Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta
Yüklə 7,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. A.Navoiy “Xamsa”. Yoshlar kutubxonasi 2. 1-sinf “Ona tili va o‘qish savodxonligi” darsligi. Toshkent -2021, 103- bet BOSHLANG'ICH SINF DARSLARIDA ZAMONAVIY DARS SHAKLLARI Saidova Gavhar Ergashovna BuxDUPI katta o‘qituvchisi. Annotatsiya. Ta'lim samaradorligi ma'lumot mazmuniga didaktik ishlov berish, ta'lim prinsiplariga qat'iy amal qlishga bog'liq bo lganidek ta'lim 296 metodlarini to‘g'ri tanlashga ham bog'liqdir. O‘qtishda ta'lim metodlarini mutaxasislar turlicha taliqn etishadi. Ta’lim jarayonida zamonaviy ta ’lim usullaridan foydalanish orqali ta ’limning mazmuni va sifati oshadi, dars qiziqarli faol tarzda tashkil etiladi. Shu bilan birga o‘quvchilarning darsdagi ishtiroki faollashdi, dunyoqarashi kengayadi, ilmiy-nazariy, amaliy-uslubiy jihatdan tajribalar orttiradilar. Ularning yozma va og‘zaki nutqlari rivojlanadi hamda shakllanadi. O‘quvchilar o‘z ustida mustaqil, ijodiy ishlaydilar, erkin fikr yuritadilar. Mavzuning mazmunini yoritish uchun adabiyotlarni mustaqil ravishda o‘rganadilar. Kutubxonada izlanadilar, mavzu bo‘yicha yangiliklarni topib o‘qish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Kutubxonada ilmiy-nazariy adabiyotlar bilan ishlashga o‘rganadilar. Seminar darsida o‘quvchilar matndagi g‘oyalarni gapirib berish orqali ularning og‘zaki va yozma nutqlari uzviy holda rivojlanadi. Hozirgi kunda multimedia, kompakt disklar orqali ta ’lim jarayonida texnik vositalardan foydalanib dars o‘tilmoqda. Jumladan, multimedia-ma ’lum bir soatga mo‘ljallangan, ovozli, dasturli, rejali, Milliy dasturga mos keladigan dars shaklidir. Undan foydalanish uchun mavzuga oid bo‘lgan ma ’lum bir soatga mo‘ljallangan holda mutaxassilar tomonidan multimedia yaratiladi. Matndagi mavzu ekrandagi multimedia yaratiladi. Matndagi mavzu ekrandagi multimedianing o‘zi mazmunli, sifatli qilib yaratib beradi. O‘qituvchi dars jarayonida ortiqcha kuch, bilim, mehnat sarflamaydi. O‘quvchilar faolligi oshadi, mustaqil, ijodiy ishlaydilar, erkin fikr yuritadilar. Darsda zamonaviy usul bilan ishlashga o‘rganadilar. Kompyuter va axborot texnologiyalari bo‘yicha savodxonlikka ega bo‘ladilar, darsni texnik vositalar yordamida tashkil etishni o‘rganadilar.o‘quvchilarning dunyoqarashlari o‘sadi, faolligi yanada oshadi, qiziqishlari oshadi. O‘qituvchi bu usuldan foydalanishda o‘quvchilarga o‘ylantiruvchi topshiriq va savollar bilan murojaat qiladi. Albatta, topshiriq va savollar mavzuga oid bo‘lishi zarur. Masalan: odobnoma darsida o‘qituvchi o‘quvchilarga shunday topishmoqli savol bilan murojaat qilishi mumkin. ‖Bir odam har kuni 3 ta non olar ekan. Bittasini ota-onasiga, yana birini farzandlariga berar, qolgan birini o‘zi yer ekan. Nima uchun u shunday qiladi ?