Dərs vəsaiti Bakı 2023

7.3. Qaynaq birləşməsinin qüsurları və keyfiyyətə nəzarət 
 
Qaynaq 
edilən 
konstruksiyalarının 
hazırlanmasında 
texnoloji 
prosesin 
düzgün 
seçilməməsi 
və 
ya 
yerinə 
yetirilməməsi, keyfiyyətsiz qaynaq materialiarından istifadə 
edilməsi və qaynaqçının ixtisas dərəcəsinin aşağı olması qüsurlu 
tikişlərin alınması ilə nəticələnir. 
Qüsurlar xarici və daxili olur.
Xarici qüsurlara -
tikişin 
ölçülərinin və şəklinin pozulması (şəkil 7.6 a və b), bişməmə, 
kərtik (şəkil 7.6 c), səthi oksidləşmə, yanma, səthi və daxill 
məsaməiik, eninə və uzununa çatdaqlar (şəkil 7.6 ç) aiddir.
 Daxili 
qüsurlara - 
bişməmə (şəkil 7.7 a, b və c), tikiş metalının posa 
birləşmələri ilə zibillənməsi (şəkil 7.7 ç və d), daxili məsaməlik 
(şəkil 7.7.e) və mikroçatdaqlar aiddir. 
Tikişin ölçülərinin və şəklinin pozulması 
tikişin eni və 
hündürlüyü üzrə tam öiçülərdə alınmaması, onun həddən çox 
güclənməsi və ya əsas metaldan kəskin keçidlə ayrılması şəklində 
müşahidə olunur. 
«Bişməmiş» tikiş -
əsas metalın kənarlarının və əridilmiş 
metalın yerli birləşməməsi nəticəsində əmələ gəlir. Bu qüsur 
qaynaqçının dərəcəsinin aşağı olması, qaynaq edilən kənarların 
keyfiyyətsiz hazırlanması, elektrotin kənarlardan biri tərəfə 
yerdəyişməsi, tikiş üzrə elektrodun sürətli hərəkəti sayəsində 
əmələ gələ bilər. 

---

Kərtik
- tikişin kənarı boyu əsas metalda dar çöküntü 
şəklində müşahidə edilir; böyük cərəyanla və ya uzun qövslə 
qaynaqda, qazyandırıcının gücünü artırdıqda, elektrodun və ya 
qazyandırıcının və qatqı çubuğunun vəziyyətləri düzgün 
olmadıqda əmələ gələ bilər. 
Şək. 7.6. Qaynaq birləşmələrinin xarici qüsurları 
Səthi oksidləşmə
- tikiş metalının və onun ətrafında əsas 
metalın oksidləşməsi; bu qüsur güciü oksidləşdirici mühit, qövsün 
uzun olması, qazyandırıcının həddən çox güclü və ya qaynaq 
cərəyan şiddətinin çox böyük olması, tikiş boyu elektrodun və ya 
qazyandıncının yavaş hərəkəti sayəsində yaranır. 
Yanma
- qalınlıq üzrə qaynaq tikişində açıq deşik şəklində 
müşahidə olunur, Yanmanın əsas səbəbi qaynaq cərəyanının 
böyük, qazyandırıcının gücünün çox, əsas metalın qalınlığının az 
və uzunluq üzrə araboşluğunun qeri-bərabər ölçüdə olmasıdır. 
Axma
- qızmamış əsas metalın və ya tikişin öncəki qat 
metalının səthinə maye tikiş metalının axması və onunla 
birləşməməsi nəticəsində əmələ gəlir. Belə qüsur qaynaqçının 
ixtisas dərəcəsinin aşağı olması, keyfiyyətsiz elektrodlar hesabına 
alına bilər. 

---

Səthi və daxili məsaməliklər
tikiş metalına qazların 
(hidrogen, azot, karbon qazı və s.) düşməsi sayəsində əmələ gəlir. 
Qaynaq edilən kənarların pis hazırlanması (zibil, pas, yağdan 
təmizləmə), nəm örtüklü elektrodlardan və nəm flüsdən istifadə 
edilməsi bu tipdə qüsur əmələ gətirir. 
Qeyri-metal birləşmələr
kiçik qaynaq cərəyanı ilə, 
keyfiyyətsiz elektrodlarla, flüslə, çoxqatlı qaynaqda posanın yaxşı 
təmizlənməməsi, qaynaq rejimini düzgün seçilməməsi və s. 
zamanı əmələ gəlir. 
Şək. 7.7. Qaynaq birləşmələrinin daxili qüsurları 
Karbonlu və legirlənmiş poladlarda qaynaqdan sonra 
soyuma zamanı tablama strukturları əmələ gəlir və bunun 
sayəsində çatdaqlar əmələ gələ bilər.