DORIS LESSING AS FEMINIST
Feride ELEKPEROVA
Qafqaz University
feride.elekperova@mail.ru
AZERBAIJAN
One of the main figures of the XX century feminist writers is Doris Lessing. She is the notable
writer because of her works. Doris Lessing is a post-war English writer. Now she is known for her
short stories, novels and essays which relied on a wide range of XX century curiosities and problems,
in her early novels which set in Africa she resisted with the politics of race, and to the politics of
gender that lead to her acceptance by the feminist trend, to the act of the family and the person of the
society, investigated in her field which space fiction of the late 1970s and early 1980s.
Her first novel "The grass is singing" was published in 1950. She was interested in feminism,
mysticism, and cosmic fantasy which was reflected in the novel and became one of the best writers of
the century.
Doris Lessing's another work is "To Room Nineteen". Doris wrote this story which she directly
inspired by Virginia Woolf's "A Room of One's Own" story. In this story, Lessing described a typical
woman that married, happy and with four children and the difficulties of her life. Inside of her heart,
she wants to do something for her life. She wants to discover herself, to write what she wants and she
looks for a home which stays alone. Finally, she found a place in a hotel the room 19. And she spent
her time regularly there.
This is not the only work of Lessing that deals with feminism in literature. The author's most
important book is "The Golden Notebook ". Despite, author's objections "The Golden Notebook" is
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1204
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
considered the important works from feminism. In this book, the author touched some issues, such as
women's life, their life difficulties, and their problems and so on. There also being a woman, women's
conditions and women's relationships with society are described. On the other hand, this is not just a
woman book, but also, it has different issues and different subjects.
"The Golden Notebook" is about Anna Wulf. She is a famous writer and her notebooks were
best-selling books in past. Then, she caught in an artistic and personal depression. She sees her life
ramified into different roles – writer, woman, political activist and lover. In this work her diaries and
notebooks which written in different colors that these are various parts of herself. Anna decided to
write her thoughts - the problems of being a writer, politics, relationships and daily events in her four-
color notebooks which black, red, yellow, blue. She suffers from a mental breakdown and she writes
about in the final notebook, about "Wholeness" which she discovered in her life.
Her next novel is "The Summer before the Dark". She wrote it in 1973. The protagonist is Kate
Brown. Kate Brown, at the beginning of the novel, is an elegant, chic and fashionable woman in a
suburban garden. In this novel from beginning to the end told in direct narrative and simply.
For all, Lessing's novels are about the roles of men and women. The novels which belong to
Doris Lessing symbolize a patriarchal society with a primary authority of men over women. From the
feminist point of view in Lessing's early novels she accosts a woman" as a social being, formed by role
patterns defined by society"(Homquist 141). Except that, she is firstly perturbed with the role of men
and women in her novels- the leading problem is an obedient woman that takes part in a men-
dominated society. Women's roles are seriously defined - they have in prospect that act repetitively
and passively during their lives. "But women’s relationship to power is not exclusively one of
victimization. Feminism is not simply about rejecting power, but about transforming the existing
power structures [...]” (Moi 148).
Lessing’s notion of a specific female nature gives rise to a feminist criticism of culture in the
sense that women represent a creative, life-giving principle which opposes a mechanistic, destructive,
male, cultural influence. Through their intuitive, receptive and irrational capacities women can
develop a unified consciousness, whereas men stand for the rationalistic, fragmenting mentality.
Once and for all, frankly to say that the formation of the female identity is a complex issue
because it requires self-examination of the women heroines as well as the discovery of their outer
selves. Lessing wanted to show this fact and she provides a deep inside into the women's mind and
describes their relations both to the male counterparts and to the society as a whole.
In addition, to the condition of displeased and disgruntled middle-class women and their rebellion
against the patriarchal society is, without any question, the point of departure for their exploration.
