Dərs vəsaiti Bakı 2023
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Valların işgil yuvalarının emalı.
İşgil (şponka) yuvası maşın hissələrini (valı və deşiyi) bir-birinə bağlamaq üçündür. Belə birləşdirmə üçün valın üstündə və deşiyin içində işgil yuvası açırlır. Valların üstündə açılan işgil yuvası bir neçə növ ola bilər: başları açıq, bir başı açıq, başları düz, başları dairəvi, dibi yarımdairəvi və s. Əksəriyyətlə işgil yuvasının en 9 və ya 10-cu, dərinliyi isə 10 və ya 11-ci dəqiqlik kvaliteti üzrə hazırlanır. Valların üzərində işgil yuvaları təmiz yonmadan sonra, ancaq prdaxlamadan qabaq açılmalıdır. Pardaxlamadan qabaq işgil yuvasının açılması, yuvanın dərinliyi ölçməyi və pardaxlamanı (sərtliyi az olan dəzgahlarda) çətinləşdirir, ancaq pardaxlanmış üzləri sonrakı əməliyyatlar zamanı zədələnmədən saxlayır. Üzərində işgil yuvaları olan valları, sərtliyi az olan dəzgahlarda pardaxlarkən titrəmə əmələ gəlməməsi və abraziv dairəsinin çox yeyilməsi üçün işgil yuvalarına pardaxlamazdan qabaq ağac çaxırlar. İşgil yuvalarını başlıca olaraq frezləmə və bəzən düzyonuş ilə açırlar. İşgil yuvalarını frezləmək üçün üçtərəfli dairəvi və uc frezlərdən, həmçinin işgil frezlərindən istifadə edilir. Adi işgil yuvalarını, işgil frezi dəzgahında, şaquli və üfqi frez dəzgahlarında, uzun yuvaları isə uzununa frezləyən dəzgahlarda açmaq olar. Valların işgil yuvalarını bu dəzgahlarda frezlərkən onları dəzgahın stoluna bağlamaq üçün prizmatik yataqlı tərtibatlardan istifadə edilir (şəkil 10.4, ğ). ??? Üçtərəfli dairəvi frez ilə başlıca olaraq yuvaları və qismən başıbağlı yuvaları açırlar (şəkil 10.4, a). Bundan başqa xüsusi konstruksiyası olan dairəvi frez ilə dibi yarımdairəvi işgil yuvası açmaq olur (şəkil 10.4, b). Dairəvi frez ilə yuva açarkən, aləti itiləmənin və bağlamanın dəqiqlik xətasının nəticəsində yuvanın eni frezin enindən 0,1 mm qədər artıq alına bilər. Ona görə də eni dəqiq olan yuvaları açarkən (yuvanın sağ və sol yanı ilə gedərək) iki gedişlə və ya iki frez ilə frezləmək lazım gəlir. Yuvanı iki frez ilə eyni zamanda frezlərkən onların arasına lövhəcik yerləşdirərək alətin və yuvanın enini tənzim etmək olur. Şək. 10.4. İşgil yuvalarını açmaq üsulları Uc (başı dişli) frezlərindən başlıca olaraq eni 20 mm- dən artıq olan yuvaları açmaq üçün istifadə edirlər Bu üsul başları bağlı olan yuvanı açarkən yuvanın başlanğıc başını qabaqcadan burğu ilə deşmək lazımdır. İşgil frezləri eni 3-40 mm olan yuvaları açmaq üçün işlənir (şəkil 10.4, q). Bu frezlər həm oxuna perpendikulyar, həm də paralel verişlə frezləyə bilir. Ona görə də bu alət ilə işgil yuvası frezlərkən, əvvəl alətin oxu istiqamətində verişlə yuvanın dərinliyi əmələ gətirilir, sonra isə val boyu verişlə yuva frezlənir. Bu üsul ilə işgil yuvası açmağın məhsuldarlığı adi uc frezlərə görə 2-2,5 dəfə artıqdır. Odur ki, işgil yuvası açmaq üçün işgil frezlərindən geniş surətdə istifadə edilir. Bu üsul ilə işgil yuvalarını başlıca olaraq xüsusi işgil yuvası frezləyən (məsələn, 692 modelli) dəzgahlarda açırlar. Bu dəzgahlarda yuvanı açan zaman mə’mul dəzgahın stolu ilə birlikdə tərpənməz halda qalır. Veriş hərəkəti şpindel aşığı vasitəsi ilə əmələ gətirilir. Bu xüsusiyyət ölçüləri kiçik olan işgil yuvası frezləyən dəzgahlarda ağır və uzun valların işgil yuvalarını açmağa imkan verir. Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|