Çağdaş Azərbaycan nəsri



Yüklə 5,38 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/59
tarix21.03.2017
ölçüsü5,38 Mb.
#12112
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   59

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

ö

z



ü

n

ü



 bu daş-divara vururdu. “Daş-divar” da arada 

qoyuna təpik atı rdı , s

ö

y

ü



rd

ü

, daşa bası rdı , sonra 



niyəsə qaraltı lar onun buynuzundan yapı şdı , g

ü

ll



ü

ç



içəkli don geyinmiş, amma ətri olmayan bir arvad 

qan kimi qı p-qı rmı zı  narı  başı nı n 

ü

st

ü



nə qaldı rı b 

Qarakəlləoğluna baxdı ... Apedgil də elə indi gəlib 

ç

atdı lar. Bazarkom Civan bayaq qoyuna izin versə də, 



bazara girən sayse

ç

mə erməniləri g



ö

r

ü



ö

z



ü

ndən 


çı xdı : 

-

Ç



oban k

ö

pəyuşağı , yı ğı şdı rı n qoynu-zadı  



burdan! 

 Aped də, varjaped də əllərini qaldı rdı lar, 

bazarkom Civan qa

ç

a-qa



ç

a gəldi, hamı sı  bir yerdə 

Qarakəlləoğluna doğru getdilər. Qarakəlləoğlu onları  

g

ö



r

ü

b ayağa durmuşdu, g



ö

rüşd


ü

lər. 


Qarkəlləoğlu başı na buxara papaq qoymuşdu, 

qucağı nda da qoyun dərisindən bir papaq vardı , ağ 

sa

ç

aqlı  



ç

oban papağı dı .Varjapedi tanı ya bilmədi, 

birinci kərəydi g

ö

r



ü

rd

ü



, d

ö

n



ü

b Apedə baxdı . Aped 

irəli yeriyib əlini onun qucağı ndakı  sa

ç

aqlı  papağa 



toxundurdu: 

-Müəllimimdi,-dedi, varjapedə sarı  d

ö

n

ü



y

ü



ng

ü

lcə baş əydi, s



ö

z

ü



n

ü

 ermənicə tamamladı . - 



Hinger varjaped Ulubabyan! 

Qarakəlləoğlu da baş əydi: 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Ustadı  mən də salamlayı ram, qonağı m 



olarsı nı z, h

ö

rmətli ustad, h



ö

rmətiniz artı q olsun. 

Bazarkom Civan bazarı n bir səmtində yer 

d

ü



zəltdi, əyləşdilər... o başda qoyunu tutub hələ də 

g

ö



zləyirdilər, arvad əlini narqarı şı q Qarakəlləoğluna 

tərəf silkələyib: 

-Neynim?- dedi. 

-G

ö



zlə. 

-Nədi yapdı ğı n, nə yapı yorsun? - Varjaped 

Ulubabyan niyəsə osmanlı  ləhcəsində soruşdu. 

-

Ö



z dinin 

ü

st



ü

ndə allah sənnən razı  olsun, ustad, 

deyin eləmişəm, uşaq əsgərlikdən gəlsin

çö



papağı mı  qoyuna quzu eləyəcəm, qoy papağı m quzu 

olsun... 

Varjaped birdən-birə kədərləndi, 

ü

z



ü

-g

ö



z

ü

 elə bil 



dala dartı ndı , handan-hana başı nı  qaldı rı b 

g

ü



l

ü

msədi...B



ü

t

ü



n bunlar onun iliyinə işləyirdi, ona 

g

ö



rə də canı nı n lap dərinliyində titrətmə i

ç

indəydi. 



İ stədi desin ki, b

ö

y



ü

k t


ü

rkoloq alim Acaryan işləyib 

bunu, amma 

ç

obanı n dediyini ayrı  şey hesab eləyib 



dinmədi. 

