Delphi tilida

2.  


3.Shartli o‘tish operatori 

Pascal tilida shart —bu mantiqiy turdagi ifoda bo‘lib, u faqat 
«chin»(True) yoki «yolg‘on»(False) qiymatni qabul qiladi. 

23 

Quyidagi mantiqiybelgilar ishlatiladi: >, <,<=,>=,<>,=. Bularga 
munosabat amallari deyiladi. 
Quyidagi mantiqiy amallar ishlatiladi: 

Opl 
Op2 
Opl AND Op2 
Opl OR Op2 
NOT Opl 

False 
True 
True 
True 
False 
False 
False 
True 
True 
False 
False 

Bu yerda, agar ikkala shart bajarilgandagina F mantiqiy o‘zgaruvchi 

«chin» (True) qiymatni qabul qiladi. Aks holda «yolg‘on» (False) qiymatni
qabul qiladi. 
Pascal tilida shartli o‘tish operatorining ikki xil ko‘rinishi mavjud: 
to‘liq va qisqa. 
To‘liq ko‘rinish: 

Qisqa ko‘rinish: 

24 

Birmchi ko‘rinishdagi shartli operatorda agar shart bajarilsa birinchi 
Begin va End ichidagi operatorlar ketma-ketbajariladi, aks holda ikkinchi 
Begin va End ichidagi operatorlar ketma-ket bajariladi. 
Ikkinchi ko‘rinishdagi shartli operator quyidagicha ishlaydi. Agar 
berilgan shart bajarilsa Begin va End ichidagi operatorlar ketma-ket 
bajariladi, aks holda ular bajarilmaydi. 
Agar bajariluvchi operatorlar soni bitta bo‘lsa Begin va End 
so‘zlarini yozish shart emas. 
Misollar: 

2) 

2.4.Shartsiz o‘tish va tanlash operatorlari 

Dasturda shunday holatlar boladiki. operatorlarning bajarilish 
shartiga qarab dastuming u yoki bu qismiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘tishga 
to‘g‘ri keladi. Bunday holatlarda shartsiz o‘tish operatoridan 
foydalanish mumkin. 
Shartsiz o‘tish operatorining ko‘rinishi quyidagicha: 

Goto L2; 

25 

L2: C:=x*y; 
Ko‘p hollarda biror-bir parametrning qiymatiga qarab kerakli 
operatorlarni bajarishga to‘g‘ri keladi. Bunday hollarda, tanlash 
operatorini ishlatgan qulay. Tanlash operatorining ko‘rinishi 
quyidagicha boladi: 

n: An; 

Bu yerda Case —xizmatchi so‘z bolib. tanlash ma’nosini beradi; 

of —«dan» ma’nosiniberadi; s —operator selektori; l,2,..n —operator 
belgilari; Al,A2,...An va Bl,B2,...Bn-operatorlar. 
Case operatori tarmoqlanish jarayonida berilgan bir necha 
operatoridan birini tanlash yo‘li bilan amalga oshiradi. Operatorlar 
ketma-ketligini tanlash operator selektorining qiymatiga qarab 
aniqlanadi. Operator selektori haqiqiy bolmagan o‘zgaruvchi yoki 
ifoda bolishi mumkin. Agar operator selektori qiymati operator 
belgilari o‘zgarmas qiymatiga teng bolmasa B1,B2,...Bn—operatorlari 
ketma-ket bajariladi. 
Shartli 0 ‘tish operatorining quyidagi ko‘rinishi 
If B Then A1 Else A2; 
tanlash operatorining quyidagi operatoriga ekvivalentdir. 
Case B of 

26