Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

Hisobvaraqlar rejasining tuzilishi va nomerlanishi 
 
Hozirgi kunda amalda bo„lgan hisobvaraqlar rejasi olti bo„limdan 
iborat bo„lib, ulardan beshtasi balans ichidagi hisobvaraqlarni o„z ichiga 
oladi, oxirgi oltinchi bo„lim esa balansdan tashqari hisobvaraqlardan 
iborat. Ushbu rejaning yana bir xarakterli xususiyati shundan iboratki, 
bundagi balansdan tashqarida joylashgan hisobvaraqlar ham balans 
ichidagi hisobvaraqlar kabi ikkiyoqlama yozuv asosida olib boriladi. Har 
bir bo„lim asosiy va yordamchi hisobvaraqlarni (subschyot) o„z ichiga 
mujassamlagan. Umuman aytganda, bank aktivlari, passivlari, kapitali, 
daromadlari va xarajatlari bo„yicha hisobvaraqlar alohida bo„limlarga 
kiritilgan, ya‟ni: 
I bo„lim 10000 – Aktivlar; 
II bo„lim 20000 – Majburiyatlar; 
III bo„lim 30000 – Kapital; 
IV bo„lim 40000 – Daromadlar; 
V bo„lim 50000 – Xarajatlar;
VI bo„lim 90000 – Ko„zda tutilmagan holat bo„yicha (ya‟ni ba-
lansdan tashqari) hisobvaraqlar.
Hisobvaraqlar rejasi bosh buxgalteriya kitobidagi hisobvaraqlar ti-
zimini aks ettirib, ular moliyaviy operatsiyalarni guruhlashtirish, ikki-

---

22 
yoqlama yozuvni amalga oshirish, hisobotlarni tuzish va tahlil qilish 
uchun ishlatiladi. Barcha hisobvaraqlar shunday tartibda ishlab chiqil-
ganki, bunda: 
– birinchidan, barcha hisobvaraqlarning asosiy va yordamchi ki-
toblarda joylashuvini osonlashtirish; 
– ikkinchidan, hisobvaraqlarni guruhlash va klassifikatsiya qilish; 
– uchinchidan, hisob ishlarini kompyuterlashtirish; 
– to„rtinchidan, operatsiyalar bo„yicha yozuvlarni bajarishni tez-
lashtirishni ta‟minlash mumkinligi hisobga olingan.
Rejadagi hisobvaraqlar Bosh daftar uchun beshta raqamdan iborat 
qilib kodlashtirilgan. Hisobvaraqlarning nomerlanishi quyidagicha: