IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1219
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Some of most prominent poets of the modernism era were T. S. Eliot, John Mansfield, W.B.
Yeats, Rupert Brook, Robert Bridges, W. H. Auden, Stephen Spencer and Dylan Thomas. American
novelists like Eliot, Ernest Hemingway, William Faulkner and Toni Morrison incorporated modernist
writing styles in their novels. Authors from different countries who made modernistic writing very
popular were James Joyce, Aldous Huxley, Joseph Conrad, Gertrude Stein, Virginia Woolf, and Ezra
Pound.
Realist Writers
Realism was a very difficult phase in the American history where America was on the verge of a
serious overhaul in different spheres of life. Be it political, social, economical or individual liberty,
realism period witnessed rise of writers who presented the American people as they were. Some of the
popular literary figures who used realism as a literary tool included Henry Adams, Horatio Alger,
Frank Baum, Edward Bellamy, Kate Chopin, WilliamDean Howells, Henry James, Stephen Crane,
Joseph Kirkland, Ambrose Bierce, Hamlin Garland, George Eliot, Gustave Flaubert, Maupassant,
Sherwood Anderson, Walt Whitman, Willa Cather, Thornton Wilder and Mark Twain.
ŞARLOTTA BRONTUN “CEYN EYR” VƏ ANJELA KARTERIN
“QANLI XƏZINƏ” ƏSƏRINDƏ TƏZAD VƏ OXŞARLIQ
Afaq EMINLI
Azərbaycan Dillər Universiteti
AZƏRBAYCAN
Ədəbiyyatdakı əsər və hekayələrdə oxucu tez-tez əsas və digər obrazlar arasında qəribə
qarşılaşmalar tapır. Bu oxşarlıq və qarşılaşmalar adətən müxtəlif obrazları izah etməyə xidmət edir.
Şarlotta Brontun “Ceyn Eyr” və Anjela Karterin “Qanlı Xəzinə” əsərində olan hər bir qəhrəman bu
qəribə qarşılaşmaların spesifik xüsusiyyətlərindən bəhs edir. Obrazlar bu təcrübənin birbaşa nəticəsi
olaraq onların düzgün mahiyyətlərini meydana çıxarır.
Ceyn Eyr və Qanlı Xəzinədəki qəhrəmanın hər birinin həyatında ilk dəfə olaraq kişi cinsinə olan
sevgi mövzusu əsas oxşarlıqdı. Ceyn Eyr sonda onu çox ağır yaralayan öz gələcək həyat yoldaşı
Roçesterlə tanış olur. Roçester Ceynin baxdığı qız uşağına ata olmaq istəyir. O, kifayət qədər qoca bir
kişidi və Ceyn yetimkən onu çox incidən xalası tərəfindən tərbiyə olunsa belə o, 18 yaşında ağıllı bir
qız idi və vaxtının çox hissəsini Luvudda yerləşən internat məktəbində keçirmişdi. İlk vaxtlarda
Roçester Ceynlə çox kobud və sərt rəftar edirdi. Nəticədə onlar dost oldular və həqiqi münasibət qura
bildilər.Onların oxşarlıqları çox olsa da həyatdakı mövqeləri fərqli idi. Onlar nişanlanandan sonra
Ceyni Roçesterin sərvəti var-dövləti itələyir, o, özünü geyindirilib bəzədilmiş, hər şeylə təchiz edilmiş
gəlincik kimi hiss etməyə başlayır. Ceyn sadə yazıq baxışlarını və ağıllı davranışlarını dəyişməz olaraq
saxlayır. Roçester isə hələ də öz qaranlıq sirrini Ceyndən saxlayır. Onun 1-ci həyat yoldaşı Berta
Mason onlar yaşadığı evin 3-cü mərtəbəsində kilidli otaqda saxlanılır. Roçester Ceynə kələk gələrək
bu sirri ona demədən onla evlənmişdi, çünki, onun arvadı ruhi xəstə idi. Qanlı Xəzinənin qadın
qəhrəmanı isə kifayət qədər fərqli bir tərzdə kişi cinsinə olan sevgisini göstərir. Burdakı obraz da
17 yaşında cavan bir qızdı və onun da ailə həyatı quracağı adam yaşlı bir insandı. Ceyndən fərqli
olaraq bu qəhrəman çox sadəlövh, özünü belə yaxşı tanımayan, bütün həyatını anasıyla sıx
münasibətdə keçirən, ana sevgisi, nəvazişiylə böyüyən bir qadın obrazıdı və onun bu xüsusiyyəti
sonda da bir daha ailə münasibətlərində özünü biruzə verir. Onun tanış olduğu insanın həyat yoldaşı
isə onların tanışlığından 3 ay qabaq dünyasını dəyişib. Əsərdə bu qəhəmanın fərqli dünyaları olsa da
bele varlı-karlı imkanlı adamın ondan nə istəyə biləcəyi sual olunur. Onun gələcək həyat yoldaşı onu
xəyalındakı olan paltarlarla bürüyəndə o artıq anlayır ki bütün bunlar onun yeni vəziyyəti üçün
uyğunsuzdu. O naharda xüsusi formada olan yeni geyimlərini geyinmək əvəzinə köhnə paltarlarında
qalmaq istəyir. O Ceyn kimi ağıllı dünyagörüşlü bir qız deyil. Burda da oxucu bu qızdan saxlanılan
sirri tapır, belə ki, qanlı işgəncəli bir otaqda onun ərinin 3 nefer ölmüş keçmiş həyat yoldaşının cəsədi
saxlanılır.
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1220
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
Hər bir qəhrəman öz həyatlarındakı insan ilə bağlı qəribə hadisələr yaşayır ki, bu hadisələr də
birbaşa onların həyatlarını dəyişir. Ceyn Eyrin həyatındakı bu an onun toy günündə aşkar olunur. Belə
ki hakim sual verib soruşarkən “Siz bu xanımı həyat yoldaşınız olaraq qəbul edirsinizmi?”-bu zaman
fərqli bir səs cavab verdi: “Bu evlilik baş tuta bilməz çünki hal hazırda Roçesterin əvvəldən olan
evliliyi davam etməkdədir.” Cənab Roçesterin hal-hazırda yaşayan arvadı var. (səh.294). Bu an oxucu
Roçesterin xanımı olmağı fikrini rədd edən Ceynin mənəvi gücünü görür. Baxmayaraq ki onlar
arasında həqiqi sevgi yaranmışdı, Ceyn başa düşür ki, bu belə davam edə bilməz və gecənin ortası
gizlincə evdən qaçır.
Qanlı Xəzinədə isə qəhrəmanın gözlənilmədən rastlaşdığı bu hal onun həyat yoldaşının
Fransadan Yeni dünyaya ticarət işi ilə əlaqədar olaraq üzməli olduğunu deyərkən ortaya çıxır. Belə ki
o xanımına 1 otaqdan başqa evin bütün otaqlarının açarını verərək hər birinin hansı otağa aid
olduğunu izah edir . Və əlbəttə ki, şübhə içində olan xanım bir yolla həmin açarların biriylə coxlu
seyden sonra qadağan olunmuş otağın qapısını açır və orada 3 keçmiş arvadın cəsədin tapır. Ceyndən
fərqli olaraq isə onun üçün situasiyadan çıxışın heç bir mənası yoxdur.
Əsərlərin hər birinin qeyd olunan qəhrəmanlarının yaşadıqları hadisələrdə bir qəribəlik var. Ceyn
Eyrdə evdə olan bir neçə hadisələr evin içində nəsə qəribə bir şeylərin baş verdiyinə eyham vurur.
Belə ki Ceyn evin zalında tez-tez yad qəribə fəryad edən səslərə şahid olur. Və bu səslər onu
şübhələndirsə də uzun müddət çox da üstünə düşmür.
Qanlı Xəzinə əsərində də yazıçı evin sahibinin şeytana bənzər təbiətini tez-tez vurğulayır. Belə
ki 3-cü qadının cəsədi heç vaxt tapılmır. Evin sahibi bunu özünə haqq qazandıraraq belə izah edir:
“Hər bir kişinin öz həyat yoldaşından gizlətdiyi heç olmasa bir sirri olmalıdı.” (səh.21)
Əsərdə hər iki qadın öz həyat yoldaşları sayəsində aldıqları həyat dərsi nəticəsində özləri
haqqında daha çox şey öyrənmiş olurlar. Berta Mason haqqında olanları kəşf etdikdən sonra Ceyn
Eyrin hər hansı bir vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq üçün artıq bacarıqları yaranmağa başlayır. Onun
aldığı mənəvi zərbələr ona həqiqi, güclü xanım olmağına imkan vermir. O, evi demək olar ki, bir
pennisiz belə tərk edir. Con Rivez və onun 2 bacısı ilə tanışlıqdan sonra Ceyn özünə müəllim kimi iş
tapa bilir və özünə yeni həyat qurmağa cəhd edir. O çətin şəraitlərdə zəriflik və eyni zamanda güc
göstərir. Sonradan o, həmin 3 adamın da onun qohumları olduğunu öyrənir. Baxmayaraq ki, onların
atalarından qalma mirasları var, yenə də Ceyn özünün ürəyi təmizliyindən və sadəlövhlüyündən asılı
olaraq qazandığı pulları öz qohumları üçün xərcləyir. Qohumu Con Rivez isə ona evlilik təklif edəndə
o qəbul etmir. Əsərdə görünür ki Ceyn hələ də çox rəhmli və şəfqətlidir. O, Roçesteri görmək üçün
onun evinə gedir. Roçester barəsində isə maraqlısı bir hadisə ortaya çıxır. Ceyn onu ruhi xəstə olan
arvadı tərəfindən kor və şikəst edilmiş halda tapır. Hələ də Roçesteri sevən Ceyn onunla evlənir.
