Densawliqti saqalaw ministirligi

1.bakterial –esherixioz,qarintifiham paratif A,B,shigellyoz,salmonellyozx.t.b.
2.virusli-gepatit A hamE,poliomiyelit,enterovirusliinfektsiyalarx.t.b.
3.parazitar-ishekgelmintozlar,lyambliozx.t.b.

Infektsiya deregine baylanisli ishek infektsiyalar

antroponozlatr (shigellyoz,qarintifi,xolera,poliomiyelit ham t.b.)
zoonozlar (salmonellyoz)
sapronozlar(ishekiersiniozi)bolip bolinedi.
Fekal- oral mexanizm menen jugatugin kesellikler tiyqargi ham qosimsha jugiw jollari
arqali tarqaladi.
Tiyqargi jollarina- qo’zg’atiwshinin suw ham aziq-awqat arqali jugiw kiredi, sebebi sol juqtiriw faktorlari menen adam organizmine qo’zg’atiwshinin ko’p mugdarda kiriw itimali bar.
Qo’simsha jugiw jolina-ishek infektsiyalardin kontakt joli menen jugiw kiredi.
Aziq-awqat arqali jugiw.Aziq-awqat onimlerine kesellik qozgatiwshilariinfektsiya dereginin qollarinan,pataslangan suwdan ham basqa buyimlardan tusedi.Aziq-awqat onimleri piskennen keyin olarga qozgatiwshilardintusiwi epidemiologik jaqtan qawipli esaplanadi,sebebi bul onimlerde bakteriyalar tez kobeyip ,olar adamlarga beriliwden aldin qizdirilmaydi ham olardan kesellik jugiw itimali kobrek boladi.
Fekal- oral mexanizm menen jugiwda qara shibinlar ham juqtiriw faktori sipatinda qatnasadi.Shibinlar patas jerlerden,hajetxanalardanishek infektsiyalar qozgatiwshilarin ozlerinin ayaqlarina jabistirip alip, keyin aziq-awqat onimlerin zarerleydi,natijede bunday awqatlar ishek infektsiyalardi juqtiriwda qatnasadi.Shibinlardin roli asirese olar kop ushiraytuginissi aylardaulken axmiyetke iye,sonin ushin ham ishek infektsiyalarda kuzetiletugin jazgi-kuzgi mawsimiylik belgili darejede shibin faktorinin aktivlesiwine de baylanisli.
Aziq-awqat onimlerindeishek infektsiyalar bakteriyalari belgili temperaturada kobeedi,viruslar bolsa aziq-awqat onimlerinde saqlanadi,biraq kobeymeydi.
Ayrim aziq-awqat onimlerinde (sut ham sut onimleri,qiymalangan go’sh, konditer onimleri ham t.b) ishek infektsiyalar bakteriyalari tez kobeedi, bunday onimlerden keselliktin jugiwi awqattan zaharleniw yaki aziq- awqat toksiko– infeksiyasi formasinda qisqa waqt ishinde koplep adamlardin keselleniwine sebep boladi bunda epidemik protsess tez keshedi ya’ni keselleniw adetdegi darejesinen kobeyedi, sol menen birge keselleniwdin avj aliwi uzaq, surunkeli keshmesten tezde paseedi.
Aziq-awqatarqali bolatugin epidemik xawij aliwda adettebirturdegiqozgatiwshilar
qatnasadi, qo’zg’atiwshinin bir fagotiplari aniqlanadi (monofagotip), kesellik kobrek
awirformadabo’ladi, keselliktin jasirindawiriqisqaboliwimumkin.