Above it was mentioned that the female protagonists feel that they can not be accepted as individuals
owing to the truth that they are related to their biological needs and social demands, but moreover,
their craving for love makes them obedient to their husbands or masters. Women's rebellion is against
male -dominated society. They want only freedom and respect to them. Their independence is depend
on their husbands or their family. Black people are also subordinate people. It should be noted that not
only the situation of the oppressed women, but also the situation of the black people is taken into
consideration in the investigated novels. It is the fact that, the collation of black people and women is
the same problem. Lessing stresses that both colonized communities have to face
abasement,disgracing, despising and "violence" of the outside tyrannical and overwhelming forces.
Lessing's major aim is to represent the repressive forces that not only women but also in general all
human beings are forced to withstand during the twentieth century
.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1205
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
FEMINIST EFFECTS ON SOCIETY
Turkan MAHAMMADI
Qafqaz University
turkanmehemmedi@gmail.com
AZERBAIJAN
Feminism is the women’s liberation movement for knowing the rights of women in order to
abolish their inequality. It is also the social theory movement supporting the equality of both genders
in all aspects of public and private life, especially, theory or movement that argues legal and social
restrictions on females must be removed in order to bring about such equality. Feminist movements
have campaigned and continue to campaign for women’s rights, including the right to vote, to work, to
earn fair wages, to receive education, to own property and so on.
The term “feminism” coined by the utopian socialist Charles Fourier in 1837. But it first is used
at the First International Women’s Conference in Paris in 1892. The root of the word comes from the
Latin language “feminine”, and its French derivation “feminisme”.
Throughout the history the pressures against women, the corruption of women’s rights, violence,
and other injustices existed all over the world. For these injustices this movement is created by women
for protecting their laws and rights. The first formal meeting organized toward addressing gender
inequality was the 1848 Women’s Rights Convention in Seneca Falls, New York. From the 1960s on
the women’s liberation campaigned for the women’s rights.
The history of feminist movements is divided into three “waves”. Each wave dealt with different
aspects of the same feminist issues. The first wave comprised women’s suffrage movements of the
nineteenth and early twentieth century’s, promoting women’s right to vote. The second wave was
associated with the ideas and actions of the women’s liberation movement beginning in the 1960s. The
second wave campaigned for legal and social equality for women. The third wave is a continuation of,
and a reaction to, the perceived failures of second- wave feminism, beginning in the 1990s.
The effects of the feminism change according to the countries, and their religions, traditions. It
shows itself mostly in Christian, Muslim countries. Throughout the twentieth century the women
movement improved on the women’s social life, traditions and civilization life in the USA, Canada,
and Australia, some places of Asia, Latin America and Africa. But in spite of evolutions’ the level of
the women life is reduced in comparison with the men in USA and European Union since 1970.
Despite of the political sides of women are good but they stay under the shadow of men in some
countries such as, some countries of Asian, Arabian, and African. But there are many organizations
were created with the purpose of bringing equality for all women. Such as, National Organization for
Women (NOW), Equal Rights Amendment (ERA) so on.
Feminism has had a very significant impact on society in many different ways. It has had positive
impact on women as they have much more freedom. Some of things that have been improved are:
better education offerings, almost equal pay to men, voting rights, and opportunities for life outside the
home. While adding women to the workforce has resulted in greater financial independence for
woman, more career choices for woman, the ability to postpone childbearing until the woman has
established her career, a higher standard of living, etc. Feminism has had a negative impact in some
regards. More parents are both opting to work so that sense of family can be missing in some homes.
The higher standard of living can make it much more difficult for the families make the “sacrifices”
which mother unable stay at home to raise her children. So that the problems accrued between wife
and husband, result in these problems the divorces increased.
