Dərs vəsaiti II hissə Ai3rhaycan Respublikası Təhsil

Mənfasi va zararlarin uçotuna aid aınaliyyatlar 
Nı
; 
Əməliyyatların məzmunu 
Müxabirləşən 
hesablar 
 
Debet  Kredit 
1. 
Əldə edilən mənfəət və ya zərərlər mühasibat 
uçotunda  aşağıdakı  mühasibat  yazılışları  ilə 
əks olunur: 
a) məhsulların (işlərin, xidmətlərin) satışından 
olan mənfəət. 
46 
80 
b) məhsulların (işlərin, xidmətlərin) satışından 
olan zərər. 
80 
46 
2. 
Əsas vəsaitlərin satışından və sair 
çıxmalarından (ləğv olunma, silinmə, əvəzsiz 
verilmə və b.) mənfəət və ya zərərlər aşağıdakt 
kimi əks etdirilir: a) əldə edilən mənfəət 
məbləğinə. 
47 
80 
b) zərərlərin məbləğinə 
80 
47 
3.  Mal-material  qiymətlilərinin,  qeyri-maddi 
aktivlərin,  valyuta  qiymətlilərinin,  qiymətli 
kağızların  və  digər  maliyyə  qoyuluşlarının 
satışından  olan  maliyyə  nəticələri  aşağıdakı 
kimi əks etdirilir, a) mənfəət məbləğinə 
48 
80 
b) zərərlərin məbləğinə 
80 
48 
4. 
Satışdan  kənar  əməliyyatlardan  olan  gəlirlər 
uçotda aşağıdakı yazılışlarla əks etdirilir: 
a)  əvvəllər  zərərə  silinmiş  ümidsiz  borcların 
daxil olmasına. 
51,52, 
50 
80 
 
b)  başqa  müəssisələrdə  pay  iştirakından  əldə 
edilən  gəlirlər,  səhmlər  üzrə  divi-  dendlər  və 
müəssisəyə  məxsus  olan  istiqrazlar  və  digər 
qiymətli kağızlar üzrə gəlirlər. 
76,78 
80 
131 

---

 
v)  qısa  ınüdditli  icarəyə  verilmiş  əmlakdan 
olan gəlirlər. 
76 
80 
 
q)  təsəiTÜfat  müqavilələrinin  şərtlərini 
pozmağa  görə  cərimələr,  peniyalar,  peşiman 
pulları  və  digər  növdən  olan  sanksiyalar, 
habelə vurulmuş zərərlərin ödənilməsinə görə 
daxil olmalar. 
63,76 
80 
 
d)  əvvəlki  illərə  aid  olması  sənədlə  təsdiq 
olunan,  hesabat  ilində  aşkar  edilən  keçən 
illərin mənfəəti. 
52,63,76 
 
e)  kassanın  inventarizasiyası  nəticəsi  aşkar 
edilən pul vəsaitlərinin artığı. 
50 
80 
 
j)  inventarizasiya  zamanı  aşkar  edilən  əsas 
vəsaitlərin,  maddi  qiymətlilərin,  məhsulların 
və digər əmlakın artıqları. 
01,04, 
07,08,10, 
12,40,20, 
23,41 
80 
 
z)  uzunmüddətli  icarə  müqaviləsi  üzrə 
hesablanmış faizlərin məbləğinə 
09 
80 
 
i) hesabat dövrünə aid olan, icarədən gələcək 
dövrlərin gəlirləri hissəsinə silinməsi (ödəmə 
məbləğlərinin  gəlirlərin  məbləğinə  aid 
edilməsinə müvafiq olaraq). 
83 
80 
5. 
Satışdan  kənar  əməliyyatlar  nəticəsində  olan 
itkilər hesablarda aşağıdakı kimi əks etdirilir. 
a)  təsərrüfat  müqavilələrinin  şərtlərini 
pozmağa  görə  ödənilən  və  ya  etiraf  edilən 
cərimələr, peniyalar, peşiman pulları və digər 
növdən olan sanksiyalar. 
80 
51,52, 
76 
 
b)  vaxtı  keçmiş  müxtəlif  cinsli  debitor 
borclarının silinən məbləğinə. 
80 
10,12, 
40,11, 
47,50, 
65,70 
 
v) cavabdehin imkansızlığı və onun əmlakının 
tutulması dövriyyəsinin qeyri- 
80 
73,76, 
84 
132 

---

 
mümkünlüyü  haqqında  aktın  məhkəmə 
tərəfindən  təsdiq  edilmiş  icra  sənədləri  geri 
qaytarılan çatışmamazhqlar və oğurluqlar üzrə 
əvvəllər 
qərar 
verilmiş 
borcların 
si- 
linməsindən olan zərərlərin məbləğinə. 
 
 
 
q)  əvvəlcə  «Mənfəət  və  zərərlər»  hesabına 
silinən,  lakin  tutulması  mümkün  olmayan, 
müqavilə  öhdəliklərinə  ödəyicilər  tərəfindən 
riayət olunmasına görə cərimə sanksiyalarının 
məbləğinə. 
80 
63 
 
d) 
konservasiya 
edilmiş 
istehsalların 
saxlanması üzrə (digər mənbələrdən ödənilən 
məsrəflərdən başqa) məsrəflərə. 
80 
10,12, 
70,23, 
25,26, 
63 
 
e)  ləğv  edilmiş  istehsalat  sifarişləri,  habelə 
məhsul verməyən istehsal üzrə (geri qaytarılan 
maddi  qiymətlilər  və  kompensasiyaları 
çıxmaqla) məsrəflərə. 
80 
20,21, 
23,13, 
25,26 
 
j) 
məhkəmə 
xərclərinə 
və 
iqtisad 
məhkəməsinin rüsumlarına və b. 
80 
51,52 
6. 
Malalanlardan 
və 
sifarişçilərdən 
tələb 
olunmayan borcların ödənilməsi üçün şübhəli 
borclar üzrə ehtiyat yaradıldıqda. 
80 
k O