Conference committees conference chairs c
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 19,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TƏHSİLİN İDARƏ OLUNMASINDA BENÇMARKİNQ METODUNUN TƏTBİQİNİN ƏHƏMİYYƏTİ Fərzanə SƏMƏDZADƏ
- IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- ENGAGEMENT WITH LEADERSHIP AND CHARACTER EDUCATION IN SCHOOLS OF AZERBAIJAN Javid MAMMADOV
- BOŞANMALAR VƏ ƏSAS SƏBƏBLƏRİ Nərmin İBRAHİMLİ
|
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1508 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan pedaqoji və hüquqi əsaslardan da idarəsini zəruri sayır. Təhsilin idarəsi idarəetmə sisteminin bir hissəsi, məktəb idarəsi isə təhsilin idarə olunmasının tərkib hissəsidir.Pedaqoji lider, məktəb idarəçisi, müəllim kollektivi, təhsil işçiləri sahəsində çalışan bütün öyrədənlər öz ixtisasına yaxşı yiyələnməli, vəzifəsini layiqincə yerinə yetirməyə çalışmalıdır. Təhsil müəssisələri daxilində pedaqoji fəaliyyətin düzgün yerinə yetirilmədiyi təqdirdə uğurun əldə olunmasını gözləmək faydasızdır. Məktəb rəhbərinin ən önəmli vəzifələrindən biri məktəbdə bütün şagirdlərin təhsil ala biləcəyi öyrədici mühiti yaratmasıdır. Keyfiyyətli təhsil və arzuolunan nəticənin əldə olunması üçün məktəb rəhbəri ,müəllimlər bilik və bacarıqlarından istifadə edərək şagirdlərinə bütün imkanlarını, doğru istiqamətdə inkişaf etdirəcək düzgün yol göstərməli, əlverişli metodlardan istifadə etməlidir. Dərs prosesində vaxtın düzgün idarəsi, səmərəli və məhsuldar keçməsi məsuliyyəti müəllim və pedaqoji liderin üzərinə düşür. Məktəb rəhbəri öz varlığını məktəbin hər yerində hiss etdirərək şagird və məktəblə maraqlandığını, işinin sadəcə şəxsi otağı daxilində olmadığını bilməlidi. Təhsilin idarə olunması mürəkkəb sistem forması olmasına baxmayaraq olduqca təqdirə layiq işdir.
METODUNUN TƏTBİQİNİN ƏHƏMİYYƏTİ Fərzanə SƏMƏDZADƏ Qafqaz Universiteti fsamadzade@qu.edu.az
Son illərdə idarəetmə sahəsinə bir çox yeniliklər gətirilmişdir ki, onlardan ən diqqət çə- kənlərdən biri də idarəetmədə bençmarkinq anlayışıdır. Müasir dövrdə bençmarkinq metodun- dan iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində istifadə olunmağa başlanılmışdır. Bençmarkinq, ingilis sözü (benchmark) olub hərfi mənada etalon, standart deməkdir. İlk dəfə 1980-ci illərdə ABŞ şirkətlərindən biri olan Xerox, satış qiymətləri istehsal xərclərindən daha aşağı olan yapon firmaları ilə rəqabət edə bilmək üçün bu tətbiqetmədən istifadə etmişdir. Müvəffəqiyyətli bençmarkinq fəaliyyətləri sayəsində Xerox şirkəti, 80-85-ci illər arasında bir çox iqtisadi fayda meyarlarına görə artıma nail olmuşdur. İdarəetmədə bençmarkinq, bir müəssisənin istehsalat fəaliyyətinin inkişaf etdirilməsi və təkmilləşdirilməsi üçün, eyni fəaliyyəti həyata keçirən və lider olan digər müəssisələrin fəa- liyyəti ilə özünü sistematik bir şəkildə müqayisəetmə prosesidir. Başqa bir sözlə ifadə etsək, bençmarkinq metodu ilə biznesin idarəedilməsi hər dəfə yenidən “Amerikanı kəşf etmək” zə- rurətindən xilas olunur. Müasir iqtisadi şəraitdə idarəetmə prosesində bençmarkinq etmənin əsas məqsədi, müəs- sisələrin öz tətbiqetmələrini inkişaf etdirməsi üçün başqalarının tətbiqetmələrindən dərs al- masıdır. Bənzər şəkildə, bençmarkinq metodu vasitəsilə başqa şirkətlərdə görülən səhvlərin, onların yaranma səbəblərinin öyrənilməsi və qabaqlayıcı tədbirlərin alınması bençmarkinq metodunun istifadəsinin ən önəmli tərəflərindən biri hesab olunur. Günümüzdə dünya təcrübəsində digər sahələrdə olduğu kimi təhsilin idarə olunmasında da bençmarkinq metodundan istifadə olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, digər biznes sahələrinə aid olan müəssisələr kimi təhsil müəssisələri də kəskin rəqabət şəraitində fəaliyyət göstərməyə başlamışlar. Bu proses sadəcə özəl təhsil müəssisələrinə deyil, həmçinin dövlət müəssisələrinə də aiddir. Müasir bazar iqtisadiyyatı şəraitində bu təbii haldır və mütləq sürətdə keyfiyyətin artmasına səbəb olacaq amillər sırasına daxildir. Buna görə də, mövcud vəziyyətdə hər bir təhsil meneceri təhsil sahəsində