Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

O’zbekiston Respublikasi Moliya 
Vazirligi tomonidan tasdiqlangan 
BHMS 
raqami 
BHMSNING NOMLARI 
26.07.1998 y. N 17-07/86 
0 
Moliyaviy 
hisobotni 
tayyorlash va taqdim etish 
uchun konseptual asos 
26.07.1998 y. N 17-17/86 
1 
Hisob siyosati va moliyaviy 
hisobot 
20.08.1998 y. N 41 
2 
Asosiy 
xo’jalik 
faoliyatidan 
tushgan 
daromadlar 
25.08.1998 y. N 43 
3 
Moliyaviy 
natijalar 
to’g’risidagi hisobot 
27.08.1998 y. N 44 
4 
Tovar-moddiy zahiralar 
09.10.2003 y. №114 
5 
Asosiy vositalar 
12.05.2004 № 75- 
6 
Ijara hisobi 
12.10.1998 y. N 49 
7 
Nomoddiy aktivlar 
14.10.1998 y. N 50 
8 
Jamlangan 
moliyaviy 
hisobotlar va sho’ba xo’jalik 
jamiyatlariga 
sarmoyalarni 

---

38 
hisobga olish 
16.10.1998 y. N 51 
9 
Pul oqimi to’g’risidagi hisobot 
19.10.1998 y. N 52 
10 
Davlat subsidiyalarining hisobi 
va davlat yordami bo’yicha 
ko’rsatiladigan ma’lumotlar
03.12.1998 y. N 64 
11 
Ilmiy tadqiqot va tajriba-
konstruktorlik 
ishlab 
chiqishlarga xarajatlar 
.12.1998 y. N 65№ 
12 
Moliyaviy 
investitsiyalarni 
hisobga olish 
1.03.2004 y. №36 
14 
Xususiy kapital to’g’risida 
hisobot 
12.03.2003 y. № 45 
15 
Buxgalteriya balansi 
30.10.1998 y. N 57 
16 
Buxgalteriya balansi tuzilgan 
sanadan 
keyingi 
xo’jalik 
faoliyatning nazarda tutilmagan 
holatlari va yuz beradigan 
hodisalari 
02.11.1998 y. N 58 
17 
Kapital qurilishga oid pudrat 
shartnomalari 
19.10.1999 y. N EG/17-19-2075 
19 
Inventarlashni tashkil etish va 
o’tkazish
23.11.1999 y. N 87 
20 
Kichik tadbirkorlik subektlari 
tomonidan 
soddalashtirilgan 
tartibda 
hisob 
yuritish 
va 
hisobotlar tuzish to’g’risida
12.11.2003 y. 1181-1-son
21 
Xo’jalik yurituvchi subektlar 
moliyaviy-xo’jalik 
faoliyatining 
buxgalteriya 

---

39 
hisobi 
schyotlar 
rejasini 
qo’llash bo’yicha yo’riqnoma 
23.03.2004 y.№51 
22 
CHet 
el 
valyutasida 
ifodalangan 
aktivlar 
va 
majburiyatlarning hisobi 
12.04.2005 y. №37 
23 
Qayta tashkil etishni amalga 
oshirishda moliyaviy hisobotni 
shakllantirish 
05.08.2009 y. №79 
24 
Qarzlar 
bo’yicha 
xarajatlar hisobi 
Lekin hali yechimini topilmagan ishlar yetarlicha mavjud. Xususan, 
buxgalteriya uchyotining dastlabki hujjatlarida qaytarib to’ldiriladagan 
ko’rsatkichlar mavjud. SHuning uchun dastlabki hujjatlarni standartlash va 
unifikatsiya qilish, tuziladigan hujjatlar sonini, yig’ma hujjatlar tuzish 
asosida kamaytirish: masalan, yalpi ishlab chiqarish korxonalarida, 
belgilangan mehyorlar doirasida har kuni materiallar yoki boshqa moddiy 
qiymatliklar bir martalik talabnoma yoki limit-zabor kartalari bilan ishlab 
chiqarish tsexlariga berish amaliyotini kengaytirish, shuningdek, bir marta 
tuziladigan birlamchi hujjatlarni jamlovchi hujjatlar bilan almashtirib ularni 
bir oyda ikki marta rasmiylashtirish yoki materiallarni ombor kartochkalarini 
moslashtirib, ishlab chiqarish zaxiralarini ishlab chiqarish tsexlariga o’sha 
kartochkalarda imzo chekib berish tartibini joriy qilish mumkin. Hujjatlarni 
rasmiylashtirishni to’liq shaxsiy kompyuterlar yordamida bajarish bugungi 
kunning eng dolbzarb masalalaridan biri bo’lib qolgan. Yuqorida tahkidlab 
o’tganimizdek, moliyaviy buxgalteriya hisobini tashkillash bo’yicha 24 ta 
milliy standartlar ishlab chiqilib bosqichma-bosqich tadbiq qilinmoqda. 
Biroq boshqaruv uchyoti bo’yicha mehyoriy hujjatlar hali hozir yetarlicha 
ishlab chiqilmagan. Ma’lumki, korxonalarni ish samaradorliklarini 
oshirishda, 
ularning 
faoliyatlarini 
yanada 
rivojlantirishni 
ichki 

---

40 
imkoniyatlarini topishda bashqaruv uchyotining roli katta. Bunday kamchiliklarni 
bartaraf etish uchun eng avvalo ishlab chiqarish xarajatlarini uchyotga olish va 
mahsulotlar tannarxini kalkulyatsiya qilish masalalari bo’yicha yagona namunaviy 
nizom ishlab chiqilsa maqsadga muvofiq bo’lar edi. Namunaviy nizom 
iqtisodiyotni alohida tarmoqlarida, ularning faoliyat xususiyatlaridan kelib chiqqan 
holda tarmoq yo’riqnomalarini ishlab chiqishga, piravad natijada boshqaruv 
uchyotini yagona, uni nazorat qilish imkoniyati bo’lgan, tizimda tashkillash 
mumkin bo’ladi. Boshqaruv uchyotini bunday tashkillash ishlab chiqarish 
xarajatlari ustidan nazorat o’rnatish, mahsulotlar tannarxiga tahsir etadigan 
omillarni topish imkoniyatini beradi. Bunday tashkiliy tadbirlar tannarxni 
pasaytirish yo’llarini ko’rsatib beradi bu esa, korxonani foydasini oshishga, uning 
foydalilik darajasini ko’payishga olib keladi.