Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

+ ∑
F
2
 
𝑭%
 = ---------------------------- × 100 
∑Sm
1
+ ∑ m
Bu yerda: 
1.
∑F
1
– oy boshiga barcha moddiy qiymatliklarga tо‘g‘ri 
keladigan farqlar summasi; 
2.
∑F
2
- oy davomida xarid qilingan barcha moddiy qiymatliklarga 
tegishli farqlar summasi;
3.
∑Sm
1
– moddiy qiymatliklarni oy boshiga qoldiq summasi; 
4.
∑ m- oy davomida sotib olingan moddiy qiymatliklar summasi;
5.
𝐹%
-о‘rtacha foiz. 

---

342 
Topilgan о‘rtacha foizni ishlab chiqarishga sarflangan yoki chetga chiqarilgan 
moddiy qiymatliklarni rejalashtirilgan ulgurji baholariga yoki hisob siyosatida 
nazarda tutilgan boshqa (sotib olishning reja tannarxlarida, о‘rtacha sotib olish 
baholarida) bahosiga kо‘paytirish bilan, ularga tegishli bо‘lgan materiallarning 
qiymatidagi farqlar summasi topiladi. Moddiy qiymatliklarni rejalashtirilgan 
ulgurji baholariga yoki hisob siyosatida nazarda tutilgan boshqa (sotib olishning 
reja tannarxlarida, о‘rtacha sotib olish baholarida) bahosiga materiallarning 
qiymatidagi farqlar summasini qо‘shish bilan asosiy ishlab chiqarish va boshqa 
maqsadlari uchun foydalanishga bergan yoki chetga sotilgan moddiy 
qiymatliklarni haqiqiy tannarxlari topiladi. Ta’minot jarayonining hisobi quyidagi 
chizmada keltirilgan.
Birinchi variant. Moddiy qiymatliklarni joriy hisobi haqiqiy tannarxlarda olib 
borilganda: 
d-t 5100 k-t
d-t 6010 k-t
d-t 1010 k-t 
Qoldiq
Qoldiq
Qoldiq 
3 
1 
2 
Izoh: 
1-moddiy qiymatliklarni haqiqiy sotib olish tannarxi. 
2- moddiy qiymatliklarni transport – xarid xarajatlari. 
3-sotib olingan materiallar uchun ta’minotchilarga shuningdek, ularni tashib 
keltirish uchun transport tashkilotiga qilingan tо‘lovlar. 
4- moddiy qiymatliklarni haqiqiy tannarxi. 
Ikkinchi variant. Moddiy qiymatliklarni joriy hisobi rejalashtirilgan ulgurji 
baholarda yoki hisob siyosatida nazarda tutilgan boshqa (sotib olishning reja 
tannarxlarida, o’rtacha sotib olish baholarida) olib borilganda: 
Dt 5110 Kt
Dt 6010 Kt
Dt 1010, 1610 Kt 
Qoldiq
Qoldiq
Qoldiq 
3 
1 

---

343 
2 
Izoh: 
1-moddiy qiymatliklarni haqiqiy sotib olish tannari. 
2- moddiy qiymatliklarni transport – xarid xarajatlari.. 
3-sotib olingan materiallar uchun ta’minotchilarga shuningdek, ularni tashib 
keltirish uchun transport tashkilotiga qilingan tо‘lovlar. 
4- moddiy qiymatliklarni ulgurji bahosi. 
5-materiallarning qiymatidagi farqlar 
Ta’minot jarayoni muomalalarini hisobga olishni yuqorida bayon etilgan 
tartiblarini quyidagi misollarda alohida – alohida kо‘rib chiqamiz.