Çağdaş Azərbaycan nəsri



Yüklə 5,38 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/59
tarix21.03.2017
ölçüsü5,38 Mb.
#12112
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59

2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

g

ü



l

ü

r, bilirəm, məni cı rnatmaq 



üçü

n nəsə hazı rlayı r 

yenə. İ stəyirəm d

ö

n



ü

b deyəm ki, Seda mən tarixi 

yaxşı  bilmirəm, gəl başqa şeylərdən danı şaq, elə bu 

vaxt qarşı  binanı n üşünc

ü

 mərtəbəsində qapı  açı ldı , 



Sedanı n əri balkona çı xdı , bir anlı ğa elə bidim, 

g

ö



rd

ü

 məni, yana çəkilib pı çı ltı yla Sedanı  



ç

ağı rdı m. 

- Gəl bura, gəl... 

Seda çı lçı lpaqdı , qoltuğumun altı ndan ilan kimi 

s

ü

rüşd



ü

, pərdəni azacı q aralayı b 

ö

z balkonuna baxdı , 



d

ö

n



ü

b təzədən boynuma atdandı , b

ü

t

ü



n canı yla 

sarmaşı b eləcə qaldı . 

-Əlindəki kitabdı ? - soruşdum, o da qucağı mda, 

dikəlib pəncərəyə s

ö

ykəndim. Seda başı nı  sudan 



çı xarı rmı ş kimi mənnən çı xarı b baxdı , g

ö

zlərini 



yumub iniltiyə oxşar səslə nəsə dedi... 

Həə, bayaq Sedanı n əriqarı şı q,  yan-y

ö

rədə bizi 



əhatə eləyən hər nə vardı sa y

ü

p-y



ü

ng

ü



ld

ü

, yerdən 



aralı  kimi dalğalı , boyalı , ilğı m i

ç

indəydi. Yalan-



gerçək, dilimizdən düşməyən tarixin b

ü

t



ü

mənaları na, olmuşlara, olanlara, olacaqlara aramı zda 



“eh, nolsun...” cavabı  yaşayı r, əslində...Sedanı  qu-

cağı mnan yerə qoymuşam, bununla da səs- k

ü



uzaqlaşdı  bizdən, hər şey dincəlib, 



ö

z yerini almı ş 

kimi oldu... 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Sedanı n əri ikimizin də birdən yadı mı za düşür. 



Pərdənin arası ndan baxı rı q. Yenə balkondadı . 

Bayaq ayaq 

ü

stəydi, indi oturub, kitab oxuyur...Hava 



dəyişdiyindəndi, nədisə, kişi balkonqarı şı q 

uzaqlaşmı şdı  elə bil, tərpənməsəydi, deyərdin hey-

kəldi. 

-Ərin lap erməni tarixinə oxşayı r, -dedim... 



Seda qucağı mdan dəli kimi çı xdı , tələm-tələsik 

əynini geyinib qapı ya tərəf getdi: 

-Bir də mənim 

ü

z



ü

m

ü



 g

ö

rsən...



ç

obanı n biri 

ç

oban!...” 



“Erməni tarixi...” Həə, papaqçı  Aped də erməni 

tarxini bu ağaclardan  asardı , papaq alanlar, dəri 

gətirənlər əvvəcə gərək bu yazı lara baxaydı , Apedin 

sualları na cavab verəydi, yalnı z ondan sonra alver 

eləmək m

ü

mk



ü

nd

ü



... Apedin də alveri elə budu, təki 

erməni tarixini 

ö

yrənən olsun, Aped də beş qazanma-



sı n bir qazansı n, erməni 

ö

yrənməsə də olar, t



ü

rk 


ö

yrənsin, t

ü

rk. Niyəsə, rusu, g



ü

rc

ü



n

ü

 fikrinə 



gətirmirdi, istədiyi odu ki, b

ü

t



ü

n t


ü

rk məclislərində 

erməni tarixindən danı şı lsı n, t

ü

rk aşı qları  sazları nı  



dənizdən dənizə olan b

ö

y



ü

k Ermənistan 

ü

st

ü



nə 

ç

alı b 



oxusunlar. Amma tərsinəydi hər şey, t

ü

rk 



məclilərində, ağı r t

ü

rk yı ğnaqları nda nəinki t



ü

rklər, 


ermənilərin 

ö

z



ü

 də b


ö

y

ü



k Ermənistanı  he

ç

 ki



ç

ik 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Ermənistan kimi də xatı rlamazlar. Elə bu 



yaxı nlardakı  toy məclisində Aped bir-iki sağlı qdan 

sonra qı rmı zı  onluğu başı nı n 

ü

st

ü



ndə yelləyib: 

-Aşı q Ayvaz, Apedin pulu sənə qurban, gəl bura, 

- dedi, onluğu onun papağı nı n altı na ke

ç

irdi. - 



Mahmudla Məryəmnən de...    

Məclisdəkilərin 

ç

oxu bilmədi Apedin  dediyi 



adamlar kimdi, g

ü

lüşd



ü

lər. 


-He

ç

 g



ü

l

ü



b-eləməyin, - dedi, aşı q Ayvaz, - Aped 

bilir nə deyir, bilməyən sizsiniz, bilmirsiz ki, Kərəmin 

qabaqkı  adı  Mahmuddu, Əslinin də adı  Məryəm. 

Məclisi alqı şlar b

ü

r

ü



d

ü

, aşı q Ayvaz bı ğaltı  



g

ü

l



ü

msəyə-g


ü

l

ü



msəyə sazı  dı nqı ldadı rdı . Arı q 

ayağa durdu, səndələyə-səndələyə Apedə sarı  getdi: 

-Aya, bu Aped ki, bizi belə tanı yı r, 

ö

pəcəm onu. 



Kənd məclislərinin həmişəlik tamadası  Suleyman 

müəllim: 

-

Çö

rək yeyirsən, -dedi, - ay başı n batsı n, ağzı nı  



erməniyəmi vuracaqsan indi.   

Camaat g


ü

lüşüb susdu, Apedin cavabı nı  

g

ö

zləyirdilər. Aped də tənbəllik eləmədi, qalxı b 



masabəyinə tərəf getdi, mikrafonu əlindən alı b: 

-Sən get, 

ü

z

ü



v

ü

 yu, sonra erməniyə lağ elə!- dedi, 



d

ö

n



ü

b məclisə g

ö

z gəzdirdi, məclisi g



ü

lüşmə 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

b

ü



r

ü

müşd



ü

. - Musurmandı , amma araq i

ç

ir. He


ç

 bizə 


ç

atmı r... Biz nə içək bəs?!  

T

ü

rk m



ü

səlmanları n, ya da m

ü

səlman t


ü

rklərin, 

bir s

ö

z, azərbaycanlı ları n, əllərində də araq dolu 



badələr, g

ü

lməkdən g



ö

zləri yaşarmı şdı ...   

Papaqçı  Aped doğrudan da azərbaycanlı ları n 

toyundan- yası ndan xeyirindən-şərindən qalan 

deyildi. Əliaçı q, zarafatcı l, deyib-g

ü

lən adamdı , 



bundan başqa məclisə nə lazı mdı , nə millət olursan 

ol. 


Arı q artı q dəmlənmişdi, elə yerindəncə ayağa 

durub çı ğı rdı : 

-Yaxşı  kişidi Aped, - dedi, - bircə erməni dərsi 

olmayaydı ... 

Kim nə deyir-desin, Aped 

ö

z



ü

 bildiyi kimi erməni 

dərsi deməsə rahatlaşmaz... hər axşam qədim erməni 

tarixindən arvadı na, uşaqları na 

ü

z

ü



n

ü

 k



öçü

rtd


ü

rd

ü



y

ü

 



vərəqələrı  səhər tezdən dəri d

ü

kanı nı n qapı sı nı  



a

ç

mamı ş ağaclardan asardı : 



-Bax bu, Moisey Xorenskinin “Ermənistan tarixi” 

əsərinnəndi, iki min il qabaq yazı b. 

-Neçə il? - Arı q adam at arabası yla dəri 

gətirmişdi. Bir ayağı nı  m

ü

haribədə itirmiş medallı  



G

ö

yüş də yanı nda, Apedlə təzəcə salamlaşmı şdı lar. 



Arı q, doğrudan da təəcc

ü

bləndi, boğazı ni uzadı b bir 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

də soruşmaq istəyirdi ki, medallı  kişi qoltuq ağacı nı n 



ucuyla onun ayağı na vurdu, qulağı na sarı  əyilib 

yavaşcadan dedi: 

-Hə de, sən, hə de...təriflə. 

Arı q kişi medallı nı n nə demək istədiyini g

ö

ydə 


tutdu: 

-İ ki min? Yox əşi, g

ö

r ee, maşallah, iki min!   



-Sən ermənicə bilirsən hə? - Aped o biri vərəqə 

tərəf getdi. Arı q kişi d

ö

n

ü



b medallı ya baxdı , medallı  

qoltuq ağacı nı n dəstəyinə qoyduğu əlinin 

üç

 

barmağı nı  g



ö

stərdi, yəni, dərinin birinə 

üç

 min 


istəyərsn. Arı q kişi ləzzət i

ç

ində g



ü

l

ü



msədi, g

ü

lüşü 



g

ö

zlərinin i



ç

inəcən yayı ldı . 

-Canı n sağ olsun Aped, bu g

ü

n bizim dərimizi 



d

ö

rddən al, hər dəriyə d



ö

rd manat... 

-Gəl bura, it 

ç

arı q yı ğan kimi sən də pul 



yı ğı rsan...elə.- Aped vərəqin 

ü

z



ü

n

ü



 bizə sarı  

ç

evirdi. - 



Sən də gəl! 

Medallı  qoltuq ağacina s

ö

ykənib iri bir addı m 



atdı , orden- medalları  b

ü

t



ü

n küçə boyu səs- səsə 

verdi. Aped nə demək istəyirdisə bu səs ona xoş 

gəlmədi, 

ü

z-g


ö

z

ü



n

ü

 turşudub bir az g



ö

zlədi. Erməni 

tarixindən danı şanda əsəbilik ke

ç

irirdi, 



ö

z

ü



 də 

bilmirdi niyə... 

-Sən oxuya bilirsən ermənicə, həə? 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Medallı  kişi 



ö

z

ü



 də bilmədən: 

-həə, - dedi, - oxuya bilirəm. 

-Yaxı n gəl,- vərəqin ucundan tutub medallı ya 

tərəf dartdı ,- neçənci əsrdi bu?! 

Medallı  kişi g

ö

zl



ü

y

ü



n olmadı ğı nı  bilsə də: 

-Ə mənim g

ö

zl

ü



y

ü

m



ü

 gətir,-dedi. 

Arı q kişi də g

ö

zl



ü

y

ü



n olmadı ğı nı  bilə-bilə yolun 

qı rağı ndakı  at arabası na doğru qa

ç

dı . Olmayan 



g

ö

zl



ü

k gəlib çı xanacan Apedin səbrı  

ç

atmadı : 



-Bizim eranı n beşinci əsri, - vərəqin bir ucu da 

əlində medallı  kişiyə elə baxı rdı  ki, elə bil s

ö

z

ü



n

ü

 



qurtaran kimi vuracaqdı . 

Arı q kişi ayağı nı n ucunda yaxı nlaşmı şdı . 

Yavaşcadan soruşdu: 

-Bizim era nədi? 

Medallı  kişini elə bil oğurluq 

ü

st



ü

ndə 


tutmuşdular, kipriyini də qı rpmı rdı . 

Ç

iyinlərini yı ğı b 



Arı ğa baxdı : 

--Həə, həə, - ikisi də birdən başı nı  tərpətdi.Belə 

lazı m olduğunu havadan duydular. -Ay maşallah, ay 

halal olsun. Adı  nədi, nə deyir, nə yazı b? 

Sual Apedə ləzzət elədi: 

-Vavst Buzanddı  adı ... 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

Medallı   kişinin fikrindəki dəridi, “ birini beşdən 



versəydim...” Arı q birdən-birə boğazı nı  aralı ğa 

uzatdı : 

-Bə niyə Buzanyan deyil? 

Medallı  kişi qoltuq ağacı nı  Arı ğı n ayağı nı n 

ü

st

ü



nə qoyub sı xdı , az qaldı  təpəsinə vursun. 

-“Yan” 


ç

ox sonranı n işidi, a musurman. - Aped 

tərs-tərs Arı ğa baxdı . -Parslardan almı şı q onu. 

-Həə, g


ö

r bir, bizim bilmədiyimiz 

ç

ox şeylər 



varmı ş. 

-

Ö



yrən daa, - Aped tələsik d

ü

kana girib iri bir 



kitab gətirdi, arvadı  da dalı nca çı xı b qapı ya 

s

ö



ykəndi. 

-Hamı sı nı  mənə yazdı rı b, b

ü

t

ü



n gecəni 

yazmı şam...-Arvad, doğrudan da, yuxuluydu, yuxulu 

olduğuna g

ö

rə də lap cavan g



ö

r

ü



nd

ü



-Qı zı ndı ?- Medallı  kişi arvada xoş gəlmək

ç

in 



bilmədi daha nə desin, açı q qolları na, açı q sinəsinə 

g

ü



l

ü

msəyə-g



ü

l

ü



msəyə bir də baxı b, - allah saxlası n, - 

dedi. 


Aped də d

ö

n



ü

b arvadı na baxdı : 

-G

ö

r



ü

rsən, elə bəsləmişəm səni, elə bilirlər 

qı zı msan. 


www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

 Arvad doğrudan da qı z uşağı  kimi  atdana-



atdana onlara tərəf gəldi... Aped Vavst Buzanddan 

danı şı rdı : 

-Dənizdən-dənizə B

ö

y



ü

k Ermənistannan yazı b, 

ona min rəhmət, - s

ö

z



ü

nə ara verib xa

ç

 

ç



evirdi. - 

Üç

 



dəniz arası  ... B

ö

y



ü

k Ermənistan. 

Arı q altdan-altdan Medallı ya, ordan da onun 

əllərinə baxdı , Medallı  yenə qoltuq ağacı na s

ö

ykədiyi 


əlini elə 

ü

z



ü

 aşağı  da yellədi, yəni, “ he

ç

 nə, batdı  hər 



şey...” 

Arvad bayaqdan seyr eləyirdi, arı q he

ç

, onsuz da 



ayaq 

ü

stə g



ü

clə durur, medallı  uca boylu, əzələli, 

yaraşı qlı  kişidi, ona g

ö

z qoyduqca niyəsə arvadı n 



dişlərinin dibi gicişirdi, elə bil indi ağzı nı n i

ç



partlayacaqdı ... g

ö

zlərini çəkmədən g



ü

l

ü



msəyirdi: 

-T

ü



rklərin hamı sı  belə olmalı dı , bax, Aped, - 

əllərinin ikisini də medallı nı n kəsik ayağı na sarı  

uzatdı . - Belə yaraşı qlı , amma ayağı nı n biri yox!  

Aped tarix dərsini he

ç

 vaxt yarı mçı q qoymazdı , 



arvadı  belə deyəndən sonra tarix vərəqlərini ipdən 

ası b 


ö

z

ü



n

ü

 d



ü

zəltdi, g

ü

l

ü



msəyib: 

-Buna elə belə baxmayı n, -dedi, arvadı nı  

g

ö

stərdi, - universiteti bitirib, tarix fak



ü

ltəsini... 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

He

ç



 nə, Apedin dediyi o g

ü

nki tarix dərsinin 



sonluğu at arabası nda rayonun mərkəziylə çı ğı ra-

çı ğı ra yol gedən Arı qla bitməkdəydi: 

-Dərinin birinə 

üç

 vermədi, iki verdi, qoymadı n 



he

ç

 olmasa 



ü

rəyimi boşaldam, s

ö

z

ü



m

ü

 deyəm. İ şinə, 



g

ü

c



ü

nə bax axmaq erməninin, yerin altı nnan eşib 

kitab çı xardı b. Yazı çı sı na bax, bunun... Qurani-

kərimi gətirib g

ö

z

ü



nə soxaram, kafir! 

 Medallı  pərtdi, arvadı n s

ö

z

ü



 tutmuşdu onu. 

Açı q qolları , açı q sinəsi g

ö

zlərinin qabağı ndan 



getmirdi. Dinib danı şmadan yola baxı rdı , araba at 

yerişiylə yeriyir, təkərlərin ahəngi, nizamı  altı nda 

orden, medalları  zərif- zərif cingildəyirdi... 

Arı q danı şdı qca hirslənir: 

-Buna bax bir, qaxtağan tosoy, mən işimin 

xətrinə erməniyə dayı  deyirəm, bəlkə deyirəm, dərinin 

birini ikidən yox, 

üç

dən aldı , bu bizim 



ü

st

ü



m

ü

zə 



arvadı nı  çı xardı r, s

ö

z



ü

n

ü



  arvadnan deyir, g

ö

rd



ü

n? - 


cilovu silkələyib d

ö

n



ü

b Medallı ya baxdı , Medallı nı n 

fikri 

ö

zgə yerdəydi, gizlin-gizlin g



ü

l

ü



msəyirdi, Arı q 

məətəl qaldı ,” bu niyə g

ü

ls

ü



n, yaxşı ” 

ü

rəyində belə 



deyib aşkara soruşdu, - hı ı , nə deyirsən? - İ ki nəhəng 

ağacı n arası ndakı  dəri d

ü

kanı  getdikcə 



balacalaşı rdı . Arı q cı r səsiylə b

ü

t



ü

n küçə boyu 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

çı ğı rdı . - Aped bil, arvadı na da başa sal ki, t



ü

rk elə 


bir ayaqla da t

ü

rkd



ü

Medallı  da dikəlib arxaya baxdı : 



-Zalı mı n yaxşı  arvadı  varmı ş, bizim də 

xəbərimiz yox... 

Medallı nı n g

ü

l



ü

msədiyinin səbəbini Arı q yalnı z 

bu s

ö

zdən sonra anladı , 



ö

z

ü



 də g

ü

l



ü

msəyib y


ü

yəni 


tərpətdi: 

 -Kitab yazmaqla 

ö

lkə tanı tmaq olar, kişi? Sən də 



ö

lkələr gəzən adamsan, qan t

ö

km

ü



sən, can vermisən 

ö

lkə yolunda, indi məni başa sal, nə dəniz? Deyir kitab 



yazı b, o dənizdən bu dənizə, ə, Qafqazda dəniz var? 

Erməninin 

ü

z

ü



nə baxanda elə bilirsən illərlə su 

g

ö



rm

ü

y



ü

b. Kitab yazmaqladı , kitab yazmaqla da 

ö

lkə 


saxlamaq olar? Qı lı ncdı  kitab? T

ü

fəngdi? G



ö

rd

ü



n, 

İ mirxanlı nı n qoyunları nı  necə yedilər? Başı  kitab 

yazmağa qarı şmı şdı , nəyi vardı , yox elədilər...                                                  

Mən Apedin tarix vərəqlərini asdı ğı   ağaca 

s

ö

ykənmişəm, bu on beş- iyirmi ildə mən də 



b

ö

y



ü

müşəm, ağaclar da b

ö

y

ü



y

ü

b, dediyim kimi, 



ö

rkənə gəlməz olub, daha vərəq yoxdu amma, y

ü

yət 


məftili boyu dərilər ası lı b. Heyif! Vərəqələr olanda 

yaxşı ydı , ayağı mı zı n ucuna qalxı b ermənicəni 

h

ö

ccələyə-h



ö

ccələyə oxuyardı q... 



www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



2016 

 

Mövlüd Süleymanlı



            

“And olsun, əsrə…”

 

-Dğerk, vordeğeceq



27

?- Papaqçı  Apeddi, işini-

g

ü

c



ü

n

ü



 atı b 

ü

st



ü

m

ü



zə qaçı r, bir şey anlamadı ğı mı zı  

g

ö



r

ü

b hirslənir əməlli başlı .- Turki dğerk



28

, o dəfə də 

gəlmişdiniz, erməni dilini niyə 

ö

yrənmirsiz?  



Mən uşaqları n arası ndan çəkinə-çəkinə əlimi 

qaldı rdı m: 

-Məktəbdə erməni dili ke

ç

mirik, -dedim.  



Apedin səsi küçəni başı na g

ö

t



ü

rd

ü



ö

z



ü

n

ü



 ora 

vurdu, bura vurdu, yolun o 

ü

z

ü



ndəki heykəli g

ö

rəndə, 



birdən başladı ğı  kimi birdən də sakitləşdi, baxdı -

baxdı : 


-Tfu, -dedi, - sənə, tfu, sənin yaratdı ğı na...! 

Bizim hamı mı z onun t

ü

p

ü



rd

ü

y



ü

 səmtə baxdı q, 

Lenin əlini d

ü

z ona doğru uzatmı şdı . Aped 



dartı nı rdı , elə bil bağlamı şdı lar onu, açı lan kimi 

y

ü



y

ü

rəcəydi: 



-Tfu sənin siyasətinə, Y

ü

zlərlə məktub 



yazmı şam, niyə oxumursan mənim məktubumu? Niyə 

oxumurlar?! Erməni tarixinə niyə qiymət qoymursan? 

Ö

z

ü



nə tay eliyibsən, rusun tarixi var? -Əlini bizə uzatdı , 

biz aralanmı şdı q, aradan çı xmaqdaydı q. - Bu 

ç

obanlara tay eliyirsən. T



ü

rk

ü



n tarixi var? G

ü

rc



ü

n

ü



n,- 

əlini irəli yzadı b ovcunu g

ö

stərdi, - tarixi də bir ovuc. 



                                                           

27

 Uşaqlar (oğlanlar), haralısınız? 



28

 T

ü



rk uşaqları  (oğlanları ) (ermənicə) 

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual Elektron Kitabxana 



Yüklə 5,38 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin