Chizmalarni rasmiylashtirish

17-rasm. Yumaloqlashlar bo’lganda chiqarish chiziqlarini qo’yish

18-rasm. O’lcham chiziqlariga perpendikulyar bo’lmagan chiqarish chiziqlarini qo’yish

19-rasm. O’lcham chiziqlari turli qiyalik larda bo’lganda o’lchamlar qo’yish

20-rasm. Egri chiziqli konturga o’lchamlar qo’yish

Tasvirlangan buyumning qiya to’g’ri chiziqli elementlari gorizontal to’g’ri chiziqqa nisbatan qiyalik burchagi bilan yoki qiyalik bilan ifodalanadi. AB to’g’ri chiziqning AC to’g’ri chiziqqa nisbatan qiyaligi (21-rasm) deb ko’tarilish balandligini uning gorizontal proeksiyasiga bo’lgan nisbatiga (i=BC/AC=tg ) aytiladi. Qiyaliklar sonlarning nisbati bilan (1 : 10) yoki foyizda (10%) va shuningdek o’nli kasrlar bilan ifodalanadi, masalan 0,09. Chizmalarda qiyalik  belgi bilan belgilanadi va i qiyalikni aniqlovchi son oldiga asosiy yo’nalishga parallel qilib qo’yiladi. Burchak uchi qiya­lik tomonga yo’nalgan bo’ladi.


a)

b)

21-rasm. Qiyalikni belgilash 22-rasm. Konuslikni aniqlash (a) va

chizmalarda konuslikni belgilash (b)

Agar buyum konus shakliga ega bo’lsa, u holda chizmada konuslik darajasi ko’rsatiladi. Konuslik K deb, konus ikki normal kesimlari diametrlari (D, d) ayirmasining ular orasidagi masofaga (l) bo’lgan nisbatiga ay­tiladi (22-rasm, a). K=(D - d)/l=2tg, demak, K = 2i.

Konuslikni ifodalovchi o’lcham soni oldiga shartli belgi qo’yiladi, bu belgining uchi konus uchi tomonga yo’nalgan bo’ladi (22-rasm, b).