‖ Albatta, yuqori sinf o‘quvchilari bu topishmoqli savolni darhol topib oladilar, lekin kichik yoshdagi o‘quvchilar uchun bu topishmoqli savolni echishda evrika usulidan foydalanish mumkin. Ular uchun bu savol o‘ylantiruvchi bo‘lib, aqliy imkoniyatlarini ishga soladilar. Ularni o‘ylashga majbur qiladi. Shuningdek, matematika darsida o‘qituvchi o‘quvchilarga shunday usullardan birini noan ’naviy tarzda qo‘llashi mumkin. Misol : o‘qituvchi o‘quvchilarga quyidagi topshiriqni beradi: ― o‘ngacha bo‘lgan xohlagan bir sonni o‘ylang va uni bizga aytmang! o‘ylagan sonni ikkiga ko‘paytiring, javbini ham aytmang!Unga ikkini qo‘shing, shundan so‘ng chiqqan sonni ikkiga bo‘ling ! Hosil bo‘lgan sonni dastlab o‘ylagan soningizdan ayiring! Barchangizda bir raqami qoladi. Darhaqiqat, bu o‘ylantiruvchi, qiziqarli, noan’anaviyusullardan biridir. 297 Bu usul orqali o‘quvchilarning aqliy tafakkuri rivojlanadi, dunyoqarash va tafakkurlari orqali shakllanadi. Dars qiziqarli noan’anaviytarzda o‘tadi. o‘quvchilarning darsdagi faolligi oshadi. o‘z fikr- mulohazalarini erkin yuritishga sharoit yaratiladi. Har bir o ’quvchilarning o‘z pozitsiyasi, yo‘li shakllanadi. O‘qituvchi mavzuni o‘tishda o‘quvchilarning kasbiy mahoratlarini oshirish maqsadida kasbga bog‘lab dars o‘tadi. Bu usulni qo‘llashdan maqsad o‘quvchilarni biror-bir kasb-hunarga qiziqtiradilar. Masalan : boshlang ’ich sinflardagi odobnoma, o‘qish darslari orqali o‘quvchilarni kasbga qiziqtirish maqsadida kasbga bog‘lab dars o‘tish usulidan foydalaniladi. Bunda mavzuni yoritishda kasb-hunarga oid hayotiy misollar dars jarayonida o‘quvchilarga tushuntiriladi. Tikuvchilik, pazandalik, kosibchilik, dehqonchilik, zardo‘zlik, naqqoshlik, ustachilik, shofyorlik, sport ustalari haqida ma ’lumotlar, bahs- munozara, suhbat, kasb-hunarni egallagan shaxslar bilan uchrashuvlar o‘tkaziladi. Buni dars jarayonida qilsa ham bo‘ladi. Kasb-hunar haqida o‘quvchilarga ma ’lumot berib turib, ularni ya ’ni hunarli kishilarni darsga taklif qilish orqali ma ’lum bir vaqt ichida ular o‘zlarining faoliyatini kelajak uchun, jamiyat uchun foydasi haqida savol-javob qilinadi. Bu bilan dars noan’anaviytashkil etiladi. O‘quvchilar dars jarayonida nafaqat bilim oladilar balki kasb-hunarga oid bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallaydilar. O‘quvchilarning kasbiy qiziqishlari ortadi. Kelajakda ma’lum bir kasbni egallay olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Dars hayotiy, noan’anaviy o‘tadi. o‘quvchilr mustaqil, erkin, ijodiy fikrlashga ega bo‘ladilar. Dars hayotiy, noan’anaviy o‘tadi. o‘quvchilar mustaqil, erkin, ijodiy fikrlashga ega bo‘ladilar. Shuningdek, dars jarayonida kasb-hunarga qiziqishlari ortadi. Yuqorida keltirilgan noan’anaviy usullar o‘quvchiarni birinchidan, darslarda faol qatnashishga undaydi, ularni darsga qiziqtira olish imkoniyatiga ega bo‘ladi Ikkinchidan, noan’anaviy usullar orqali dars o‘tishga o‘quvchilar maustaqil, ijoydiy ishlashga o‘rganadilar, erkin fikr yuritadilar. Uchinchidan esa, dars qiziqarli tashkil etiladi, bolalar darsda zerikmaydilar, ham ijodiy ishlaydilar, ham turli manbaalar ustida ishlashga o‘rganadilar va ham ularda ilmiy-nazariy, uslubiy-amaliy bilim, tajribalar rivojlanadi. Yüklə 7,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|