Qanlı Xəzinənin qəhrəmanı da həmçinin öz evlilik münasibətindən sonra nəticə çıxarır. Ancaq o
Ceyn kimi öz həyatını qurmaq, öz ayaqları üstündə dayanmaq arzusunda deyil. Yalnız yeni bahalı
libasları geyinib güzgünün qabağında yoldaşının onda bəyənə bilməyəcəyi xüsusiyyətləri düşünməklə
fikrini məşğul edirdi. Lakin, səxavətlilik göstərən Ceyn kimi o da yoldaşından əldə etdiyi pulların
çox hissəsini xeyirxah işlər üçün xərcləyirdi.
Əsərin sonunda Ceyn Eyr və Qanlı Xəzinənin qadın qəhrəmanı zəngin bir xanım kimi göstərilir.
Hər iki obraz təzad və oxşarlıqları ilə eyni həyatı yaşayıb və özlərin təsdiq edə bilməyi bacardılar.
ИСТОРИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ И ПРЕДПОСЫЛКИ
АВСТРИЙСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ В ЭМИГРАЦИИ
Шахла ГУРБАНОВА
Азербайджанский Университет Языков
schahla_gurbanova@mail.ru
AZƏRBAYCAN
Австрийская эмиграционная литература-это одна из важнейших и значительных глав
австрийской литература 20-го столетия. Но, как известно, большая часть писателей, которые
сформировали наше представление об австрийской литературе, в период с 1933 по 1945 под
натиском гитлеровского режима, направленного против всех литературных и общественных
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1221
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
деятелей еврейского происхождения, вынуждены были уехать из Австрии, пробыв долгие годы
в злосчастной эмиграции, в которой некоторым из них пришлось остаться навсегда.
Роберт Музиль, Пауль Целан, Стефан Цвейг, Теодор Крамер, Лео Перутц, Эрих Фрид,
Эрнст Вайс, Оскар Кокошка, Элиас Канетти, Франц Верфель, Макс Брод, Герман Брох и
многие другие австрийские писатели, публицисты и журналисты покидали Родину из-за
невозможности ни жить, ни работать под гнетом фашистского, антигуманного,
антисеммисткого правительства. По определенным причинам, в частности из-за отсутствия
достоверной документации до сих пор невозможно составить полный список всех
эмигрировавших австрийских писателей. Однако эмиграционная энциклопедия, составленная
Зиглиндой Больбехер и Константином Кайзером содержит около 1200 имен литературных
деятелей, которые начиная с 1943 года не по своей воле один за другим покидали пределы
Австрии . (1)
Присоединение Австрии к гитлеровской Германии в 1938 году (Аншлюс) считается
началом массовой эмиграции австрийских писателей еврейского происхождения. Хотя уже в
феврале 1934 года по причине гражданской войны и крушения демократии в Австрии родные
края покинули такие писатели как Роберт Нейманн и Стефан Цвейг. После прихода к власти
канцлера Энгельберта Дольфуса и учреждения так называемого австрофашизма с его «майской
конституцией» (от 1 мая 1934 года) все партии страны, за исключением, «Отечественного
фронта» были запрещены. По факту же, действие конституции было приостановлено, страну
охватил экономический кризис (1929-1933), население в стране обнищало и
радикализировалось, активисты социалистической партии подвергались казни.
Режим Дольфуса просуществовал однако недолго. Уже в 1934 году тогда еще нелегальные
национал-социалисты предприняли попытку путча, с целью захвата Австрии. Но попытка
потерпела крах, а Энгельберт Дольфус 25 июля того же года получил смертельное ранение в
шею. Управление разваливавшимся государством взял на себя министр юстиции Курт фон
Шушниг.
Но Гитлер не пришел на помощь зачинщикам путча, именно поэтому Шушнигу удалось
подавить восстание, после чего все заговорщики и активисты путча были казнены. Однако
победа была временной. После сближения Гилера и Муссолини (с 1936 года) Австрия навсегда
потеряла поддержку со стороны итальянского диктатора. Муссолини потребовал Шушнинга
сдать свои позиции и объединиться с Германией. Под сильным давлением Шушнингу ничего
не оставалось, как уступить Гитлеру. Согласно июльскому договору 1936 года во главе
австрийского правительства были уже представители обеих немецких наций. Национал-
социалистическая немецкая рабочая партия формально оставалась запрещенной, однако де
факто уже не чинилось никаких препятствий ее пропагандистской деятельности, которая в
очень скором времени охватила и распространилась на все сферы культуры, исключением не
стала и литература. Фашистская пропагада проносилась словно буря по всей стране, сметая на
своем пути все идеологические помехи в лице литературных деятелей, критиков и
публицистов, значительная часть которых не подходила новому режиму больше своим
происхождением, чем своей профессиональной деятельностью. Отсюда и значительная разница
между идеологическим настроением, контекстом, акцентируемыми моментами и даже
стилистическими оборатами и формами выражения между так называемом «правильной»
литературой (так ницисты называли профашистскую литературу) и литературой эмигрантов.
Литературно-биографическую географию эмиграционной литературы можно в
определенной мере изучить по работам, посвященным исследованиям эмиграции в контексте
эстетических норм и традиций. Об этом свидетельствуют труды Гюнтера Андерса «Биография,
не жизнь», эссэ Михаэля Гамбургера «Особое отношение к языку» (1978), где эмиграция была
описана в аспекте призыва к сближению и союзу писателей-эмигрантов, что ранее, в
репрезентативных текстах по истории литературы терпело неудачу. Данная ситуация была
выдвинута на обсуждение Клаусом Бриглебом в реферате «Невосприятие немецкой
эмиграционной литературы после 1933 года в западно-немецкой современной литературе» на
Международном съезде союза германистов в Токио. Идейной поддержкой и логическим
заключением вышеупомянутому реферату и всем последующим в данной области
исследованиям послужили так же подлинные тезисы с впечатляющими результатами, так
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1222
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
например, «Справочник немецкоязычной эмиграции 1933-1945 годов» (Клаус Дитер Крон,
1988),
«Энциклопедия
австрийской
эмиграционой
литературы»
(Зиглинда
Больбехер/Константин Кайзер, 2000).
Эмиграция, в качестве литературно-историчесой и эстетической категории, всегда будет
иметь место в научно-литературном дискурсе. Помимо знаменательных успехов, продукты
эмиграции склонны к тенденции эстетической дезинтеграции и наличием малого количества
новаторских форм выражения (В.Копке, М. Винклер: Эмиграционная литература, 1989).
Последствием того стало прекращение непрекращаемых дебатов насчет форм письма и
предполагаемого отказа эмиграции от современности. По сути, с одной стороны языку стала
присуще радикальная рефлексия, а с другой пробуждение интереса к инновативным
поэтическим аспектам в рамках экспрессионистских дебатов, что было зарегистрировано в
дневнике Клауса Манна от 1938 года. И как бы пародоксально это не звучало, но
исключительно наличие такого исторического события как «Аншлюс» привело к созданию
огромного количества эмигрантских произведений, да и по сути, самой эмиграционной
литературы, с присущими ей особенностями смысловых и языковых средств выражения.
SOME SPECIFIC FEATURES OF ORIENTALISM
Sevil QURBANOVA
Qafqaz University
sevil.qurbanova@yahoo.com
AZERBAIJAN
There are many judgments about the term “Orient”. Some of them support the idea that it has
Latin root. According to them, the term “Orient” originated from Latin word “Oriens” that means the
“East”. Other judgments support the idea that it has Roman root. According to them, the term “Orient”
formulated during Byzantine Empire that referred to Roman Empire. It covers Middle Eastern,
African, South and East Asian cultures.
It has been known that Turkey and Azerbaijan are the Eastern countries which periodically
contributed to the development of the Orient. Ottoman Empire, while ruling over the Europe, brought
the Oriental stereotypes to the new territories. At the same time, Islam found the new track in the
direction of development. According to Edward Said, the Orient became an integral part of the
European and Western civilization.
Orient is always standing on the top of the Western discourses. Hence, the country itself and its
past always attract the foreign literati due to the oriental peculiarities of these areas.
Many representatives of American Romantic Movement also applied to the Oriental motifs and
themes to establish their national traditions and literature. Washington Irving was the first American
writer who showed the interest to the Orient. The initiator of the Romantic Trend in American
literature in the 19
th
(nineteenth) century, used Spanish literary themes and motifs in own works.
The late 18
th
(eighteenth) century and early 19
th
(nineteenth) century were the turning point in the
history of the Orient and Occident. The scientific inventions opened a new phase between them. The
inventions allowed the Occident to get familiar with the Oriental history, culture and traditions. The
Europeans got valuable information through translations of the Western Orientalists. They started
reading of cultural heritage of India, Turkey, and Iran etc. In other words, Europe turned to the Orient.
The Occident couldn’t deny the Orient and its cultural heritage.
The interest towards the Oriental letter style arose in early 19
th
(nineteenth) century. It was
coincided with the emergence of Romantic Movement in American literature. This style was used by
the writers and politicians of the time in order to criticize the US realities using humor and satire. The
exotic Oriental stories became very popular in America at the beginning of the 19
th
(nineteenth)
century. The cold-blooded colonists were tired of the political and social atmosphere in the surrounded
places. They were interested in fantastic and exotic stories of the Orient. The reason was that the
Oriental stories themselves were full of adventures and mysteries which could attract the colonists’
IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1223
Qafqaz University 29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan
attention. The other main point of the Oriental stories was that the events in these stories happened in
the Eastern countries. This allowed the Occident to understand the Orient without getting involved in
depth of history and social problems. Therefore, Americans called these stories as senseless
adventures.
It has been acknowledged thatthe creativity of famous American short story writer, Washington
Irving, reflects both Oriental and Occidental cultures.He applied to folklore of nations living in these
areas. It would be pertinent to mention that Irving’s works with the subject specially originated from
Egyptian folklore, combine the Oriental characters. These works of Irving were compiled under his
Spanish books. Irving created unexampled chain of works including “Life and Voyages of Christopher
Columbus”, “The Chronicles of the Conquest of Granada”, “Voyages and Discoveries of the
Companions of Columbus” and “Tales of the Alhambra”. These books possess distinct characters,
heroes, subjects, customs and traditions. In each of aforementioned books the power of mystery leads
the reader to the depth of the layers of the Arabic Spain.
The essence of this thesis is that civilizations are able to develop through inter-mingling of
cultures. In other word, multiculturalism allows civilizations to intermingle and develop all over the
world.It would be pertinent to mention that IlhamAliyev, President of the Republic of Azerbaijan, has
declared 2016 Year of Multiculturalism in Azerbaijan. All these efforts are aimed at maintaining and
popularizing the linkage between traditions of multiculturalism in Azerbaijan.
SOSIAL CRITICISM IN ROALD DAHL’S BOOKS
(ON THE BASIS OF “MATILDA”)
Shahane MUSAYEVA
Qafqaz University
sahanemusayeva@mail.ru
AZERBAIJAN
Roald Dahl is one of the best-known and outstanding British novelist, short story writer, poet of
20
th
century associated with children’s literature. He gained worldwide famous with his writing and
his books are worthwhile both for adults and children. The most valuable and popular children novels
written by Roald Dahl are “Matilda”, “Fantastic Mr. Fox”, “The Witches” and “Charlie and the
Chocolate Factory”.One of the remarkable aspects of his writing is his exertion to convey the message
of social criticism. This manifests itself especially in one of his fascinating children’s novel
“Matilda”.Roald Dahl’s talent to express and deliver his critical approach to authority figures and
impertinent features of society glorifies him as an indicator of children and adolescents’ inner world.
Main subject matters of Roald Dahl’s criticism are directed to adults and headmasters who are
two principal personages in child’s life functioning as a representative of home and school. These
characters in Roald Dahl’s books defile their competence to constrain and manipulate children,
implement attitude that may have unfavorable effects on their development. Readers witness this case
while reading “Matilda”. Matilda has parents functioning figures of authority to her. This authority is
not based on esteem owing to the fact that they do not intend for observing extraordinary capability
existed in their daughter. Instead of respecting to her talent, they affirm her like a silly child and they
acquaint her as an insignificant creature due to this fact that she is girl.Her parents silence her
whenever she tries to express her feeling. The characteristic model of evil headmaster is Miss
Trunchbull in “Matilda”. She is portrayed as horrible as possible with her implausible inaccurate
behavior towards students. She humiliates female students with discreditable expressions. Except for
criticizing adults and headmasters, Roald Dahl emphasizes his trouble about certain social issues. He
comes up against any excessive addictions and evil habitude. The growing role of TV in the family is
also the target of Roald Dahl’s criticism. Characters that get used to watch TV in an extraordinary way
they are condemned. The mother in “Matilda” is addict of TV and this prevents her to be interested in
her daughter and to realize her problems and skill. There are two adult characters in “Matilda” that
differ from other characters by their respectful position, their authority is based on respect. Those
|