa, grafik 
sonsha tez dıqqattı ózine tartadı. Ondaǵı barlıq jazıwlardı gorizontal jaylastırıwǵa 
háreket etiw kerek. 
4.4. Grafiklerdiń túrler hám tiykarǵı elementleri
Grafikler tómendegi túrlerge bólinedi: 
1. Qoyılǵan maqset hám wazıypalardı sheshiwine qarap: salıstırıwshı 
grafikler, túrli salıstırmalı muǵdarlardı súwretlewshi grafikler (strukturalıq, 
dinamika h.t.b.); dinamika qatarları grafikleri; varacion qatarlar grafikleri; 

---

72 
aymaqlıq jaylasıw grafikleri (kartalar); belgiler ortasındaǵı baylanıslardı 
súwretlewshi grafikler dı
2. Grafik súwretlewdiń geometriyalıq formasına qarap: nuqtalı, sızıqlı, tegis 
(baǵanalı, lentalı, kvadrat, dóńgelek, sektor, figura h.t.b.) 
3. Grafik súwretlewdi ańlatıw usılına qarap: diagrammalar statistikalıq 
kartalar (kartagramma hám kartadiagrammalar).
Salıstırıw diagrammalarınıń eń kóp tarqalǵan túrlerinen biri bul–baǵanalı 
diagrammalar bolıp tabılıadı. Bunday diagrammalar eni birdey bolǵan tórt 
múyeshli baǵanalardan dúzilgen bolıp, hár bir baǵana uzınlıǵı (boyı) úyrenilip 
atırǵan muǵdarlardı bildiredi. Bunda hár bir baǵana uzınlıǵı belgili bir masshtabta 
statistika kórsetkishleriniń muǵdarın ańlatadı. Baǵanalar bir-birine birikken yaki 
birdey aralıqta vertikal halda jaylastırıladı.Sonday-aq, olar grafikalıq maydanda 
(bunda vertikal kósher shkala wazıypasın atqaradı), yaǵnıy tuwrı sızıqlı koordinat 
sistemasında jaylasıwı múmkin.
Salıstırmalı diagrammanı qurawshı barlıq baǵanalarda tek ǵana bir ólshew 
ózgeriwsheń muǵdar esaplanadı. Mısal retinde tómendegi baǵanalı diagrammalar 
dúzilisin kórip shıǵamız (4.2-súwret).