Buxoro davlat universiteti qodirova saodat abduraximovna
Yüklə 44,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Tanlab hikoya qilish va bayon 71 Tanlab qayta hikoyalashning turlari: 1. Oʻqilgan matn qismini yoki bir voqeani unga chizilgan rasm asosida hikoya qilish. 2. Oʻqituvchi topshirigʻi yoki soʻrogʻ asosida alohida epizodni hikoya qilish. 3. Tanlab hikoya qilishning murakkabroq turi berilgan mavzu boʻyicha matnning turli qismlaridan olingan parchalarni hikoya qilish hisoblanadi. Tanlab hikoya qilish uchun oʻquvchi matnni boshidan oxirigacha qayta oʻqib chiqishga yoki yodga tushirishga, kerakli materialni yigʻishga toʻgʻri keladi. Buning uchun oʻquvchilarga matnni ichda oʻqish topshiriladi yoki ovoz bilan tanlab oʻqish topshirigʻi beriladi. Bunday tanlab hikoya qilish ba’zan yozma bayon sifatida oʻtkaziladi. Matn mazmunini qisqartirib qayta hikoyalash va bayon yozish murakkab mantqiy usullardan foydalanishni talab qiladi, shuning uchun ham u toʻliq yoki matnga yaqin qayta hikoyalash va bayonga nisbatan qiyin; bunda matndan ikkinchi darajali oʻrinlarini tushirib qoldirib, asosiy, muhim oʻrinlarini tanlab hikoya qilinadi. Buning uchun oʻquvchining oʻzi matnning asosiy mazmunini aniqlashi, bogʻlanishli, izchil qayta hikoyalashi, uning hikoyasi matnni qisqartish tarzida boʻlmasligi, oʻzlashtirilgan matnning asosiy mazmunini oʻz soʻzlari bilan bera olishi zarur. Qisqartirib qayta hikoyalashga oʻrgatish uchun bayon mazmunini qisqartirib tuzish oson boʻlgan hikoya tarzidagi matn tanlash tavsiya etiladi. Qisqartirib qayta hikoyalash elementlari 1- sinfdan kiritiladi. Oʻqilgan matnni tahlil qilish jarayonida bolalardan uning bir qismini qisqa - bir gap bilan aytish soʻraladi. Keyin oʻquvchilarga matnning ikki qismini, nihoyat, butun matnni qisqartib qayta hikoyalash tavsiya etiladi. Bolalar matnni toʻliq qayta hikoya qilishga oʻrganganlaridan soʻnggina matnni qisqartib qayta hikoyalashga oʻrgatiladi. Qisqartirib qayta hikoyalash, oʻz navbatida, matn rejasini tuzish, ya’ni matn qismlariga sarlavha topish bilan bogʻliq, asarning asosiy mazmunini qisqa ifodalash esa matn ustidagi analitik-sintetik ishlarning natijasidir. Ba’zan oʻquvchilar asarning asosiy mazmunini (gʻoyasini) qisqa, bir gap bilan ifodalashga oʻrgatilgach, matn rejasini tuzishga, keyin matnni Yüklə 44,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|