-Papağı  diriltmək istəyirsən 

ç

oban? Deyirsən ki, 



papağı m quzu olacaq? 

-O qoyunun quzusu d

ü

nən doğuldu da  



ö

ld

ü



d

ü



nənnən balası nı  axtarı r, indi gərək elə eləyək ki, - 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

qucağı ndakı  sa



ç

aqlı  papağı  irəli uzatdı , -qoyun elə 

bilsin doğduğu budu...papaq! 

-Allatmaq istəyirsən heyvanı ... 

-Yox, h

ö

rmətli erməni, qoyunu inandı rmalı yı q, 



elə bilsin ki, hələ doğmayı b, indi doğacaq. Doğanda 

çəkdiyi ağrı nı  yaratmalı yı q. 

Qarag

ö

zl



ü

 qumral qoyun sakitləşmişdi, başı nı  

buynuzundan yapı şmı ş adamları n ayaqları  arası na 

salmı şdı . 

-Təzdən başlayaq, -dedi Qarakəlləoğlu, 

ü

z



ü

n

ü



 

divarı n dibində sı rayla oturmuş ermənilərə tutdu. - 

Qorxusunu uddu heyvan... Təzədən başlamaq 

lazı mdı . 

Belə deyib də ayağa durdu, bu başdan o başa 

əlini yellədi. Bayaqdan əlində nar tutmuş yekəpər 

arvad işarəni g

ö

rən kimi ətəyini qoyunun başı na 



ke

ç

irdib qoyunla bir yerdə fı rlandı , sonra çəkilib 



əlindəki g

ü

l



ö

yşə narı  qoyunun başı na çı rpdı . 

-Məni g

ö

rməsin, - dedi Qarakəlləoğlu, - yiyəsini 



g

ö

rsə, he



ç

 nədən qorxmaz... - D

ö

ngəni burulub 



g

ö

r



ü

nməz oldu. 

Qarakəlləoğlunun iyi qoyunun burnunun 

ucundaydı , 

ö

z

ü



 yoxdu amma, ona g

ö

rə daşa divara 



çı rpı lı r. Yamacı ndan təzəcə endiyi yaylaqlar 

yaddaşı ndan silinməkdədi...G

ö

z

ü



n

ü



ö

n

ü



 boşalı r, bir 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

azdan hər yanı  qı p-qı rmı zı  rəng i



ç

ində g


ö

rəcək. Hə-

ləlik Qarakəlləoğlunun havası  başı nı n 

ü

st



ü

ndədi, 


onu arayı r. Bazarı n girəcəyində g

ö

zləyən oğlanlar, 



qoyunu bir neçə kərə yerində fı rlayı b təzədən 

buraxdı lar, qoyun 

ö

z

ü



n

ü

 yenə ora- bura vurdu, 



birdən-birə elə bil hamı  cildini dəyişdi... G

ö

r



ü

nüşdə, 


danı şı qda, xasiyyətdə hətta dində- məsshəbdə belə 

ç

oxdan bir-birlərinə bənzəyən bazar əhli nə baş 



verdiyini bilmədən h

ü

cuma ke



ç

dilər. Qoyunun 

yaddaşı nda yaylaq qalmamı şdı  artı q, hardasa quzu 

mələyirdi, bir də Qarakəlləoğlunun sifəti, 

ü

z

ü



-g

ö

z



ü

 

dolaşı rdı  havada. Hanı  bəs, bunnar? 



Ö

z

ü



n

ü

 bazarı n 



daşı na-divarı na vursa da, daşda-divarda quzu səsi 

yoxdu, g


ü

lənlər də əyri g

ü

l

ü



r, bazarı n 

yeməkxanası ndan qab- qacaq çı xardı blar, qazan dibi 

d

ö

y



ü

rlər, qaraltı ları n hamı sı nı n 

ü

z

ü



-g

ö

z



ü

 əyilib... 

Cavan oğlanlardı , hərəsi bir yanı ndan tutub 

fı rlayı rlar. 

