Conference Paper · March 023 citations reads 163 authors

Keywords :
generalizing repeated lessons, traditional training, new training structure, requirements 
for a modern lesson, a new system of generalizing lessons, expected results, final results, training goals, 
training results, research topics. 
Giriş. 
Ümumiləşdirici dərslər didaktikanın ən aktual mövzularındandır. Ənənəvi təlimdə olduğu kimi, 
müasir təlimdə də belə dərslərdən istifadə olunur. Onun yeni sistemini yaratmaq üçün apardığımız təhlillər 
bizə bir çox məsələni dəqiqləşdirməyə kömək etdi. Bu da ənənəvi təlimdən fərqli olaraq, müasir təlimdə 
ümumiləşdirici təkrar dərslərin də çalışmalarının 4 məzmun xəttinə uyğun qurulması oldu. Lakin dərsliklərdə 
və metodik vəsaitlərdə ümumiləşdirici təkrar dərslər üzrə çalışmaların icra şərtləri yenə də dil qaydalarını əhatə 
edir. Digər məzmun xətlərinə dair reallaşdırılan standartların nəticələri nəzərə alınmır. Biz hesab edirik ki, 
ümumiləşdirici təkrarı təkcə dil qaydaları ilə məhdudlaşdırmaq olmaz. Hesab edirik ki, şagirdlərə rüb ərzində 
keçirilən mövzulara dair təqdimatlar hazırlamaq tapşırıqları da bu sistemə daxil edilməlidir. Biz burada 
ümumiləşdirmələri həm fəlsəfi və həm də pedaqoji anlamda nəzərə almış oluruq.
Əsas hissə: 
Dərslər cürbəcür olur: induktiv dərslər, deduktiv dərslər və induktiv- deduktiv dərslər. 
Bunlar Qərbdən əxz olunan metodoloji təsnifatdır. Rus və rus dili vasitəsi ilə tanış olduğumuz pedaqoji 
didaktiukada drslərin tipləri belə qeyd olunardı: yeni bilik verən dərslər, möhkəmləndirmə dərsləri, ev tapşırıq 
dərsləri, qarışıq tipli dərslər, habelə jurnal dərsləri və ümumiləşdirici təkrar dərsləri... 
Ənənəvi pedaqoji nəzəriyyələrdə imla, ifadə və inşa dərsləri ayrıca qeyd olunardı. Belə dərslərin də 
təsnifatları fərqli idi. Məsələn, rabitəli nitqin inkişaf etdirilməsi dərsləri, yoxlama dərsləri, hətta imlalar da, 
növlərinə uyğun olaraq köçürmə imla dərsləri, izahlı imla dərsləri, sərbəst imla dərsləri və s.i.a. 
İmlalar əgər qrammatik tapşırıqlı olardısa, onlar da qrammatik tapşırıqlı imla dərsləri adlanardı və 
yaxud da linqvistik tapşırıqli imla dərsləri adlana bilərdi.
Ənənəvi təlimdə proqram materiallarının planlaşdırılması, yəni bölgüsü hazırlanar və orada metodik 
göstərişlər verilərdi. Belə vəsaitləri əsl metodoloqlar hazırlaya bilərdilər. Orada proqram materialı, imla, inşa 
və ifadələr üzrə bütün dərslər saatlara görə verilərdi. Eyni zamanda hər rübün axırında ümumiləşdirici dərslərin 
də məzmunu və metodları verilərdi. Keçmiş dildə ona “Keçilənlərin təkrarı, ümumiləşdirilməsi və sistemə 

---