Feminism has had a great effect on many aspects of religion. Islamic feminism is concerned with
the role of women in Islam and aims for the full equality of all Muslims, regardless of gender, in
public and private life. Islamic feminism has been developed in the Middle East of Muslim countries
since 1980. Islamic feminists advocate women’s right, gender equality, and social justice grounded in
Islamic framework. In Islam women have historically contributed to all aspects of Islamic life, from
religious edicts to aid on the battlefield. Around half of the sayings of Muhammad (a.v.s) are taken
from his wife Aisha, whom men often consulted on religious matters. In this day you will often see
many women scholars on Arabic satellite television answering Islam- related questions, asked by both
genders.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1206
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
In Azerbaijan, women are active and play leading roles in society. Azerbaijan is the first Islamic
state to grant women political rights equal to men. Universal suffrage was introduced in Azerbaijan in
1918 by the Azerbaijan Democratic Republic, thus making Azerbaijan the first Muslim country ever to
enfranchise women. According to the Constitution of the Azerbaijan Republic women have the same
equal rights with men.
“İÇİBOŞ ADAMLAR” POEMASINDA MƏNƏVİYYAT PROBLEMİ
Nurlanə AXUNDOVA
Qafqaz Universiteti
nuaxundova@qu.edu.az
AZƏRBAYCAN
Tomas Sterns Eliot XX əsr ingilis-amerikan modernist ədəbiyyatının filosof şairi, dramaturqu,
ədəbi tənqidçi-qısaca, unikal şəxsiyyətlərindən biridir. Onun dövrümüzə gəlib çatan poetik irsi zəngin
və çoxşaxəlidir: “Alfred Prufrokun nəğmələri”, “İçiboş adamlar”, “Kül çərşənbəsi“, “Dörd kvartet”
kimi şedevrləri dünya ədəbiyyatı tarixində rəğbətlə qarşılanmışdır. Birinci Dünya müharibəsindən
sonrakı Avropa, Eliotun mənfi münasibət göstərdiyi Versal sülh müqaviləsi, etiqad dəyişikliyi, şəxsi
həyatında Vivyenlə uğursuz evliliyi 1925-ci ildə “İçiboş adamlar” poemasının yazılmasına zəmin
yaratdı. Məhz bu səbəblərdən ümidsizlik, qəmginlik, məyusluq əsərin ümumi ruhunu təcəssüm etdirir.
Modernist ədəbiyyat nümunəsi kimi “İçiboş adamlar” fraqmentarlıq, simvolika, alluziya, təkrarlardan
geniş istifadə olunur. Gözlər, kölgə, ölülərin digər səltənəti, ölülərin xəyal etdiyi səltənət, sönən
ulduz, toranlıq əsərdə istifadə olunan əsas simvollardır. Poemada aparıcı mövzu mənəviyyatla
əlaqədardır, bu səbəbdən əsər etiqad, inam səyahəti kimi qiymətləndirilə bilər, çünki burada əsas sujet
xəttini inamsız yaşayan insanların faciəvi, mənəviyyatca ölü vəziyyəti təşkil edir. Xüsusi ritm və
qafiyə olmaması, sərbəst vəzn mənasızlıq, boşluq duyğusunu vurğulayır. Nəhayətsizliyə qovuşmaq
üçün iki yol vardır və bu seçim sənin kim olmağından asılıdır. Ya biz güclü və imanlı kimi “dolu”
varlıqlarıq, ya da etiqadı zəif, etibarsız “boş” insanlarıq. Birincilər öz əməllərinə görə xəyal olunan
krallığa, ikincilər ölülərin digər səltənətinə üz tutacaq. Xeyirxah təmsilçilər(gözlər) məlun insanları
qorxudur və həqiqətin gözünə dik baxmaqdan çəkindirir. Növbəti bəndlərdə isə gözlər ümümiyyətlə
qeybə çəkilir.
T.S.Eliot qeyd etmişdir ki, “İçiboş adamlar” poemasının başlığını Uilyam Morrisin “Boş torpaq”,
Redyard Kiplinqin “Sarsıdılımış insanlar” əsərlərindən götürüb. Poemada digər əsərlərdən alluziyalar,
həmçinin “Barıt suiqəsdi ” adlı şənliyə çox geniş şəkildə xitab olunub. Ən çox iqtibas edilənlər
sırasına Jozef Konradın “Qaranlığın qəlbi”, U. Şekspirin “Yuli Sezar”, A.Dantenin “İlahi komediya”
əsərləri daxildir.
