Dərs vəsaiti Azərbaycan Texniki Universitetinin 25 dekabr 2017-ci

Şəkil 4.3. SWOT-təhlilin matrisası

SWOT-təhlili strateji menecmentdə ən səmərəli alətlərdən biridir. Daha geniş mənada SWOT-təhlilin mahiyyəti firmanın daxili və xarici amillərinin təhlili, məhsulun rəqabət qabiliyyəti- nin qiymətləndirilməsindən ibarətdir.

SWOT-təhlili nədir sualını aşağıdakı kimi cavablandırmaq olar:

• 
  SWOT-təhlil metodu strateji menecmentin universal metodikasıdır;
  
• 
  SWOT-təhlilin hədəfi istənilən məhsul, firma, təhsil müəs- sisəsi, zavod, mağaza, ölkə və hətta insan ola bilər.
  

SWOT-təhlilin aşağıdakı növləri mövcuddur:

• 
  şirkətin (firmanın) və ya istehsal müəssisəsinin fəaliyyətinin SWOT-təhlili;
  
• 
  dövlət və qeyri-kommersiya təşkilatın SWOT-təhlili;
  
• 
  təhsil müəssisəsinin fəaliyyətinin SWOT-təhlili;
  
• 
  müəyyən ərazinin (ölkə, iqtisadi rayon, ayrıca inzibati ra- yon, şəhər) SWOT-təhlili;
  
• 
  məqsədli investisiya və innovasiya layihələrinin, eləcə də biznes-planların tərtibatı, əsaslandırılması üzrə SWOT-təhlil;
  
• 
  müəyyən bazarın və ya sənaye sahəsinin, texnoparkın, sə- naye məhəlləsinin, aqroparkın, lizinqin və s. SWOT-təhlili;
  
• 
  brend məhsulun və ya xidmətin rəqabət qabiliyyətinin GZİT-təhlili;
  
• 
  şəxsiyyətin SWOT-təhlili.
  

SWOT-təhlilin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, o, kifayət qədər sadə formada hər hansı bir firmanın, məhsulun (işin, xidmətin) möv- qeyini araşdırmağa imkan verir. Məhz buna görə də, SWOT-təhlil risklərin idarə edilməsi və idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi üçün ən məşhur vasitədir. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, SWOT- təhlili ildə ən azı bir dəfə büdcənin formalaşmasında və strateji planlaşdırma çərçivəsində aparılması məqsədəuyğundur. Marketinq fəaliyyəti ilə məşğul olan mütəxəssislər SWOT-təhlili çox vaxt biznes təhlilin ilk addımı hesab edirlər. SWOT-təhlil biznesin optimal inkişaf yolunu seçməyə, təhlükələrdən yayınmağa və möv- cud olan bütün növ resurslardan səmərəli istifadəyə imkan yaradır.
Rəqabət mübarizəsində tab gətirməyən bir çox sahibkarlıq subyektləri adətən öz fəaliyyətlərinə xitam verirlər. Bunun başlıca səbəblərindən biri həmin subyektlərdə SWOT-təhlilin aparılması- dır. Bu sahədə uğur qazanmağın yollarından biri mütərəqqi prin- siplərə söykənərək məqsədlərin təyin edilməsi və təşkilati təhlilin aparılmasıdır (şəkil 4.4).
Şəkil 4.4-də görəcəksizki sahibkar firmalar – sistemlilik, komplekslilik, dinamik yanaşma və digər prinsipləri rəhbər tu- taraq aşağıdakı məqsədləri müəyyən etməlidir:

• 
  firmanın inkişaf imkanlarının güclü və zəif tərəflərinin öyrənilməsi;
  
• 
  uğur amillərinin aşkar edilməsi;
  
• 
  investisiya cəlbediciliyinin qiymətləndirilməsi;
  
• 
  idarəetmə strategiyasının, strukturunun və mexanizminin formalaşdırılması;
  
• 
  maliyyə vəziyyətinin xarakterizə edilməsi;
  
• 
  səmərəliliyin hesablanması.