Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta
Yüklə 7,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA SO‘Z TURKUMLARINI O‘RGATISH USULLARI M.Sharipova
|
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
1. Avliyoqulov N.X., Musaeva N. Pedagogik texnologiyalar. Toshkent- 2008-yil 2. Avliyoqulov N.X. Zamonaviy oʻqitish texnologiyalari – Toshkent, 2001 289 3. Adizov B.R. Boshlangʻich ta'limni ijodiy tashkil etishning nazariy asoslari. Ped.fan.dok. diss. T., 2003-yil BOSHLANG‘ICH SINF ONA TILI DARSLARIDA SO‘Z TURKUMLARINI O‘RGATISH USULLARI M.Sharipova BuxDUPI talabasi So‘z turkumlarini bolalarga o‘rgatish 1-sinfdan boshlanadi. Boshlang‘ich sinflarda so‘z turkumlari “Predmetni bildirgan so‘zlar”, “Predmet harakatini bildirgan so‘zlar”, “Predmet belgisini bildirgan so‘zlar” va “Predmet sanog‘ini bildirgan so‘zlar” deb nomlangan mavzular doirasida o‘quvchilarga o‘rgatib boriladi. Bu darslar jarayonida o‘quvchilar kim? nima? kimlar? nimalar? nima qildi? nima qilyapti ? nima qiladi ? qanday? qanaqa? qancha? nechta? Kabi so‘roqlarga javob beradigan so‘zlarni bir-biridan farqlashni, so‘zlarga savol berishni o‘rganishadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga ona tili darslarini o‘tish jarayonida,umuman olganda , darslarni o‘tish jarayonida turli o‘yinlar bilan dars olib borilsa , dars yanada qiziqarli va bolalarga tushunarli bo‘ladi. O‘yinlar har qanday dars turida qo‘llana olishi bilan ahamiyatga molikdir. O‘yinlar ham jamoaviy, ham individual bo‘lishi mumkin. O‘yin uslubi darslardagi zerikarli bir xillikning oldini olishga yordam beradi, o‘quv jarayonida musobaqalashish ruhini olib kiradi, o‘quvchilarni jarayonga befarq qoldirmaydi, ularni darsga intilishlarini yanada oshiradi. Ona tili darslarida o‘quvchi bolalarga so‘z turkumlarini tushuntirayotgan vaqtda turli o‘ yinchoqlarni ko‘rgazma sifatida bolalarga namoyish qilish, ularning qanday nomlanishi aytish, ular orqali turli harakatlarni ko‘rsatib berish, ularning turli sifatlarini, katta-kichikligi-yu, rangining qandayligini bolalar bilan muhokama qilish dars jarayoning yanada samaradorli o‘tishi va darsning o‘quvchilarga tushunarli bo‘lishini ta’minlab beradi. O‘quv materiallari turli xildagi ertak 290 qahramonlari, hayvonlar , shu bilan birga , mevalarning tasviri ham bo‘lishi mumkin. Masalan: o‘qituvchi har xil mevalarning tasvirini ko‘rsatadi va o‘quvchilardan uning qanday nomlanishini so‘raydi. Namoyish qilinayotgan suratlar yorqin ranglarda, orqadagi o‘quvchilarga ko‘rinadigan kattalikda bo‘lishi kerak. Bu jarayonni xohishga ko‘ra guruh bilan yoki o‘quvchilar bilan alohida- alohida shug‘ullanib olib borish mumkin. Darsda mevalarning o‘yinchoq modellaridan yoki bu mevalarning o‘zidan ham foydalansa bo‘ladi. O‘quvchilar bu orqali ot nima ekanligini o‘zlashtiradilar. Bu misollar orqali nima? so‘rog‘iga javob bo‘luvchi , jonsiz buyumlar nomlari haqida ma’lumotga ega bo‘ladilar. Kim? so‘rog‘iga javob bo‘luvchi otlarni tuhuntirish uchun esa insonlarning suratlari namoyish qilinadi va kimlar tasvirlangani so‘raladi. Shu orqali ular kim? so‘rog‘i insonlarga nisbatan ishlatilishini bilib olishadi. Sifat so‘z turkumini tushuntirish jarayonida esa o‘qituvchi ertak qahramanlaridan foydalanishi mumkin. Ularning suratini yoki tasvirini o‘quvchilarga ko‘rsatadi va ulardan bu narsalarni tasvirlab berishini so‘raydi . Bolalar bu yoshda ertaklarga juda qiziqadigan bo‘ladilar. O‘quvchilar tasvirlab berishganidan so‘ng o‘qituvchi ham ular bilan birga shu ertak mazmuniga to‘xtalib o‘tadi. Shundan so‘ng o‘qituvchi ham suratda tasvirlangan qahramonning tashqi ko‘rinishi haqida o‘zi gapirib beradi va o‘sha sifatlarni doskaga yozib boradi. Ularning qanday? qanaqa? so‘roqlargajavob berishini aytib yana bir bor bolalar bilan o‘sha sifatlani jo‘r bo‘lib takrorlaydi . Ona tili darslarida bundan tashqari boshqa so‘z turkumlarini ham ko‘rib chiqish mumkin. Son so‘z turkumini tushuntirishda turli narsa buyumlar miqdorini tushuntirishga harakar qilish kerak bo‘ladi. O‘qituvchi son so‘z turkumining so‘rog‘ini doskaga yozadi. Qancha? nechta? so‘rog‘lari bilan tanishtirgach , o‘qituvchi bolalarga ikkita ko‘rgazmani ko‘rsatadi. Aytaylik, birida bitta meva surati, ikkinchisida shu mevaning ko‘ plikdagi rasmi tasvirlangan bo‘ladi. Misol keltirishda mevalardan boshqa narsalarni ham ko‘rgazma sifatida namoyish qilish mumkin. Ularga nisbatan 291 so‘roq beriladi-nechta meva bor? Suratdagi miqdorga qarab o‘quvchilar javobni aytadilar. Shu tariqa, o‘quvchilar bu so‘z turkumini ham o‘zlashtirishga muvaffaq bo‘ladilar. Ona tili darslarini o‘tishda boshqa usullardan ham foydalansa bo‘ladi. Ta’lim jarayonida o‘qituvchi turli ko‘rgazma, o‘yinlar, dars o‘tish metodlari va usullaridan foydalansa, dars o‘tish ham darsni tinglab tushunish ham ancha maroqli bo‘ ladi, o‘quvchi darsda boshqa narsalarga chalg‘imaydi. Ayniqsa, boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilarda darsga nisbatan qanchalik darajada hurmat paydo bo‘lsa , katta sinflarda ham bolalar shu yo‘sinda davom etishadi. Hozirgi zamon ilm-fan,texnika rivojlanib borayotgan ekan, ta’lim sohasida ham tub o‘zgarishlar sodir bo‘lishi tabiiydir. Shunday ekan, yosh avlodga bilim berishda qo‘ llanilayotgan o‘qitish usullarini doimo takommilashtirib borish, o‘qituvchi o‘z mahoratini oshirib borishi lozim . Zero, ta’limda samaradorlik va sifatga erishish bosh omildir. Yüklə 7,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|