Poema iki epiqrafın təqdimatı ilə başlayır. “Mistah Kurtz -he dead” (Cənab Kurz- o ölüdür.)
ifadəsi “Qaranlığım qəlbi” əsərindəki zülmət ölkəsi Afrikaya qul ticarəti ilə öz biznesini
genişləndirmək məqsədilə gedən Kurtz adlı əsərin qəhrəmanına işarədir. Mənəvi boşluqlarla dolu, heç
bir etiqada malik olmayan, insanlıq və şəxsiyyətdən uzaq, ruhu kasad Kurtz ölüm yatağında yaşladığı
vahiməli bir həyatın dəhşətini yalnız sonda, ölüm ayağında anlayır. İfadədəki fonetik və qrammatik
səhvlər onun dil daşıyıcısı olmayan qul tərəfindən söylənilməsi ilə əlaqədardır.İkinci epiqraf “a Penny
for an old guy” İngiltərədə hər il keçirilən “Qay Foks ” adlı bayrama alluziyadır və hər il ən böyük
xəyanətkar hesab olunan Foksun kuklaları içərisinə saman doldurularaq yandırılır. Beləliklə, xitab
olunan iki insan: mənəvi boşluq təcəssüm etdirən Kurtz və satqın Foks yaşadığımız dünyanın mənasız
boş, satqın, xəyanətkar insanlarla dolu olmasına işarə verir.
Poema beş hissədən ibarətdir. Birinci hissənin ziddiyyət təşkil edən ilk sətrləri oxucunu
təəccübləndirir. “We are the hollow men, we are stuffed men” (Biz boş adamlarıq, biz doymuş
insanlarıq) Biz-içiboş insanlar absurd, məna yükü olmayan ideya və fikirlərlə yüklənmişik ki, bu da öz
növbəsində daxili boşluq və bihudəliyə zəmin yaradır. Insanlar birlikdə dua edərkən onların səsləri,
pıçıltıları quru və mənasızdır. Bu məkan yarımçıq mövcudiyyətin hökm sürdüyü susuz, yağmursuz
çöllükdür ki, külək yalnız quru otlar üzərindən əsir, nəm ərazilərdə yaşayan siçovullar qupquru
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1207
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
zirzəmilərdə vurnuxur. Həyat, bolluq və məhsuldarlıq rəmzini ifadə edən sudan məhrum insanlar iflic
olunmuş qüvvət və hərəkətsizlikləri, donuq jestləri ilə sanki fiziki cəhətdən sağ, ruhu ölmüş canlı
meyiti xatırladır.
İkinci hissənin ilk sətrləri ilk növbədə poemada ən vacib simvol-gözlərin təsviri ilə başlayır.
Gözlər tamamilə heç bir vücuda sahib deyil və ya konkret bir insana aidiyyatı yoxdur, lakin onlar
qorxu mənbəyidir. Bu misrada içiboş insanın hətta yuxuda görməyə cəsarət etmədiyi və onda böyük
dəhşət hissi yaratdığı aydın şəkildə vurğulanır.Qaranlıq diyardan uzaq olmaq və gözlərin onu
tanımaması məqsədilə şəxs siçovul və qarğa cildində maskalanmaq istəyir. İçi samanla doldurulmuş
qarğa, ölüm rəmzi siçovul beynimizdə müqəvva surətini oyadır. Şəxs qaranlıq səltənətə(cəhənnəm)
yaxınlaşmaması şərtilə sükunətdən xilas olub külək kimi hərəkətdə olmasını diləyir. İkinci hissədə
mənasızlıq və bihudəlik anlayışı daha da dərinləşir, parıltıdan qaranlığa, tənəzzülə,ölümə, zülmətə yol
yaxınlaşdığı və ondan doğan qorxu təcəssüm olunur.
