Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

Emitent bankdan akkreditiv summasini boshqa bankka o„tka-
zish bo„yicha buxgalteriya provodkalarini hisobvaraqlar rejasining 
“Aktivlar” va “Majburiyatlar” bo„limlaridagi hisobvaraqlardan foy-
dalangan holda mustaqil bajaring. 
Bir vaqtning o„zida akkreditiv summasi akkreditivlarni hisobga 
oluvchi ko„zda tutilmagan hollar hisobvarag„iga kirim qilinadi. To„lov 
o„tkazilgandan so„ng arizaning ikkinchi nusxasi bank mas‟ul ijrochisi-
ning imzosi, bankning to„rtburchak muhr izi, to„lov o„tkazilgan sana 
hamda qabul qilish sanasi qo„yilgan holda to„lovchiga shaxsiy hisobva-
rag„idan ko„chirma bilan birgalikda beriladi.
b) Akkreditivni bajaruvchi bankda akkreditivning ishlatilishi 
Akkreditivni bajaruvchi bank emitent bankdan elektron to„lovlar 
tizimi orqali to„lovni qabul qiladi. Bu bankda akkreditivlarni ochish ha-
qidagi ariza 2 nusxada qog„ozga chiqariladi: 
– arizaning birinchi nusxasi bank mas‟ul ijrochisi tomonidan imzo 
hamda bankning muhr izi qo„yilgan holda bankning kunlik hujjatlar 
yig„masiga tikiladi va belgilangan tartibda saqlanadi. 
– ikkinchi nusxasi “To„lov muddatini kutayotgan hisob-kitob huj-
jatlari”deb nomlangan 1-kartotekaga joylashtiriladi. 

---

106 
Emitent bankdan qabul qilingan to„lov summasi 
22602
– “Mijoz-
larning akkreditivlar bo„yicha depozitlari” hisobvarag„iga o„tkazilib, mah-
sulot jo„natilib, bu haqda mahsulot jo„natuvchi korxonadan kerakli 
hujjat taqdim qilingunga qadar saqlanadi.
Bu operatsiya quyidagi buxgalteriya yozuvi yordamida amalga 
oshiriladi.
Debet 10301 – Markaziy bankdagi vakillik hisobvarag„i” (yoki 16103) 
Kredit 22602 – “Mijozlarning akkreditivlar bo„yicha depozitlari”
Mahsulot yetkazib beruvchi korxonaga akkreditiv ochilganligi 
to„g„risida bank xabar beriladi.
Mahsulot yetkazib beruvchi akkreditiv bo„yicha kelib tushgan 
mablag„larni o„zining talab qilinguncha saqlanadigan depozit hisob-
varag„iga o„tkazish uchun unga xizmat ko„rsatuvchi bankka yuklab 
jo„natish va akkreditiv shartlarida ko„zda tutilgan boshqa hujjatlarni 
taqdim etadi. Akkreditiv bo„yicha to„lovlarni tasdiqlovchi boshqa 
hujjatlar akkreditiv muddati o„tgunga qadar mahsulot yetkazib beruvchi 
tomonidan bankka taqdim etilishi va akkreditivning barcha shartlari 
bajarilganligini tasdiqlashi shart. Akkreditiv bo„yicha hisob-kitoblarda 
mahsulot yetkazib beruvchining banki mahsulot yetkazib beruvchi 
tomonidan akkreditivning barcha shartlariga rioya qilinganligini hamda 
tasdiqlovchi hujjatlarning to„g„ri rasmiylashtirilganligini tekshirish 
lozim. Ushbu shartlarning birortasi buzilganda yoki bajarilmaganda 
bank akkreditivlar bo„yicha to„lovlarni o„tkazishi mumkin emas. Bank 
tomonidan mahsulot yetkazib beruvchining akkreditivlar bo„yicha 
hisobvarag„idagi mablag„larni uning talab qilinguncha saqlanadigan 
depozit hisobvarag„iga memorial order orqali o„tkaziladi. Memorial or-
der mas‟ul ijrochi tomonidan 4 nusxada to„ldirilib, unda to„lov bo„yicha 
shartnoma nomeri, sanasi, to„lovning mazmuni, hisobvaraqlar nomeri 
ko„rsatiladi. Memorial orderning alohida nusxalari quyidagicha ishlatiladi: 
– memorial orderning birinchi nusxasi buxgalterning imzosi, bank-
ning to„rtburchak muhri izi tushirilib, tasdiqlovchi hujjatning bir nusxasi 
bilan birgalikda bankning kunlik hujjatlar yig„masiga tikiladi; 
– memorial orderning ikkinchi va uchinchi nusxalari mas‟ul ijro-
chining imzosi, bank to„rtburchak muhrining izi qo„yilib, tasdiqlovchi 
hujjatlar ilova qilingan holda bank-emitentga jo„natiladi; 
– memorial orderning to„rtinchi nusxasi mas‟ul ijrochining imzosi, 
bankning to„rtburchak muhr izi qo„yilib, mahsulot yetkazib beruvchi 
korxona hisobvarag„iga ilova sifatida beriladi. 

---

107 
Mahsulot yetkazib beruvchi korxonaning talab qilinguncha saqla-
nadigan hisobvarag„iga mijozning akkreditivlar bo„yicha hisobvarag„i-
dan pul mablag„larini o„tkazish quyidagi buxgalteriya yozuvi orqali 
amalga oshiriladi: 
Debet