Blackcurse

PV/T = const (1. 10) = (1. 11)

bu yerda P_o, V_o, T_o – gazning normal sharoitdagi bosimi, hajmi va temperaturasi,

(P_o= 101325 Pa, T_o= 273 K).

Aqar gazning massasi yoki miqdori ma`lum bo`lib, uning hajmini hisoblab topish zarur bo`lsa, u holda Mendeleyev–Klapeyron tenglamasidan foydalaniladi:

PV = nRT (1. 12) eV = mM  RT (1. 13)

Bu yerda n - gazning mollar soni, m – massasi (g), M – gazning molyar massasi (g/mol), R – universal gaz doimiysi, R = 8,31 J (mol K).

4. Kimyoviy reaksiyalar va tenglamalar.

Kimyoviy hodisalar, boshqacha aytganda kimyoviy o`zgarishlar, kimyoviy reaksiyalar yoki kimyoviy o`zaro ta`sirlar deyiladi. Kimyoviy reaksiyalar turli alomatlariga ko`ra klassifikatsiyalanadi.

1. Issiqlik chiqishi yoki yutilishi alomatlariga ko`ra 2 ga bo`linadi: a) issiqlik chiqishi bilan boradigan reaksiyalar ekzotermik reaksiyalar deyiladi; masalan,

H₂ + Cl₂ = 2HCl – 184,6 kj ∆H = + 184,6 kj

b) issiqlik yutilishi bilan boradigan reaksiyalar endotermik reaksiyalar deyiladi; masalan,

N₂ + O₂ = 2NO - 180,8 kj ∆H = + 180,8 kj

∆H = H_OXIRGI – H_BOSHLANG`ICH

2. Boshlang`ich va oxirgi moddalar sonining o`zgarishiga qarab reaksiyalar quyidagi turlarga bo`linadi: birikish, ajralish, o`rin olish va almashinish.

a) Reaksiya natijasida ikkita yoki bir nechta moddalardan bitta yangi modda hosil bo`ladigan reaksiyalar birikish reaksiyalari deyiladi:

2H₂ + O₂ = 2H₂O HCl + NH₃ = NH₄Cl

b) Reaksia natijasida bitta moddadan bir nechta moddalar hosil bo`lsa, bunday reaksiyalar ajralish reaksiyalari deyiladi:

2KMnO₄ = K₂MnO₄ + MgO₂ + O₂↑ 2KClO₃ = 2KCL + 3O₂↑

v) Oddiy va murakkab moddalar o`zaro ta`sirlashib, natijada oddiy modda atomlari murakkab modda tarkibidagi elementlardan birining o`rnini olsa, bunday reaksiyalar o`rin olish reaksiyalari deyiladi:

Pb(NO₃) + Zn = Zn(NO₃) ₂ + Pb CuSO₄ + Fe = FeSO₄ + Cu

g) Ikkita modda o`zining tarkibiy qismlari bilan almashinib ikkita yangi modda hosil qiladigan reaksiyalar almashinish reaksiyalari deyiladi:

Al₂O₃+3H₂SO₄=Al₂(SO₄) ₃+3H₂O CaSl₂+2AgNO₃=Ca(NO₃)₂ +2AgSl

3. Qaytarlik va qaytmaslik alomatlariga ko`ra reaksiyalar qaytar va qaytmas reaksiyalarga bo`linadi.

4. Reaksiyaga kirishayotgan moddalar tarkibiga kiruvchi atomlarning oksidlanish darajalarining o`zgarishiga qarab atomlarining oksidlanish darajasi o`zgarmaydigan va atomlarining oksidlanish darajalari o`zgaradigan (oksidlanish– qaytarilish reaksiyalari) reaksiyalarga bo`linadi.

5. Oksidlar, asoslar, kislotalar, tuzlar .