19
J t s n у n r I l l s t l Ш 1 VU
uslubi
0 ‘zbek tilidagi hujjatchilik takomillasha borgani sari bun-
day qoliplashgan birikmalar ham ko‘payib, mukammallashib
boradi. Buning natijasida hujjatlami tuzish va rasmiylashtirish
ishi bir qadar yengillashadi. Ana shu qoliplashgan birikma-
lam ing ishtirokiga ko‘ra hujjatchilar «hujjatlar yozilmaydi,
balki tuziladi» deydilar.
Ham onki, har qanday hujjat, eng a w a lo , axborot
tashuvchi vosita ekan, uning axborot sig‘imini kengayti-
rish, fikrning teran, mantiqli b o ‘lishi muhimdir. Shuning
uchun hujjatda tilning ortiqchalik prinsipini chetlab o4ish,
so ‘zlam i tejash prinsipidan oqilona foydalana bilish kerak.
Buning uchun qisqartm alam i q o ‘llash yaxshi natija beradi,
bunda m e’yorga q at’iy va izchil amal qilmoq lozim. Chun-
ki qisqartm alar o ‘zbek tilining tabiatiga u qadar mos emas,
shuning uchun ham qisqartm alar o ‘zbek tilida uncha k o ‘p
kuzatilm aydi. H ozirda bir qadar odatga kirgan qisqartma-
larim iz bor: «prof.» (professor), «km» (kilometr), «sh.k.»
(shu kabi), «va h.k.» (va hokazo) va boshqalar. Ayni paytda
tilim izning so‘z va so ‘z birikmalaridagi ichki m a’noviy im-
koniyatlaridan kengroq va unumli foydalanmoq zarur.
Hujjatdagi fikrni aniq, lo4nda bayon qilishda xatboshining
ahamiyati ham katta. Har bir yangi, alohida fikr xatboshi bi
lan ajratilishi, bir xatboshidan ikkinchi xatboshigacha b o ‘lgan
matn 4-5 jum ladan oshmasligi maqsadga muvofiq.
H ujjatchilikda imlo va tinish belgilari m asalasiga alohi
da e ’tibor qilish kerak. H ujjatning nom ini yozishda biz-
da har xillik mavjud, xususan, b a ’zan kichik h arf bilan,
b a ’zan bosh h a rf bilan yoziladi. H ujjatning nom i b o ‘lgan-
ligi uchun uni bosh h arf bilan yozgan m a’qul, shuningdek,
bosm a m atnda boshqa usul bilan, m asalan, m azkur nom-
ni to ‘lig ‘icha bosh harflar bilan yozish orqali ham ajra-
tib ko‘rsatish mumkin. Lekin hujjatning nomi b o ‘lganligi
uchun (sarlavhalardagi kabi) undan so ‘ng nuqta q o ‘yish
shart emas.
20
|
