Boshlang’ich sinf o’quvchilarining intеllеktual imkoniyatlari to’G’risidagi hozirgi pеdagogik psixologik talablar

Yosh qalamkashlar to’garaklarini o’tkazish:
bunga bolalarning ijodiy 
mahoratini, istye'dodini oshirib borishga qaratilgan tadbirlari majmuasi kiradi.
Chaqqonlar va epchillar sport o’yinlarini o’tkazish:
bunga barcha turdagi 
sport musobaqalarini o’tkazish kiradi.
Mushoira, g’azalxonlik ko’rik tanlovlarini o’tkazish:
bu usulga bolalarning 
shye'r va g’azallar yozishi emas, ularni yaxshi mutoala qilishi kiradi. 
Quvnoqlar va zukkolar tanlovlarini o’tkazish:
bu tanlov orqali bolalarning 
san'at, tyeatr va rassomchilikka bo’lgan qiziqishi orttiriladi va zukkolik mahorati 
baholanadi. 
Ustoz-shogird ishlarini takomillashtirish:
bu usulni amalga oshirish uchun 
eng yaxshi ish olib borayotgan shogirdlari undan juda mamnun va minnatdor 
bo’lgan pedagog-ustozning ishlari ommalashtiriladi. 
Albatta yoshlarning ijodiy barcha ishlarini va istye'dodli mahoratlarini 
baholash, ularni turli sovg’a va faxriy yorliqlar bilan mukofotlash maqsadga 
muvofiqdir.
2.2. Intellektual ijodiy qobiliyatlarni shakllantirish va rivojlantirish 
metodlarini tadbiq etish 
Boshlang’ich sinf yoshidagi bolaning tafakkuri – aniq tafakkur bo’lib, u 
nimalarni idrok etsa yoki tasavvur qilsa, o’sha narsalar haqida fikr yuritadi. Shu 
bois bola uchun mavhum voqyea-hodisalar to’g’risida gapirilganda, ularning u 
avval o’zlashtirishga muvaffaq bo’lgan voqyea-hodisalarga nisbatan qiyoslab 
tushuntirish maqsadga muvofiqdir. 
Atrofdagilar bilan muomalada bo’lish asosida bolada ma'naviy qarash 
shakllanadi: endilikda ular turli xarakatlarni “yaxshi”, “yomon” dyeya baholab 
boradilar.

---

38 
Bu davrda bola hayotida o’yin bilan birga faoliyatning boshqa turlari ham 
ahamiyatli bo’lib boradi, dastlabki myehnat ko’nikmalari hosila bo’ladi: rasm 
chizadi, loydan, qumdan turli buyumlar yasaydi. Shuningdyek, ular kattalar 
tomonidan berilgan oddiy topshiriqlarni bajarib boradilar. Ularni kuchlari 
yetadigan ishlarga jalb qilish yaxshi samara beradi. 
Boshlang’ich sinfdagi bola (ushbu yosh bir nyechta mutafakkir olimlar 
tomonidan dastlabki “yetuklik yoshi” sifatida e'tirof etilgan) jismoniy va ruhiy 
xususiyatlariga ko’ra maktabda ta'lim olish yoshidir. 
O’zbyekiston Ryespublikasi “Ta'lim to’g’risida”gi Qonuniga muvofiq 
Ryespublikamizdagi bolalarning barchasi 6 va 7 yoshdan boshlab umumiy o’rta 
ta'lim maktablarida tahsil ola boshlaydilar. Shu davrga qadar bola hayotida muhim 
o’rin tutgan o’yin faoliyati o’z o’rnini tizimli, uzluksiz ravishda amalga 
oshiriladigan va majburiy vaqt asosida tashkil etiluvchi o’qish faoliyatiga bo’shatib 
beradi. Bola uchun bunday “mas'uliyatli myehnat”ga o’tish qiyin kyechsada, u 
asta-syekin bunday sharoitga ko’nika boradi. 
Boshlang’ich sinf o’quvchilari ijtimoiy borliq haqida muayyan tasavvurlarga 
ega bo’lsalar ham, ro’y berayotgan voqyea-hodisalarning mohiyatini bilishga 
qiziqadi. Maktabda tashkil etilayotgan ta'lim jarayoni bolaning aqliy faoliyati 
uchun zarur bo’lgan fazilatlarning tarkib topishini ta'minlaydi. 
Kichik maktab o’quvchilarining bosh miyasi tyez o’sib borib, uning 
tuzilishida o’zgarishlar ro’y beradi. Ularda o’pka rivojlangan, lyekin nafas yo’li 
hamda diafragma bo’sh rivojlangan, shu tufayli kichik yoshdagi o’quvchilar ko’p 
vaqt harakatsiz qolsalar, organizmning kislorod bilan ta'minlanishi yomonlashadi. 
Jismoniy o’sishning bu kabi xususiyatlari kichik yoshdagi o’quvchilarga 
nisbatan o’qituvchidan ehtiyotkorona yondoshuvni talab qiladi. Ularni erkin quyish 
asabiylashishdan saqlash zarur. Bu yosh o’quvchilari ko’proq harakat qilishlari, 
ochiq havoda bo’lishlari, yetarli daraja dam olishlari, uxlashlari talab etiladi. 
Atrofdagilar buning uchun g’amho’rlik qilishlari lozim. Ularning stol atrofida,