Üçüncü və dördüncü hissədə poemanın personası mövcud olduğu yerin təsvirini ölülər
səltənətindən bəyan edir. “This is the dead land, this is the cactus land.”(Bu ölü torpaqdır, bu kaktus
məskənidir.) Müəllif kaktusu seçməklə yaşadığı diyarın səhralıq, quru, düzən viran, həyatilikdən
uzaqlığına işarə edir, çünki susuz səhrada kaktusdan başqa çox az sayda canlı davam gətirə bilər.
Bütlərə, idollara sitayiş edən insanlar çarəsiz vəziyyətdən xilas yolu kimi daşa yalvarır. Son sətrlərdə
təsvir olunan ulduz ümid və ya xilası təcəssüm etdirməsinə baxmayaraq onların ümidləri boşa çıxır,
çünki cənnətlə assosiasiya olunan ulduz sönməyə doğrudur və ondan yalnız kiçik parıltılar qalır.
Növbəti misralar kütlə halında insanların bir-birindən uzaq olması, ayrı yürümələri, dodaqları ilə qırıq
daşa sitayiş etməkləri əks olunur. İçiboş insanların etdiyi dualar məqbul sayılmır, o səbəbdən ki onlar
ya bütlərə, daşlara pənah gətirir, ya da dodaqdan çıxan sözləri küfr və təhrifdən başqa bir şey deyildir.
Poemanın dördüncü hissəsində insanlar səssiz, qapqaranlıq, günəş işığı düşməyən, ulduzların
parlamadığı, dörd bir tərəfi boz dağlarla əhatələnmiş məkanda, bolsulu çayın sahilindədir. Burada
çənələr sınıqdır. Sınıq çənə (broken jaw) ifadəsi danışmaq qabiliyyətinə malik olmamaq anlamına
gəlir. Məhvə məhkum insanlar ölüm dərəsinə yaxınlaşsalar da qəlblərini nurlandıran heç kim yoxdur,
çünki heç vaxt Allaha yaxınlaşmamış, dualarını ulu qüvvədən əsirgəmişdilər. İnsanlar çay sahilində
səssiz, dinmədən və kor vəziyyətdə son mənzilin astanasında toplaşaraq gözləyirlər. Bu çay onların
yaşadıqları quru çöllükdən fərqli olaraq suyu boldur və şeirdə qeyd edildiyi kimi acınacaqlı tale ilə
üzləşməzdən əvvəki ən son yerdir. Çay qədim yunan mifologiyasındakı Stiksin bir qolu, bir çox ölü
bədənlərə şahidlik etmiş Axeronu xatırladır. Mifə əsaslanaraq ölümdən sonrakı həyata məhz Axeronu
keçməklə mümkün olardı. Bədbəxtlikdən heç kim ölü bədənləri götürmək üçün gəlmir. Onlar
acınacaqlı vəziyyətdədir: nə cənnət, nə cəhənnəmin qapısı onlar üçün açıq deyil.
Poemanın beşinci hissəsi uşaqların ağac ətrafında fırlanaraq oxuduğu nəğməyə istinadla başlayır.
Təəccüblü budur ki, ağac güllü, çiçəkli, barlı bəhərli deyil, əksinə tikanlı armud ağacı kimi
səciyyələndirilən quruluq, yalnızlıq, hərəkətsizlik anlamı daşıyan kaktusdur. Kölgə dörd bir tərəfi öz
ahuşuna alır. İdeya və reallıq, yaradılış və anlayış, həyəcan və onun ifadəsi, arzu və potensial,
başlanğıc və son arasında dəfedilməz kölgə düşür. Qaranlıq, qorxu, əhəmiyyətsizliyin rəmzi kölgə onu
ifadə edir ki, insanlar öz faciəli talelərinin öhdəsindən vaxtilə gələ bilməyiblərsə, ölülərin digər
səltənətində də öz əməllərinə cavab verə bilməyəcəklər.
This is the way the world end
Not with a bang, but a whimper.
Həyatın son yolu budur:
Bu yol gurultulu deyil
Ahdır, nalədir, bunu bil.
Bu cürboş, bihudəkeçənhəyatçoxuzun, keşməkeşlivəiztirablıdır. Son
sətrlərpessimizmləbiziagahedirki, bəşəriyyətinsonuheçdətəntənəli, möhtəşəmdeyil, qəm-
kədər,acizlikləsona yetəcək.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1208
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
INDIAN THEME IN HENRY WADSWORTH
LONG FELLOW'S POETRY
Nigar ALIZADE
Qafqaz University
nigaralizade22@gmail.com
AZERBAIJAN
Henry Wadsworth Longfellow as a member of Romanticism period in American literature
probably is one the most loved of American poets. Throughout his life and for several years after his
death, Henry Wadsworth Longfellow was by far the most celebrated and widely read American poet in
the world. His cultural openness and his civilized sophistication made him both popular and national
poet of America. The community saw a long waited embodiment of the native issue in Longfellow's
works. His colorful creative works gave sense and a step towards the literary potential and
magnificence to the American literature.
Longfellow constructed a bridge between the present and the past, between America and Europe,
between America and the whole world of romance. Actually, Longfellow was one of the first
American poets who loved writing on native themes. Longfellow wrote about the sceneries of
America and of its landscapes, the American Indians and American history and traditions. His most
famous works are "The song of Hiawatha" telling the stories and legends of Indians, "Evangeline" and
"The Courtship of Miles Standish" which narrates the events of American history and tradition.
His first attempts to bring The Indians’ lifestyle in his creativity were done when he was eighteen
years old. During his college years he had chance to show his real feelings about the native inhabitants
of his country and his American feelings. On an Exhibition Day held in college he stood in the defense
of Native Americans. “Lover’s Rock”, “Jeckoyva” and “the Indian Hunter” were Henry’s first three
short poems on the theme of Indians. Though these poems were not successful and publicly popular,
we can see his clear interest in the aborigines. “Lover’s Rock” is a simple love poem of an Indian girl
who has a wedding feast. But in her heart there is a love that will lead her to death because it is more
precious for her than life, her love is faith and pure. This poem reminds us a story of “Tural and Zarri”
from ancient Azerbaijani folk literature. This is also a story of great love of two youth which ends with
the death of Zarri. Just as The Indian Girl in “Lover’s Rock”, Zarri also throws herself from the
highest rock of Gobustan quarries, to a deep blue lake, The Caspian Sea. Two different nations and
cultures though have nothing common neither in history nor in the way of life, have the same devotion
for the true love.
After these short, interesting in itself but less significant poems for the great literature
Longfellow wrote “Burial of the Minnisink, the first poem on the Indian theme which took place in his
first collection of original verse “Voices of the Night”. While in college Longfellow read about The
Minnisink in “Account of the Heckewelder’s History, Manners, and Customs of the Indian Nations
Who Once Inhabited Pennsylvania” (1819) by John Gottlieb Ernestus Heckewelder (1743-1823).
Reading Heckewelder had a great influence on Longfellow’s writings and it gave him inspiration to
write another poem on Indian theme again, which he called “Dialogue between a North American
Indian and a European”. In this marvelous dialogue Longfellow tries to conceive his belief that the
continent was given to The Indians by The Great Spirit (Gitche Manito) and no one except The
Indians has the right over these lands. May be, it was Longfellow’s protest towards the rude and
intolerable behavior of Europeans against The Indians, their oppression of Indians in their own lands.
The forthcoming poem on Indian motives was written in 1845 by him, “To a Driving Cloud”.
Two years later he started working on “Evangeline”, one of the most significant works about Indians,
the poem which brought enormous success to Longfellow. "Evangeline" is not only a historical poem,
it is also a romance. The poem tells the real story of Acadian people and the general subjects with
political and social issues, including discrimination, persecution, and cultural genocide.
After “Evangeline” next came “The Song of Hiawatha” in 1855, which is the most outstanding
poem all the poems written about Native American, mainly the Northern American people. “The Song
of Hiawatha” speaks to us in the voice of American mountains, valleys, plains and lakes. It tells us of
|