hansı yeniliklərin və dəyişikliklərin tətbiq olunması barədə daim məlumatlı olmalıdır. Təhsildə bençmarkinq metodu vasitəsilə təhsil müəssisələrinin idarəetməsinin hər bir sə- viyyəsində tətbiq olunan yeniliklər sayəsində effektiv nəticə verə biləcək təşkilati dəyişikliklər əldə edilə bilər. Çünki, təhsil sistemi içərisində yer alan və müxtəlif təhsil pillələrinə aid olan IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1509 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan təhsil müəssisələri əsas funksiyaları baxımından müqayisə edilə bilən bənzərliklərə malikdirlər. Bundan əlavə, hər hansı bir təhsil müəssisəsi məqsəd, struktur, idarəetmə prosesi və digər me- yarlar baxımından təhsil sistemi içərisindəki analoji təhsil müəssisələri ilə ayrı-ayrılıqda və ya tamamilə müqayisə edilə biləcəyi kimi, digər cəmiyyətlərin eyni səviyyəli təhsil müəssisələri ilə də müqayisə edilə bilər. Misal olaraq qeyd etmək olar ki, bençmarkinq metodu ilə hər hansı bir təhsil müəssisəsi insan resurslarının idarəedilməsi, akademik fəaliyyətlər, təlim- tərbiyə işlərinin qurulması, maliyyə menecmenti, sosial və mədəni fəaliyyətlər, xarici əlaqələr və digər bir çox aspektlər baxımından digər müəssisələr ilə müqayisə oluna bilər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, təhsilin idarə olunmasında bençmarkinq metodunun tət- biqinin həm üstün, həm də diqqət edilməsi gərəkən zəif tərəfləri də var. Təhsil idarəetməsində bençmarkinq metodunun tətbiqinin son nəticədə qazandırdığı ən əhəmiyyətli faydalar sırasına təhsil menecerlərinin idarəetmədəki alternativ yanaşmalar haqqında məlumatlı olması, idarə- etmədə yaranan problemlərə ən adekvat həll yollarının tapılması, səmərəli idarəetmə qərarları- nın qəbul edilməsi, yarana biləcək mənfi hallara qarşı tədbirlərin görülməsi, üstün nailiyyətlər əldə edən müəssisələrin tətbiqetmələrinin öyrənilməsi nəticəsində zaman və maliyyə resursla- rına qənaətin təmin edilməsi, işçilərin dünya görüşünün, eyni zamanda motivasiyalarının yük- səldilməsi və bir çox digər məsələlər aiddir. Əlbəttə ki, müəyyən bir təhsil müəssisəsi bençmarkinq prosesində analiz olunarkən səthi şəkildə deyil də, onun fəaliyyətinə təsir edən bütün əsas və kənar faktorlarlar nəzərə alınaraq təhlil olunması bençmarkinq metodunun effektivliyi tərəfindən çox vacibdir. Bu baxımdan hər bir təhsil müəssisəsinin idarəetməsində asanlıqla görünən məsələlərin arxasında əsl reallığı əks etdirən amillərin ortaya çıxarılması və ona uyğun fəaliyyətə keçmək daha məqsədəuyğundur. Bundan başqa, təhsil müəssisələrinin idarəetməsində tətbiq olunan bençmarkinq sadəcə kəmiy- yət nəticələrinə görə lider olan müəssisələri ilə müqayisədə aparılmamalıdır. Buradakı əsas səbəb hər bir müəssisədə spesifik şəraitdə və xüsusi şərtlər altında müəyyən nəticələrin əldə olunmasıdır ki, bu da hər hansı bir təhsil müəssisəsini digərləri üçün mütləq nümunə olması kimi təsəvvürü reallaşdırmır. Təhsilin idarə olunmasında bençmarkinq metodunun səmərəliliyi bu prosesin ayrılmaz elementi olan bençmarkinq mütəxəssisinin fəaliyyətindən birbaşa asılıdır. Çünki bençmarkinq mütəxəssisi tərəfindən aparılan araşdırma, müşahidə, oxşar və fərqli cəhətlərin təyin olunaraq müqayisə edilməsi və digər fəaliyyətlər əvvəlcədən qoyulmuş məqsədlərə uyğun şəkildə ol- malıdır. Təhsil sahəsində fəaliyyət göstərən bençmarkinq mütəxəssisi davamlı olaraq dəyişik- liklərin ön planda olduğu təhsil idarəetməsində bütün yenilikləri yaxından izləməli, təhlil et- məli və müəyyən nəticələr əldə etməlidir ki, onun apardığı bençmarkinq prosesi öz aktuallığı- nı itirməsin. Təhsil sahəsində bençmarkinq metodunun əhəmiyyətini vurğulayan digər mühüm amillər silsiləsinə bu prosesinin müxtəlif miqyaslarda və səviyyələrdə aparılmasıdır. Təhsil idarəet- məsi sahəsində fərqli idarəetmə strukturlarına malik təhsil müəssisələrin təşkilati baxımdan müqayisəsi, hər hansı konkret situasiya ilə bağlı araşdırmanın aparılması və ya təhsil müəssi- sələrinin tarixi inkişafını təhlil edərək onların hansı islahatlar sayəsində mövcud vəziyyətə gəl- məsi mərhələlərinin