-fı rla, d

ö

ndər, qoy başı  hərlənsin! -Kimsə 



qarı şı qlı ğı n i

ç

indən dilləndi. 



Doğrudan da, kinoya baxı rlarmı ş kimi  tamaşa 

eləyən ermənilər təəcc

ü

b i


ç

ində quruyub qalı blar. He

ç

 

kəs he



ç

 nə anlamı r, d

ö

n

ü



b varjapedə baxdı lar. 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Mən bunlarda belə şeyləri 



ç

ox g


ö

rmüşəm, - 

Aped başı nı  varjapedə sarı  uzatdı , - amma papaq, 

birinci kərədi. 

Bayaqdan təmkinini pozmayan varjaped 

şlyapası nı  çı xardı b elə tutmuşdu ki, deyirdin indi 

qoyuna atacaq. Aped istəyirdi varjaped bu haqda nəsə 

desin, amma hamı  bu qarı şı qlı ğı n i

ç

indəydi, erməni 



erməniliyindən qalmı şdı , cı ğallı q yox idi, qəsdən 

qarğaşalı q yaratmaq, hay-k

ü

y salmaq istəyənlərə 



meydan açı lmı şdı ... Bayaq t

ü

rk uşaqları nı  



müəllimqarı şı q daşa basmı ş gənc ermənilər də 

gəlmişdilər, amma indi bilmirdilər daşı  kimə atmaq 

lazı mdı , 

ç

aşı b qalmı şdı lar, ermənilik eləyə bilmir-



dilər, əlləri, daşqarı şı q, g

ö

ydə oynayı rdı : 



-Rədd olsun t

ü

rklər! T



ü

rklərə 


ö

l

ü



m! 

Bazarkom Civan onlara tərəf qa

ç

dı : 


-İ n

ç

ek anum, şan dğerk, hima jamanaqi



ç

e

31



... 

-Es in


ç

e, keri Civan, in

ç

e badahel?



32

- Gənc 


ermənilər bir şey anlamadı qları ndan 

ö

zlərinə yer tapa 



bilmirdilər. Bazarda malağan, erməni, t

ü

rk, k



ü

rd 


qarı şı q, hamı  ayaq 

ü

stəydi, 



ç

oxu daxı la dı rmaşı b. 

Qartofsatan kartofundan, almasatan alması ndan atı r 

qoyuna... Qarakəlləoğlu hələ də yoxdu, bazarı n 

                                                           

31

 Neynirsiz, it uşağı , yeri deyil, Bura o yer deyil. (ermənicə) 



32

 Bəs nədi bu, Civan dayı , nolyb burda? (ermənicə) 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

g

ö



r

ü

nməyən tinindən g



ö

z qoyur. Qoyun son səsini 

mələyir, Qarakəlləğluna da elə bu an lazı mdı ,  

qoyuna doğru y

ü

y

ü



rd

ü



-İ rreeeh...!-Sa

ç

aqlı  papaq əlində diz 



çö

k

ü



g

ö



zləyir, bazarı n arxa qapı sı dı , b

ü

t



ü

n səslərdən 

se

ç

ilən bu doğma səsi qoyun 



ö

z

ü



 tapacaq. 

 Qarakəlləoğlunun heyvanlarla danı şdı ğı  dil 

qələmə gəlmir, bu dilin əlifbası  onun canı ndadı . İ ndi 

bazarı n çı xacağı ndan k

ö

k

ü



 canı nda səslənən həmin 

dillə qoyunu səsləyir. Bu səslə elə bil qoyunun i

ç

ini 


çəkirlər. Qarakəlləoğlunun yanı nda beş-altı  nar var, 

bir qab duzlu sudu, bir az aralı da kababçı  k

ö

z yel-


ləyir...Ermənilər baş-başa verib varjapedi dinləyirlər. 

 Varjaped b

ö

y

ü



k t

ü

rkoloq alim Acaryandan 



danı şı r... Qarakəlləoğlu sa

ç

aqlı  papağa duzlu su 



vura-vura füşk

ü

rəklə b



ü

t

ü



n t

ü

rk d



ü

nyası nda anlaşı lan 

“qoyun sazı ” 

ç

alı r: 



-İ rreeeh...! 

-Haskacak, asuma mod ari,

33

 - Varjaped həyəcan 



i

ç

ində erməniləri başa salı rdı . 



Qoyun Qarakəlləoğlunu bazar əhlinin ayaqları  

arası ndan g

ö

rd

ü



, bir anlı ğa duruxdu, bu bir an, onun 

s

ü



d

ü

n



ü

n kəsildiyi an idi, səsinin batmağı yla 

                                                           

33

 Anladı nı z? Deyir, gəl, yaxı n gəl! (ermənicə) 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

başlamı şdı , damcı -damcı  qurumaqdaydı ... 



Qarakəlləoğlu, g

ö

zlərini yumub füşk



ü

rəkdə hələ də 

qoyun sazı  

ç

alı rdı ...”Gəl heeey, gəl su i



ç

, gəəl, g

ö

zləri 


qumral qoyun...” 

Bu sazı n altı nda su var, gen sinəli yaylaqlar var, 

bu sazı n altı nda həm də quzu var, quzuu... Par

ç

a- 



par

ç

a olub batmı ş səslə mələdi. Soğulmaqda olan 



məməsinin ucu sı zı ldayı rdı , qumral qoyunun 

döşlərinə təzədən s

ü

d gəlirdi. 



Ayağa durub divar boyu d

ü

z



ü

lmüş ermənilərin 

yanı ndan 

ö

t



ü

ö



z

ü

n



ü

 Qarakəlləoğlunun 

ü

st

ü



nə saldı . 

Ç

atan kimi qoyunu yenə tutub fı rladı lar, 



Qarakəlləoğlu: 

-Quzuluğuna duz vur, - dedi, qoyunun ətəyini 

qaldı rdı , oğlanlardan biri duzlu su olan qabı  

qoyunun quzuluğuna çı rpdı . -K

ö

z yağdı rı n! 



 Kababçı lar yuxarı dan aşağı  k

ü

l qarı şı q od 



ələdilər. Qumral qoyun Qarakəlləoğlunu odun altı nda 

g

ö



rd

ü



ü

z

ü



n

ü

 əllərinə s



ü

rtd


ü

, Qarakəlləoğlu bayaqdan 

əlində saxladı ğı  g

ü

l



ö

yşə narı  əzib qoyunun g

ö

zlərinə 


çəkdi, hər yan qı p-qı rmı zı  qana boyandı , quzuluğu 

təzədən alı şı b yanmağa başladı ...Həə, doğurmuş 

qumral qoyun, ətəyinin altı , yəni quzuluğu od 

i

ç



indədi, doğuşun ləzzətli ağrı sı  b

ü

t



ü

n canı na 

yayı ldı , g

ü

cənmə gəldi... Qarakəlləoğlunun əli 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

sa

ç



aqlı  papaq qarı şı q qoyunun quyruğunun al-

tı ndadı , doğuzdurur onu. 

 Qumral qoyun dizlərini qatlayı b g

ü

cəndi... 



Hardansa i

ç

inin iyi gəldi, budu, Qarakəlləoğlu əlində 



gətirir, s

ü

d iylənir, 



ö

z s


ü

d

ü



d

ü

, imrənib qalxdı , 



məmələrindən s

ü

d



ü

n damcı ladı ğı nı  

ö

z

ü



 də hiss elədi, 

ö

z



ü

ndən ası lı  olmadan d

ö

n

ü



b Qarakəlləoğlunun 

əlindəki “papaq quzunu” yalamağa başladı . 

Qarakəlləoğlu papağı  qoyunun təninə, - quzuluğuna 

s

ü



rt

ü

b qoyunun qabağı na qaoymuşdu... “Papaq 



quzu” indi mayalanmalı dı , anası nı n s

ü

d



ü

n

ü



 

əmməlidi, nuiyə əmmir bəs? Qarakəlləoğlu bunu 

duydu da quzu papağı  qoyunun altı na tutub 

ü

st



ü

nə 


s

ü

d sağdı ... Qoyunun i



ç

i g


ü

l

ü



rd

ü

, burnunun ucyndan 



ətəyinəcən damarları nı  sı ğallayı rdı lar, çəkdiyi 

ağrı lar damarları  boyu sağı lı b, axı b gedirdi... Qara-

kəlləoğlu qoyunun əmcəyi boşalanacan sağdı , sonra 

papaq quzunu g

ö

t

ü



r

ü

b ayağa durdu...Hər yana sakitlik 



çö

kmüşd


ü

, bayaq ayaqları nı n ucuna qalxı b qanad 

a

ç

mı ş kimi g



ö

r

ü



nən bazar əhli səfərdən qayı tmı şa 

oxşayı rdı . Qarakəlləoğlu, “papaq quzu” da əlində, 

ermənilərə tərəf getdi, qoyun da ardı nca dabanbasa-

raq gəlirdi, quzusunu istəyirdi. 

Ç

ox dərin, insanı n da 



anlamadı ğı , yalnı z yaradana aid olan bir hisslə bilirdi 

ki, i


ç

indən 


ç

ixan nədisə, o deyil, ona g

ö

rə də papaq 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

balası na daha 



ç

ox bağlı ydı . Papaq balası ndan başqa 

he

ç

 nə g



ö

r

ü



nm

ü

rd



ü

, bayaq tapdayı b 

ü

st

ü



ndən 

ke

ç



məyə hazı r olan bazar əhli də yoxdu, yalnı z onun 

i

ç



inin  iyini gəzdirən bir əl var, Qarakəlləoğlunun 

əli...başqa şey yoxdu: 

-Bunu daha 

ç

ox istəyəcək, quzudan da 



ç

ox, - 


Qarakəlləoğlu belə deyib, doğrudan da quzuymuş 

kimi, papağı  ehmalca d

ü

z varjaped Ulubabyanı n 



qarşı sı nda yerə qoydu...-Amma gərək qoyunu 

həmişə sağasan, balası  papaqdı , papaq əmmir axı . - 

dedi, varjapedə baxı b g

ü

l



ü

msədi. 


Qoyun, “doğduğunu” əlindən alacaqlarmı ş kimi, 

narahatçı lı q i

ç

ində papağı n başı na dolanı rdı . 



Qarakəlləoğlu əldən düşd

ü

y



ü

n

ü



 birdən-birə hiss etdi, 

daha doğrusu, b

ü

t

ü



n g

ü

c



ü

 getmişdi, əlləri, ayaqları  

boşalı b yanı na düşmüşd

ü

. əyilib qoyunun yanı ndakı  



daşı n 

ü

st



ü

ndə oturdu, başı nı  qaldı rı b ermənilərə: 

-Bağı şlayı n, - dedi, başı  açı qdı , 

ç

allaşmı ş, 



qaralı -ağlı  başı ndan buğ qalxı rdı . 

Ermənilər hələ 

ö

zlərinə gəlməmişdilər...Adicə 



oyun hesab etdiklərinin gəlib belə gerçəyə çı xması  

m

ü



mk

ü

n olan şey deyil, axı . He



ç

 kəs dinib danı şmı r, 

varjapeddən də he

ç

 nə soruşmurlar. Varjapedin 



şlyapası  hələ də əlindədi, başı na qoymaq he

ç

 yadı na 



da düşm

ü

r, damar-damar olmuş bozumtul sifəti min 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

illərin o yanı ndan boylanı rmı ş kimidi. İ çi 



məmnunluqla doludu amma, Apedə də ona g

ö

rə 



baxdı  ki, razı lı ğı nı  bildirsin. Ermənilərdən biri əyilib 

“quzupapağı ” g

ö

t

ü



r

ü

b bazarı n çı xacağı na doğru 



getdi, qoyun ara vermədən mələyə-mələyə onun 

ardı nca qa

ç

dı , qarnı ndan nə çı xı b, fərqi yoxdu, 



balası nı  istəyirdi. Erməni bazar qapı sı nı n ağzı ndan 

qayı tdı , “papaq quzunu” yenə həmin yerə qoyub, 

qumral qoyunun g

ö

zlərindən 



ö

pd

ü



, alanla satanı  bir-

birinə qarı şmı ş bazar əhli gurultulu alqı şlarla əl 

ç

aldı . Varjaped canlanmı şdı , Qarakəlləoğlunun 



yerinə kimisə bağrı na bası b 

ö

pmək istəyirdi. 



G

ü

l



ü

msəyib yuxarı dan aşağı  əlini Qarakəlləoğluna 

uzatdı : 

-Şad şnoraqaltyun, şaman,

34

 - ermənicə dedi, tez 



də t

ü

rkcəyə ke



ç

di, Osmanlı  t

ü

rkcəsinə. - L



ü

tfən 


teşekk

ü

r



ü

m

ü



 kabul ediniz, pək məmnunum! 

Qarakəlləoğlu qalxı b varjapedı n əlini sı xdı , 

amma bir şey anlaya bilmədiyindən d

ö

n



ü

b Apedə 


baxdı . Aped: 

-Varjaped 

ç

ox sağ ol, deyir, sənə, razı lı q eləyir. 



Qarakəlləoğlu y

ü

ng



ü

lcə baş əyib: 

                                                           

34

 Bu nədi, a kişi? Kimin qoynudu bu? (ermənicə) 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Sənin müəllimin qonağı m olsun, -dedi. - 



Hamı nı z qonağı msı nı z. 

Varjaped bayaqdan sa

ç

aqlı  papağı  yalayan 



qoyuna baxı rdı ... 

“Papağa ruh hopdurdu bu 

tərəkəmə, i

ç

ini 


çö

lə t



ö

kd

ü

 qoyun, ruha gəldi... 

Acaryan buna bənzə



ç

ox şeylər deyirdi... bunları 

haqqı nda.”  

-

Ç



ox sağ ol, şaman, sən bunu mənə g

ö

stərdin. 



Ö

lmədim, bunu da g

ö

rd

ü



m... 

Aped onun s

ö

z

ü



n

ü

 kəsdi: 



-Hinger varjaped, es mardi anunı  şaman 

ç

e,...



35

 

-Yes gidem, es mardu anunı  in



ç

a

36



 ...Şaman 

bunları n islam dininə qədərki peyğəmbərləridi. Belə 

şeyləri ancaq şamanlar yapa bilirdi. 

Yenə he


ç

 kəs he


ç

 nə başa düşə bilmədi. Aped  

varjapedə sarı  əyilib: 

-Qarakəlləoğlu qonaqlı q vermək istəyir,-dedi. 

-Aped, amod 

ç

i, kez hamar, vor poğ 



ç

unes?


37

 -

sonra t



ü

rkcə əlavə elədi.-Pulun yoxdu sənin?- D

ö

n

ü



yan- y


ö

rəsindəkilərə baxdı .- Bu boyda erməninin 

                                                           

35

 Yoldaş,  müəllim, (usdad) bu adamı n adı  şaman deyil. 



(ermənicə) 

36

 Mən bilirəm, bu adamı n adı  nədi. (ermənicə) 



37

 Aped, sənin 

üçü

n ayı b deyil, pulun yoxdu? (ermənicə) 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



Yüklə 5,38 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin