Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti pedagogik ta
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
Yüklə 7,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
645 1. Ishmuhammedov R., Yuldashev M. Ta’lim tarbiyada innovatsion pedagogik texnologiyalar. T., 2017-yil. 2. Bolalar Ensiklopediyasi. O‘zbekiston Milliy Ensiklopediyasi davlat ilmiy nashriyoti. T., 2018-yil. 3. Sayyoramiz hayvonot olami. “G‘afur G‘ulom”, T., 2019-yil. 4. Mahmud Qoshg‘ariy. Devonu lug‘otit turk. “G‘afur G‘ulom”, T., 2017-yil. ALISHER NAVOIY IJODIDA KOMIL INSON TARBIYASINI PEDAGOGIK TA’LIM INNOVATSION KLASTERI ASOSIDA O‘RGANISH Nilufar OYMATOVA, Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika instituti erkin tadqiqotchisi nilufar.oymatova@gmail.com Alisher Navoiy dahosi, uning asrlar osha qimmatini yo‘qotmagan o‘lmas asarlari shoir tafakkurining betakror mahsulidir. Bugunga qadar jahon adabiyoti va madaniy hayoti doirasida maydonga kelayotgan va insoniyatni ezgulikka chorlovchi barcha ijod mahsullari ma’lum darajada Navoiyning insonparvarlik g‘oyalaridan oziqlangani shubhasizdir. Bugungi kunda adabiyot ta’limida Navoiydek buyuk mutafakkir adabiy merosining yosh avlod dunyoqarashidagi ahamiyati va o‘rnini hyech narsa bilan tenglashtirib bo‘lmaydi. Chunki, shoirning butun ijod mahsulidagi bosh g‘oya komil inson tarbiyasi haqida bo‘lib, milliy ta’limning ilk jarayonlaridan boshlab, o‘rta va oliy ta’lim, shuningdek, undan keyingi bosqichlarda ham mana shu buyuk maqsad mujassamdir. 646 Mamlakatimizda uchinchi renessans poydevorini yaratishda ham Alisher Navoiy qarashlarini ta’lim-tarbiya, xususan, adabiy ta’lim tizimiga tatbiq etish hozirda eng dolzarb muammolardan biriga aylangan. Alisher Navoiy ijodi adabiyotshunoslik nuqtai nazaridan keng miqyosda tadqiq qilingan bo‘lsa-da, pedagogikada, xususan, umumta’lim maktablari doirasida metodik jihatdan yetarli darajada ilmiy-tadqiqiy ishlar amalga oshirilmagan. Dastur bo‘yicha umumta’lim maktablarining 6-sinfida Alisher Navoiyning “Mahbub ul-qulub” asaridan parchalar berilgan. Bilamizki, “Mahbub ul-qulub” shoirning deyarli umrining oxirida, hayot tajribalaridan olingan xulosalari sifatida yozilgan falsafiy didaktik asari hisoblanadi. Alisher Navoiy umri davomida kamolot sari intilishni targ‘ib etgan bo‘lsa, umr xulosalarida, ya’ni “Mahbub ul-qulub” asarida, komillik sari olib boriladigan ulug‘ yo‘lni ko‘rsatadi. Garchi bu asar falsafiy-didaktik xarakterga ega bo‘lsa-da, 6-sinf o‘quvchilari uchun ularning yoshi imkoniyatidan kelib chiqib, matnlar va ularning nasriy bayonlari tanlangan. Asarning yana bir xarakterli jihatidan biri nasriy turga mansubligidir. O‘qituvchi e’tibor qaratadigan tomoni asarning nasriy bayonida Porso Shamsiev tomonidan yaratilgan variantdan foydalanilgan. “Adabiyot” darsligida Navoiy ijodini o‘rganish yuzasidan shoirga mustaqillikdan keyingi berilgan yuksak e’tirof, 20 jildlik asarlar nashri, “Xamsa” yozgan ijodkorlar haqidagi ma’lumotlardan tashqari “Mahbub ul-qulub” asaridan “Saxovat va himmat” bobida, “Hilm zikrida” (108, 110) “Safarning foydalari to‘g‘risida” 100 (1, 12, 18, 22, 30, 48, 49, 50 - tanbih) kabi parchalar keltirilgan. Matn bilan tanishishda o‘quvchilarga saxovat so‘zi tanish bo‘lsa-da, hilm, himmat, 100 AhmedovS. Qo‘chqorov, Rizayev Sh. Adabiyot darsligi. 6-sinf. “Ma’naviyat” 2017. 32-bet. 647 abr, royiha, maxzan, sayd, shaqovat, tundbod kabi so‘zlarning ma’nosini izohlash lug‘at ustida ish olib borishni taqozo etadi. Garchi darslikda izohtalab so‘zlar lug‘ati berilmagan bo‘lsa-da, o‘quvchilar so‘zlar ma’nosini nasriy bayon bilan tanishish jarayonida o‘zlashtiradilar. Mavzu yuzasidan berilgan “Mahbub ul qulub” iborasi qanday ma’noni anglatadi va u necha qismdan iborat? Saxiylik va himmat tushunchalariga shoir qanday ta’rif beradi va qanday o‘xshatishlar qo‘llaydi? “Saxiy” so‘zi bilan “axiy” so‘zining farqi haqida so‘zlang va shunga oid o‘z fikringizni bildiring 101 kabi savol va topshiriqlar ustida ishlash ham o‘zlashtirishning muhim omili sanaladi. Shu o‘rinda darslikdagi ba’zi savol-topshiriqlarning tahliliga to‘xtalishni lozim topdik. Darslikning 46-betida berilgan Sharqda adabiyot so‘zining ma’no-mazmuni va undan ko‘zlangan maqsad nima? Alisher Navoiyning “Mahbub ul qulub” asari qanday an’analar asosida va nima maqsadda yaratilgan? Alisher Navoiyga qadar shu yo‘nalishda kimlar tomondan qanday asarlar yaratilgan? kabi savollar aslida to‘g‘ri tuzilgan. Lekin o‘quvchining yoshi va bilim darajasi hisobga olinmagan. 12 yoshli o‘quvchi uchun bunday savollarga javob berish qiyinchilik tug‘diradi. Alisher Navoiyning “Mahbub ul qulub” asari qanday an’analar asosida va nima maqsadda yaratilgan? savoliga o‘qituvchining o‘zi ham qiynalib javob topadi. Adabiyot mashg‘ulotlarida ko‘zlangan natijaga erishishda yurtimizda o‘tkazilayotgan treninglar, ma’lum mavzuga bag‘ishlangan konferensiyalarda o‘qituvchilarga metodik ko‘rsatmalar berilishi ta’lim tizimida olib borilayotgan islohotlarning bir ko‘rinishidir. Quyida shunday metodik tavsiyalar asosida darsda tashkil etilayotgan texnologiyalar mazmunini yoritishga harakat qildik. Yüklə 7,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|