öyrənilməsi kimi bençmarkinq metodunun tətbiqetmə formalarından isti- fadə oluna bilər. Beləliklə, müəssisələrin inkişaf etmək məqsədilə idarəetmə prosesi və tətbiqetmələr baxı- mından bazarda lider olaraq qəbul edilən rəqibləri ilə müqayisə olunduğu, bazar araşdırması və başqasından dərs almaq kimi təcrübələri əhatə edən, sadəcə nəticələrin deyil, idarəetmə əmə- liyyatlarının necə yerinə yetirildiyinin təhlil olunduğu bençmarkinq, rəqabəti əməkdaşlıq ilə birləşdirən bir idarəetmə metodudur. Bençmarkinq metodu, hər sektordan ən yaxşı idarəetmə fəaliyyətlərini öyrənmək fürsəti ilə yanaşı təşkilata, ən yüksək standartları təyin etmək imkanı da təmin edir. Şübhəsiz ki, bu müasir idarəetmə metodu cəmiyyətin bütün sosial qruplarının maraq dairəsində olan təhsil sahəsində onların daimi məmnuniyyətini hədəfləyən hər səviy- yədəki təhsil müəssisəsinin fəaliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişəcəkdir.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1510 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan ENGAGEMENT WITH LEADERSHIP AND CHARACTER EDUCATION IN SCHOOLS OF AZERBAIJAN Javid MAMMADOV Qafqaz Universiteti cmemmedov2@qu.edu.az AZƏRBAYCAN
Historically, character has been an important part of Azerbaijan’s culture. Down through history, education has had two great goals: to help people become smart and to help them become good.Character education has been the shared responsibility of parents, teachers and members of the community, who come together to support positive character development. The first decade of the 21st century education of “good character” has emerged as the preeminent area in the Public Schools of Azerbaijan. The implementation of programs such as moral values, ethics and citizenship education are the main responsibilities of the modern schools. In recent years school leaders quickly became prominent advocacy in the character movement. Recorded history from long before the present era emphasizes that education must also develop character. To successfully implement character education, school leaders are encouraged to take a leadership role to bring the staff, parents and communities together to identify and define the elements of character they want to emphasize and to help young people understand, care about, and act upon core ethical values. According to
Hayes and Berkowitz (2007 n.p.): "Good character, like the weather, gets a lot of talk, but too little action; to be effective, character education must become integral to the daily actions of everyone in the school community". Agayev (2011,p 342) defined the some components of character education to include the following: Character education is an umbrella term used to describe many aspects of teaching and learning for personal development. Some areas under this umbrella are related with good character to be fully human; cognitive development, strength of mind, heart and will qualities such as fair judgement, respect self and others, caring and self discipline; In addition, schools are better places for social and emotional learning, when they are civil and caring human communities. Also, character education is vital to building a moral society. As is often the case, society's problems such as the breakdown of the family, violence prevention, raising dishonesty moral education/virtue are most visibly reflected in its youth. School leaders’ core responsibility is to create a positive school climate that is rooted in shared values and responsible student participation. Schools are need to be a caring environments in which students feel safe and supported. Therefore principals need to reflect a good relationship with parents and teachers in schools. For keeping students engaged in the education process, these triangle has to come together and work on to reduce the root causes of conflicts and help students gain a sense of belonging and attachment to school. In comparison with previous generations, families today often provide less attention and moral guidance to their children. Therefore it is vital that school leaders or teachers become more involved to help give students the opportunity to be positive character. As a constructive learners, students are learn best by doing (Piaget,1967). To be a good character students are need to see a role model person and have opportunities to apply values such as responsibility, fairness and honesty in everyday interactions and discussions. To foster these abovementioned values, Elmore (2000) recommends that leaders should rely more heavily on face-to- face relationships with teachers and staff then on bureaucratic routines (p. 32). The importance of the school leader’s forming a good communication and relationship with and among teachers that help students’ behaviour developments. Therefore, leaders need to be informed about significant personal issues within the lives of staff members, aware of personal needs of teachers and maintaining personal relationships with teachers. Character education and academic learning have a strong and mutually supportive relationship. For this reason, school leaders have responsibilities building a meaningful and challenging academic curriculum. Integration of students to this kind of curriculum at an early age is may begin to understand the importance of good character. Implementation at early ages of these values allows IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1511 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan children to understand how important is being a kind and responsible citizen in developed societies. These values must be implemented starting of school life to be most effective. Therefore, school principles have duties to make sure all school staff have an information about this curriculum. This responsibility addresses to the leaders is directly involved in the design and implementation of curriculum activities at the classroom levels. According to the National Institute on Educational Governance, Finance, Policymaking, and Management (1999) researchers reported that, school leaders should regularly visit classrooms with the goal of learning to recognize and describe good teaching and good character and to provide better instructional feedback to teachers. In sum, character education can foster good student behaviours in schools. Without engagement of good character students may to develop a sense of pride and positive morals. Without these relationship students may be more likely to become interacted with negative behavior, conflict with others, underachievement in academic life, lack of respect, and loss of empathy towards others. Brooks and Kaan (1993) asset that, effective character education is a result of a whole school effort. A positive and supportive school environment fosters good character building, while allowing students to gain the skills necessary for good decision making in all aspects of life. Therefore school leaders may have a crucial roles in students’ character education.
BOŞANMALAR VƏ ƏSAS SƏBƏBLƏRİ Nərmin İBRAHİMLİ Kaspi Liseyi narmin.ibrahimli@yahoo.com AZƏRBAYCAN
Cəmiyyətin özəyi olan ailə, millət və dövlətdən əvvəl yaranmış ən qədim sosial institutdur. Ailə çox həssasdır. İctimai həyatın dəyişiklikləri, çətinlikləri, ən tez ailə həyatına təsir edir.’’Sosiologiya’’ dərsliyində yazıldığı kimi də ailənin, cəmiyyətin sosial həyatına çox böyük təsiri vardır. Bu ona görədir ki, cəmiyyətin inkişafı ailə ilə olduğu kimi, insanın inkişafıda ailə ilə bağlıdır. Lakin Azərbaycanda illər keçdikcə boşanmaların sayı get-gedə artır. Boşanmaların bir çox səbəbləri var. Lakin hər şeyi də səbəb kimi göstərmək olmaz. İndi elə ailələr vardır ki, ilkin münaqişədən sonra boşanma qərarı verirlər. Və yaxud bunun əksinə, bir-birlərinin səhvlərini , əksikliklərini qəbul edib dözüb sona qədər birlikdə yaşayan ailələrdə az deyil. Boşanmaların bizim həyatımızda dərin emosianal və psixoloji təsirləri var. Boşanma hadisəsinin baş verməsinin əsas səbəbləri; Tədqiqatçılar ailə daxili konfliktləri törədə biləcək səbəbləri 4 səviyyəyə ayırmışlar: 1.
2.
Psixoloji səviyyə; 3.
Sosial rollar səviyyəsi; 4.
Sosio mədəni səviyyə. Sosial rollar səviyyəsi ailədə məişət- təsərrüfat işlərinin düzgün bölüşdürülməməsi , ailədaxili məsuliyyətsizlik və ailədə intizamsızlıq ilə sıx bağlıdır. Ailə daxili münaqişələrin sosio-mədəni səviyyəsi qarşılıqlı anlaşılmamazlıqdan , tərəf müqabillərinin fikirlərinin , düşüncəsinin, dünyagörüşünün uyğun gəlməməsindən doğur. Psixofizioloji səviyyədə yaranan münaqişələr ailədə tərəf müqabillərinin cinsi (seksual) həyatında yaranan uyğunsuzluq kimi meydana çıxır. Ümumilikdə bu amil tez-tez özünü büruzə verir, lakin cütlüklər çox nadir hallarda bunu başlıca səbəb kimi qeyd edirlər. Boşanmanı doğuran səbəblərdən biri gənclərin ailə məcburiyyəti qarşısında qalaraq ailə qurmasıdır. Ailələrinin ziddinə gedə bilməyən oğlan qız məcburən evlənməyə razı olurlar. Və illər keçir, gənclər başa düşürlər ki, onlar bir-biri üçün yaranmamışlar. Q.Ə Qeybullayevin ’’Azərbaycanda ailə və nikah’’ məqaləsində göstərildiyi kimi boşanmaların bir qismi ər-arvadın ailəyə yüngül münasibət bəsləməsi, ailənin məsuliyyətini dərk etməməsi ilə bağlıdır. Bir çox faciələrin kökünü məhz burada axtarıb tapmaq və qarşısını almaq lazımdır. Ərin və
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1512 Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan ya arvadın nə olursa-olsun ailədə liderlik etməyə can atması, qarşısındakına hörmətsizlik etməsi, tənbəl və ya müftəxor olması, baş verən çətinliyin öhdəsindən gəlməyi bacarmaması və s. qüsurların hamısının kökü eynidir. Boşanmanın səbəbləri arasında qısqanclıq özünəməxsus yer tutur. Bəziləri hesab edirlər ki, qısqanclıq keçmiş dövrün qalıqlarındandır. Amma bunu doğru hesab etmək olmaz.Ə.Ə Əlizadənin ’’Psixologiya’’ kitabında bu haqqda müəyyən məlumatlar vardır. Belə ki, alimlər belə qənaətə gəlmişdilər ki, insanın beyin qabığının müəyyən hissələri arasında xüsusi qısqanclıq hissi vardır. Bu hisslər ifrata çatdığında əsl xəstəlik yarada bilər. Bu xəstəliyə tutulmuş ailələrdəki gənclər də öz ailələrini bədbəxt edirlər. Qısqanclıq hissi kişilərlə müqayisədə qadınlarda daha çoxdur. Qısqanclığın ailə dağıdan səbəblərini əsasını ərin arvadını vəfasızlıqda sədaqətsizlikdə günahlandırması ilə bağlıdır. Bu öz növbəsində onun əxlaqına mənfi təsir göstərir. Cütlüklərin bir-birlərinə qarşı inamları azalır. Atalar bunu deyib ki, “Mərdi qova-qova namərd edərlər”. Qısqanclığı yaranmasının bir əsas səbəbi insanın özündə olan xəyanət hissini o, qarşısındakına da aid etməsidir. Davamlı xəyanət edən insan düşünür ki, onun həyat yoldaşı da eynisini düşünür. İmkan tapan kimi ona xəyanət edəcək. Qısqanc insanın əzazil qısqanc növüdə vardır ki, bu ailə həyatını sözün əsl mənasında cəhənnəmə çevirir. Bu xasiyyətdə qısqanclar həmişə şübhə, həyəcan keçirdirlər. Onların hər hansı səmimi davranışları, mehribançılığı da şübhə yaradır. Düşünürəm ki, ailələrdə belə halların baş verməməsi üçün cütlükər bir-birlərinə inam, etibar bəsləməlidirlər. Daim şübhə içində olmamalıdırlar. Ən geniş yayılmış səbəblərindən biri də atanın həyatına başqa qadının girməsidir (əksinə də düşünə bilərik). Bu cür hallar ən çox uşaqların psixologiyasina mənfi təsir edir. Uşaq bu hallarla özünü itirərək valideynlərinə inamsızlıq ovqatına düçar olur. Sözün həqiqi mənasında uşağın psixologiyası darmadağın olur. Uşaqlar valideynlərin boşanmasından sonra, əksər hallarda pis oxumağa, tez-tez dərs buraxmağa, məsuliyyətsizlik etməyə, yoldaşları ilə kobud davranmağa başlayırlar. Məlumdur ki, boşanmağa qərar verən cütlüklər bir gün içində boşana bilməzlər. Uşaqlar öz doğma valideynlərini məhkəmə prosesində bir-birlərilə ağır danışan yerdə görürlər, uşaqları məhkəmə sənədləri ilə tanış edirlər və sairə. Və nəhayət ağrılı proses başa çatır. Valideynlərdən hansısa qalib gəlmiş və ya uduzmuşdur. Bəs uşaq nə edə bilərdiki o bunlara hələ də hazir deyildi?! Bu hadisələrə şahid olmuş uşaq psixoloji olaraq öz gələcəyini də eynilə belə görür. Ailə anlayışı onun üçün artıq yoxdur. Azərbaycan qazetinin ’’Ailə dəyərləri’’adlı məqalədə bu mövzuya toxunumuşdur. Belə ki, uşaqların iştirak etdiyi, şəxsən gördüyü boşanma proseslərindən sonra onlarda sarsıntı o hala çatır ki, uşaq artıq qadınlara ciddi yanaşmır. Ailənin nə qədər mənasız olduğunu düşünür və qarşı cinsə ötəri baxmağa başlayır. Biraz böyük yaşlı uşaqlarda isə ola bilər ki, bunun əksi də olsun. O, uğursuz ailə modelindən yola çıxaraq, boşanmaların əsasən hansı səbəblərdən olduğunu araşdıraraq gələcəkdə bu səhvlərə yol vermir. Və daha uğurlu ailə qurur və xoşbəxt yaşayır. Bu fərqlər uşaqların psixologiyasından, mühitindən və tempramentindən asılı ola bilər. Bir çox valideynlər belə hesab edirlər ki, uşaq heç nə başa düşmür. Bu çox səhv fikirdir. Hətta südəmər uşaq da ananın emosianal halını dəqiq hiss edir. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, psixiatriya xəstəxanalarında müalicə olunan və uşaqların 70 %-i 2 yaşı tamam olmayan dağılmış ailələrin yetirmələridir. L. Həsənova ’’Azərbaycanda nikahin bəzi problemləri’’ adlı araşdırmasında alkoqolizmi də boşanmaların əsas səbəblərindən hesab edir. Burada göstərilir ki, bu cür ailələrdə daima münaqişə, konflikt olur. Ər ailəyə qarşı məsuliyyətsizləşir. O həyatının mənasını yalnız içkidə görür. Bu cür hallar təbii ki, boşanma ilə nəticələnir. Dövlət Statiska Komitəsinin məlumatlarında keçən il rəsmi nikah bağlayanların və boşananların sayı da öz əksini tapıb. Belə ki, 68.8 min nikah qeydə alınıb. Boşanmaların sayı isə 12.8 minə çatıb. Boşanmaları azaltmaq üçün bəzi təkliflər irəli sürə bilərik:
Boşanmaya səbəb ola biləcək amillərin aradan qaldırılması üçün müxtəlif sahə mütəxəssislə- rindən( həkim, hüquqşünas, psixoloq) ibarət xüsusi xidmət mərkəzləri yaradılmalıdır;
Uşaqlara məktəb zamanlarından ailənin cəmiyyətdə nə qədər önəmli yeri olduğunu aşılamaq lazımdır.;
Boşanmaların olmaması üçün cütlüklər bir-birlərini kifayət qədər tanımalıdırlar. Hər bir gənc ailə hüquqlarını bilməlidir. Ən əsası ailədə ’’mənimki’’ deyilən prinsip ’’bizimki’’ ilə əvəz olunmalıdır. Düşünürəm ki, hər bir gənc ailə quracağı şəxsə qarşı hörmət, sevgi, anlayış bəsləyərsə boşanma halları daha da azalamağa başlayacaq. |