Çağdaş Azərbaycan nəsri



Yüklə 5,38 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/59
tarix21.03.2017
ölçüsü5,38 Mb.
#12112
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   59

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

birinin pulu yoxdu ki, bu şaman t



ü

rkə biz qonaqlı q 

verək?! 

-Var,- dedi Aped,- niyə yoxdu? 

Qarakəlləoğlu varjapedin qolundan tutdu: 

-Yox demə, ustad, mən sizə qo

ç

 kəsmək 


istəyirəm. 

-O qo


ç

u yaylaqda yeyərik, sən yaylaqda daha 

g

ö

zəl olursan! - Varjaped belə deyib başı  buludlarda 



olan yaylaqları  g

ö

stərdi. -Ancaq burda qorxdum 



sənnən. Sən papağa can verdin, g

ö

z



ü

m

ü



z

ü

n qabağı nda 



quzu elədin papağı . Müəllimimiz Acaryan deyirdi, biz 

inanmı rdı q. Sağ ol, şnoraqalutyun, təşəkk

ü

rlər... 


İ ndi gedək, sən bizim qonağı mı z ol. Mənim 

tələbələrim bizə qonaqlı q vermək istəyirlər. 

-Sağ ol, h

ö

rmətli ustad, - d



ö

n

ü



b yanı ndakı lara 

baxdı .-


Ö

yrətdiklərı n də sağ olsun. Amma siz mənim 

çö

rəyimi yemək istəmədiniz. 



-Yox, Şaman, elə demə, sənin 

çö

rəyini gəlib 



yaylaqda yeyəcəyik, indi bizim qonağı mı z ol. 

-Yaxşı , orda g

ö

zləyəcəm sizi. Nə vaxt istəsəniz 



gələrsiniz, g

ö

z



ü

ü



stə. 

Ü

z



ü

n

ü



 dağlara tutdu, hamı  d

ö

n



ü

b o səmtə 

baxdı ... 

Dağları n başı  g

ö

r

ü



nm

ü

rd



ü

, çən-


ç

iskin i


ç

indəydi. 

Sağı n vaxtı ydı , s

ü

r



ü

lər arxacdadı  yəqin, 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Qarakəlləoğlu oraları  xatı rladı ğı na g



ö

rə i


ç

indən 


g

ü

l



ü

msəyirdi. Varjaped yenə g

ö

z qoyurdu, 



ü

rəyində 


dolaşan fikirlərin ağı rlı ğı  

ü

z-g



ö

z

ü



nə çı xmaqdaydı ...” 

G

ö



r dağlara necə baxı r, elə bil atası dı ...” 

Varjaped d

ü

z düşün


ü

rd

ü



; ermənilər elə bil  

dağlara yox, 

ç

oxmərtəbəli binaya baxı rdı lar, elə bil 



biri daşı nı  daşı mı şdı , biri tikmişdi, Aped də torpaq 

t

ö



k

ü

b otunu, 



ç

içəyini əkib səpmişdi. İ ndi burda, bu 

ucqar dağ rayonunun bazarı  ağzı nda belə bir mən-

zərə vardı . 

Qarakəlləoğlu əyilib “papaq quzunu” g

ö

t



ü

rd

ü



sağollaşı b arxası na baxmadan bazarı n qapı sı ndan 

çı xdı . Gənc ermənilər qoyunu tutub saxlamaq 

istədilər, amma daha qumral qoyunu saxlamaq 

olmazdı , sa

ç

aqlı  papaqdan qoyunun i



ç

inin ətri gəlir... 

Qumral qoyun da i

ç

inin ardı ncadı . 



                                          

“Azanbur” kababxanası nda... 

 

He

ç



 kəs g

ö

zləmirdi, yağı ş birdən başladı . 



Dağları n başı nı  b

ü

r



ü

müş çən, duman artı q rayona 

enmişdi, nəmlə dolu ətəyiylə, kim hardaydı -orda, 

ü

z-



g

ö

z



ü

n

ü



 yalaya-yalaya ke

ç

ib gedirdi. Gedəcəkdi, 



çü

nki 


bazar əhlinin 

ç

oxu havanı n açı lacağı nı  bayaqdan 



 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

bilirdi. Yağsatan Dəmir kişi başı nı  daxı lı n dalı ndan 



çı xardı b demişdi: 

-

Ç



oban alladandı , işinizdə olun. 

Səhərin g

ö

z

ü



 açı lmamı ş bazarda olan bazar əhli 

islanı b suya d

ö

nsə də, Dəmir kişiyə inanı rdı ...İ ndi 



g

ü

nortadan yağı ş yağsa da iş dayanmamı şdı , yəni 



bazar tərpənmişdi, artı q 

ö

z hərəkətlərini eləyirdi. 



Bazar adamları  iki-bir, 

üç

-bir olub  “telək” 



oyunundan danı şı rdı . Bu səslərin alt qatı nda rus, 

erməni, ara- sı ra k

ü

rd dillərində danı şı qlar eşidilsə, 



də 

ü

st qatda, yəni daxı llardan yuxarı  bazar dili 



Azərbaycan t

ü

kcəsindədi. He



ç

 kəs bunun fəqində 

deyil, he

ç

 kəs ağlı na gətirmir ki, g



ö

yərtinin, kartofun, 

pendirin qiymətini azərbaycanca yox, ermənicə, rusca  

soruşsun: 

-Hinger varjaped... 

Apedgil bazarı n qapı sı  ağzı nda dayanmı şdı lar, 

dinib-danı şmadan Varjapedi g

ö

zləyirdilər, Varjaped 



artı q 

ö

z işinə, alverlnə başlamı ş bazarı n səsinə ayaq 



saxlamı şdı , 

ü

z- g



ö

z

ü



 qı rı ş i

ç

ində, qulağı nı  bazara 



y

ö

n tutub dinləyirdi...Bazarkom Civanı n ara-sı ra 



səslənən bir az kobud, bir az da t

ö

r-t



ö

k

ü



nt

ü

l



ü

 t

ü



rkcəsi 

elə bil alver atmacaları nı , mal-məhsul təriflərini-ba-

zar şerlərini k

ö

kləmək, nizama, sahmana salmaq 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

üçü


nd

ü

. Civanı n səsi varjapedin canı nı ndan tikan 



kimi çı xı rdı , d

ö

n



ü

b Apedə baxdı : 

-Sən bazarlı ğı  hansı  dildə eliyirsən? 

Aped bir şey anlamadı , yanı ndakı lar da: 

-Nə bazarlı q? - Aped dedi. 

-Yaxşı , get, bir az t

ü

rk pendiri al, 



ö

z

ü



m

ü

zlə 



aparaq...siz d

ü

zələn deyilsiz. - Varjaped belə deyib, 



kərə yağ, motal pendiri, qaymaq satan Dəmir kişiyə 

tərəf getdi, dayanı b Apedi irəli buraxdı .- Buyur. 

Apedlə Dəmir kişi k

ö

hnə dostlar kimi g



ö

rüşd


ü

-Necəsən, Dəmir kişi, hancarı san? 



-Sağ ol, Aped kirvə, Allah razı  olsun, 

ö

z dinivin 



ü

st

ü



ndə, buyur, nə qulluq eliyim? - Dəmir kişi, nəyi 

vardı  g


ö

stərdi, ələ gələnləri daxı lı n 

ü

stə d


ü

zd

ü



, əlini 

bir az aralı dan tamaşa eləyən ermənilərə uzatdı . -Nə 

istiyirsiz buyurun! 

-Pendir istiyirik, Dəmir kişi. 

-Yaxşı  duzunu yemiş pendirim var, g

ü

ney 



otunnan tutulub. 

Dəmir kişinin bu ifadələri akademik Ulubabyanı  

boğurdu eləbil. “G

ü

ney otunnan tutulmuş, duzunu 



yemiş pendir... vay, turki mera...” 

-Nə qədər lazı mdı ? - Dəmir kişi bir də soruşdu. 

-Az, yarı m kilo, -Aped belə deyib əlini cibinə 

saldı . 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Dəmir kişi 



ç

anaq pendirindən iri par

ç

a kəsib 


Apedə uzatdı : 

- Pulunu qoy cibinə, Aped kirvə, yarı m kilo 

pendirə sənnən pul alı m deyirsən?! 

Aped pulu g

ü

cnən vermək istədi. 



-Mən bir par

ç

a pendirə sənnən pul alammaram, 



Aped kirvə, el arası nda biabı r olaram, g

ö

rən nə deyər 



mənə? -D

ö

n



ü

b bazar adamları na baxdı . Bazar 

adamları  da b

ü

t



ü

n bu baş verənlərə altdan-altdan g

ö



qoyurdular... 



-Sağ ol, Dəmir kişi... 

Bazar satı cı ları   bu c

ü

r s


ö

zlərlə alı cı ları n başı  

ü

st

ü



ndən elə bil xor oxuyurdular. Apedgil yox idi, 

ç

iskinli havada varjapedi az qala qucaqları na alı b 



bazardan çı xmı şdı lar. 

Bazarkom Civan bir azdan bazar payı nı  necə, nə 

qədər yı ğacağı nı , bazarı n hansı  səmtindən, kimdən 

başlayacağı nı  fikirləşə-fikirləşə: 

-Aped bizim deyil ki, Aped sizinkidi, t

ü

rklərindi-



dedi. 

 

*** 



 

...Elə bu vaxt “ Azambur” kababxanası nı n bir 

k

ü

nc



ü

ndə varjaped Ulubabyan əlində tutduğu badəyə 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

baxı rdı  ki, birinci sağlı ğı  necə desin; s



ö

zs

ü



z ki, birinci 

sağlı q doğma Hayastanı n sağlı ğı  olmalı dı , hər şey 

onnan sonra gəlir... Elə belə də dedi: 

-Yadı nı zda olar, birinci dərsimizdə sizə nə 

dedim, - əlini qaldı rı b beş barmağı ndan birini 

yumdu. - Doğma Hayastanı mı z

çü

n b


ö

y

ü



y

ü

rs



ü

n

ü



z, 

ana-ata onnan sonra gəlir, 

çü

nki atanı z da, ananı z da 



odu, dedim. İ kincisi, ailə qurursunuz, amma ailəni də 

ö

z



ü

n

ü



z

çü

n yox, vətənimiz



çü

n qurursunuz. Vətənə 

oğul-qı z b

ö

y



ü

tməlisiniz, biz artmalı yı q, s

ü

r

ü



 kimi 

yox, erməni kimi 

ç

oxalmalı yı q. - Əlini pənçərədən  



g

ö

r



ü

nən yaylaqlara uzatdı .-

Üçü

nc

ü



, harda olursuz-

olun, ermənini düşünməlisiz, d

ö

vlətiniz olmaya bilər, 



amma erməni həmişə var, hansı  d

ö

vlət olur-olsun, 



erməni kimi yaşamaq-erməni d

ö

vlətində yaşamaq 



deməkdi. Erməni kimi yaşamaq o deməkdi ki, hər 

nəyin varsa bu işə  qurban verməlisən. D

ö

rd

ü



nc

ü



harda yaşayı rsan orda, hardan ke

ç

irsən, harda 



işləyirsən orda erməni izi saxla, iz qoy. Bir tək 

əlifbanı n olması  millət 

üçü

n d


ö

vlətin olması ndan 

dəyərlidi. Erməni əlifbası yla erməni adı nı  yaz, çı x 

get, ermənilik sənin proqramı ndı , proqramı nı  da 

ö

z

ü



nlə g

ö

t



ü

r, yerə qoyma, o, sənin silahı ndı . T

ü

rk 


kimi yaşamaq məcburiyyətində qalsan belə, 

ermənisən, erməni olduğunu bil... 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

“ T


ü

rk kimi yaşamaq...” varjaped Ulubabyan 

ö

z

ü



ndən ası lı  olmadan duruxdu, elə bil i

ç

ini g



ö

t

ü



r

ü



apardı lar, bildiyi qədərində i

ç

inə endiyi, anladı ğı  



qədərində 

ö

z



ü

n

ü



n olan  tarixlərin dərinliklərinə 

yayı ldı : 

- İ çək, - dedi, - beşincini sonra deyərəm... 

Hamı sı  nizam-intizamla varjapedi g

ö

zləyirdi, 



varjaped son damlası nacan içəndən sonra badəni 

başları na çəkdilər... 

S

ü

frə hələ təzə d



ü

zəlmişdi, Aped g

ö

z gəzdirib: 



-Bu, Soğanlı q kəndinin g

ö

yərtisidi, - dedi, - bu, 



Dəmir kişinin pendirinnəndi, - əlini s

ü

frənin ortası na 



qoyulmuş şüşə qaba uzatdı . - Bir bu turşu bizimdi, 

bir də hac, - təndir 

çö

rəyi, hı ı , hinger varjaped, 



t

ü

rklər 



ç

aşı r turşusu qoya bilmirlər. 

-Aped, qoy 

çö

rəyimizi yeyək. - Məktəb 



yoldaşları ndan rusa oxşayan sarı şı n erməni dilləndi. 

- Kababçı , gəl g

ö

rək nəyin var?! 



Kababçı  bilinmirdi nə millətdi, 

ü

z-g



ö

z

ü



ndən də 

he

ç



 nə anlamaq m

ü

mk



ü

n deyildi, hər nə rəng desən 

varı dı . 

Ö

z



ü

 

ö



z

ü

nə erməni tatı  deyirdi... K



ü

rd dilinəcən 

bilirdi. İ ndi dayanmı şdı , daxı lı n dalı nda, 

ü

rəyində 



Apedin qarası nca niyəsə t

ü

rkcə s



ö

yüşlər yağdı rı rdı . 

“Dabbaq k

ö

pəyoğlu, b



ü

t

ü



n müştəriləri qaçı rtdı ...” 

Qalxı b onlara tərəf getdi. 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Varjaped, bizim dildə lax yumurtaya nə deyillər?-



Aped soruşdu. 

Varjaped 

ç

iyinlərini çəkib g



ü

l

ü



msədi. 

-Kababçı  bilir, soruşun. 

-Bu hardan ağlı na gəldi? 

Kababçı  rəngi, g

ö

r

ü



nüşü kabab kimi qovrulub 

qurumuş, sa

ç

ları  


ç

iyinlərindən olan qı rx yaşları nda 

bir adamdı , yaxı nlaşı b y

ü

ng



ü

lcə təzim etdi, 

ermənicənin Yerevan ləhcəsində: 

-H

ö



rmətli varjapedi salamlayı ram, hamı nı z xoş 

gəlmisiz- dedi, ke

ç

ib varjapedin yanı nda dayandı .- 



Buyurun, l

ü

ləkabab, tikəkabab, şaşlı q, basdı rma, 



xankababı ... 

-O nədi elə, xankababı ? 

-Tikələri qoyunun i

ç

 yağı na b



ü

k

ü



rlər, i

ç

yağı  



k

ö

ynək kimi olur, varjaped, tikələri o k



ö

ynəyə b


ü

k

ü



şişə çəkirlər. 

-Kim çəkir, kimi deyirsən, sən? 

-Bunu t


ü

rklər 


ç

əkir, mən t

ü

rkləri deyirəm. 



-Yaxşı , başqa nə var, yeməyə? 

-Başqa, dolma var, ciyər, cı z-bı z, xəngəl... 

-Sən he

ç

 olmasa bir dənə erməni yeməyinin adı nı  



çəkə bilərsən?- Varjaped kababçı nı n qolundan tutub 

dartdı . 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Mənə belə sual verən olmayı b, varjaped, bu 



yeməklərin hamı sı  yaxşı  yeməklərdi. 

-Yaxşı , gətir, hər nə var gətir. 

Rusa oxşayan sarı şı n erməni: 

-Hamı sı  Qafqaz yeməkləridi, elə deyilmi, 

varjaped? Hamı nı ndı . 

-Hamı nı n he

ç

 nəyi olmur, hər şeyin 



ö

z yiyəsi var. 

Bu yeməklərin hamı sı  t

ü

rklərindi. -Varjaped 



düşüncəsində əlini stola çı rpdı . 

-Qafqaz yeməkləridi...varjaped. 

  Varjaped xeyli dinib, danı şmadı , 

ö

z



ü

nə də 


aydı n deyildi ki, olmaz deyə-deyə t

ü

rk dilini niyə belə 



g

ö

zəl bilir. Bəlkə iyirminci əsrin ən b



ö

y

ü



k t

ü

rkoloqu 



olan  varjaped Acaryana g

ö

rədi...”T



ü

rk dili bizim 

i

ç

imizdə olduğu 



üçü

n dilimizi dəyişdirdi, qrabar 

erməni dilindən aşxarabar erməni dilinə ke

ç

dik, daha 



doğrusu, ke

ç

məyə məcbur etdi ”,  deyərdi Acaryan, 



“t

ü

rkə bağlı  olmağı mı z əsasən buna g



ö

rədi, dilin 

quruluşunun dəyişməsi, insanı n həm də millət olaraq 

ö

z quruluşunu, xarakterini dəyişməsidi. Bunnan 



qorxmaq lazı m deyil, qorxmayı n da. Rus tatara bu 

qədər oxşamağı nnan he

ç

 utanmı r, dilinin tərkibinin 



qı rx faizindən 

ç

oxu t



ü

rk s


ö

zləridi. Daha yaxşı , bu, rus 

dilinin g

ü

cl



ü

 olması nı  g

ö

stərir...



Siz proqramı  

yazı lmı ş xalqsı nı z, yəni millətsiniz, t



ü

rk

ü

nsə 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

proqramı  yazı lmayı b, ona g



ö

rə də t



ü

rk daha 


ç

ox 


təbiət hadisəsi kimidi, nə vaxt yağı şı  yağar, nə vaxt 

g

ü

n

ü

 doğar, bilməz, ona g



ö

rə də t



ü

rkdən t



ü

rkə 

bənzəyib çı xmaq daha yaxşı  olar...” 

İ yirminci illərin axı rı ydı , Ulubabyan da necə 

deyərlər, o d

ö

vr



ü

n gənc ermənisi: 

-Müəllim, -dedi, - t

ü

rklər təbiət hadisəsi kimidi 



s

ö

ylədiniz, təbiət hadisəsi g



ü

ç



atmaz olur. 

-Vaxtı - zamanı  hiss eləsən, anlasan təbiyət 

hadisələrini qabaqlamaq m

ü

mk



ü

nd

ü



. Hər şeydən 

ö

ncə 



bunu yadda saxlamalı yı q, yadda saxlayaq ki, ağı llı  

olsaq təbiət hadisələrini qabaqlaya bilərik. 

Bir də 

unutmayı n ki, təbiəətrafı na açı q olar, 



ö

z

ü

nə 

qı sqanc, həşeyi bitirməz, 



ü

stəlik, həmişə 



ö

z-

ö

z

ü

n

ü

 

yeyər, t



ü

rklərə də elə belə baxmalı yı q, əlimizdə 

həmişə toxum olmalı dı  ki, lazı m olanda araları na 

səpə bilək...Bu toxum bizim milli proqramı mı zdı ... 

Ulubabyanı  huş aparmı şdı , ruhu iyirminci əsrin 

əvvəlləri Azərbaycanı n qərbində yenicə yaranmaqda 

olan Ermənistanı  dolaşı rdı ... Qafqaz 

Azərbaycanı nı n qərb b

ö

lgələri, İ revan, İ revan 



ç

uxuru, Uluxanlı , Vedibasar, Dərə Ələyəz, Ağbaba- 

Amasya, Qara Kas ( Qara xa

ç

)  yaylaqları , G



ö

yçə, 


Zəngəzur, Mı ğrı -Sisakan əyalətlərinin, Qaramanlı , 

Qaraqoyunlu d

ö

vlətlərinin adı  



ü

st

ü



ndə Ermənistan 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Respublikası  yaranmı şdı  artı q... Bu, bayaq 



dediyimiz kimi, hadisələrin qabaqlanması ydı , 

y

ü



zillərdi erməninin milli əxlaqı na calanmı ş, 

k

öçü



r

ü

lmüş, ağrı sı na hopdurulmuş, tərbiyəsinə 



yeridilmiş proqramı n həyata ke

ç

məsiydi. 



-Varjaped, beşinci sağlı ğı i demədin, - Aped belə 

deyib badəni ona tərəf uzatdı . 

Varjaped g

ö

zləini a



ç

dı , badələr onu araya 

almı şdı , g

ü

l



ü

msəyib badəsini qaldı rdı : 

-Beşinci, erməni tarixi yolunda 

ö

lmək! Hec bir 



erməninin haqqı  yoxdu ki,  he

ç

 nə eləmədən elə-belə 



ö

l

ü



b getsin. Tarix

ç

ilərimizin yazdı ğı , müəllimlərimizin 



dediyi kimi erməniliyin uğrunda yaşayı b, erməni 

proqramı  uğrunda 

ö

lmək! 


Badələr “Azambur” kababxanası nı  cingiltilərlə 

doldurdu, yan-y

ö

rədə oturanlar da onlara 



qoşulmuşdu. Yumruqları nı  bir-birinin 

ç

iyninə qoyub 



sı raya d

ü

z



ü

ld

ü



lər: 

He-eey, he-eey! Hayastan,  

Hay, hay! Hayastan... 

Bu səslər “Azambur” kababxanası nı n qapı -

bacası ndan şimşək kimi çı xdı , bir anı n icində yan-

y

ö



rə təmizləndi, yəni gələnlər qayı tdı , malağan rusu, 

k

ü



rd ayaq saxladı , t

ü

rk g



ö

zə g


ö

r

ü



nmədi, kim 

hardaydı sa ordan d

ö

nd

ü



. “Azambur”da səs var, 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



Yüklə 5,38 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin