Öyr
Öyr e e ndikl rinizi
ndikl rinizi
edin
edin
e e
t tbiq
t tbiq
e e
M İ K R O S K O P
1
3
4
5
2
N
N e e o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi
i y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
__
__
ən sadə böyüdücü cihazdır.
ştativinə
əşya kürsüsü və tubus birləşdirilir. Cisimləri
görünüçcə ən çox böyüdən cihaz __dur.
Açar sözl e r
İşıq mikroskopu
Elektron mikroskop
Lupa
2
2
29
28
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Hüceyrənin quruluşu. Toxumalar
Lupa
İşıq mikroskopu
2. Cədvəldə verilmiş
şəkillərə əsasən ikinci
sütunu tamamlayın.
Laboratoriya
avadanlıqları
d
а
b
с
diyi mikroskopla ilk dəfə müxtəlif birhüceyrəli canlı-
ları kəşf etdi. Mikroorqanizmlərin kəşfi mikroskop-
lara marağı sürətləndirdi və ondan tədqiqat işlərində
geniş istifadə edilməyə başlandı.
Bilirsinizmi?
Bilirsinizmi?
Mikroskopun böyütmə dərəcəsini obyektivin bö-
yütmə göstəricisini okulyarın böyütmə göstəricisinə vurmaqla müəy-
yən edirlər. Məsələn, əgər obyektivin üzərində ´ 8, okulyarın üzərində
´ 10 yazılıbsa, mikroskopun böyütmə dərəcəsi 8 ´ 10=80 olar.
Funksiyaları
1. Verilən şərhləri oxuyun və uyğun terminlərin adını dəftərinizdə yazın:
a) Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını təşkil edən həlməşik maddə – ;
b) Hüceyrənin rəngsiz və rəngli strukturları – ;
c) Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını xarici təsirlərdən qoruyan struk-
tur – ;
d) Hüceyrə şirəsi ilə dolu şəffaf qovuqcuqlar formasında olan hüceyrə
strukturu – .
1. Soğanın dəricik hüceyrəsinin quruluş
hissələrini müəyyən edin:
2. İsti otaqda qoyulmuş yaşıl pomidor tədricən qızarır və ya işıqlı yerdə
olan kartof yumrusu yaşıllaşir. Payızda yarpaqlar sarı, narıncı, qır-
mızı rəng alır. Bütün bunlar niyə baş verir?
Öyr
Öyr e e ndikl rinizi
ndikl rinizi
edin
edin
e e
t tbiq
t tbiq
e e
N
N e e o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi
i y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Hüceyrə __, __ və __ ibarətdir.
Hüceyrə xa-
ricdən __ örtülmüşdür. Qılafın daxilində__
yerləşir. Hüceyrəsində nüvəsi olan orqanizm-
lər __adlanır.
31
30
Hüceyrələrin ümumi quruluşu. Əksər orqanizmlərin hüceyrəsi
qılaf, sitoplazma və nüvədən təşkil olunmuşdur.
Bilirsinizmi?
Bilirsinizmi?
Yer üzərində yaşayan bütün canlılar hüceyrənin qu-
ruluşuna görə iki böyük qrupa bölünür: hüceyrəsində formalaşmış
nüvəsi olmayan (prokariotlar) və nüvəsi olan (eukariotlar).
Qılaf.
qoruyur. Bitki və göbələk hüceyrəsinin qılafının xarici hissəsi qalın
hüceyrə divarını əmələ gətirmişdir. Qılafın daxili hissəsi
plazmatik membran adlanır.
Sitoplazma. Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını həlməşik maddə
olan sitoplazma təşkil edir. Sitoplazma hüceyrə strukturları (orqa-
noidlər) üçün daxili mühit yaradaraq onların birgə fəaliyyətini tə-
min edir.
Hüceyrəni xaricdən örtərək onu ətraf mühitin təsirindən
plastlar adlanır. Rəngsiz hissələrdə isə leykoplastlara rast gəlinir.
Vakuol. Bitki və göbələk hüceyrələrinin (xüsusən yaşlı hücey-
rələrin) sitoplazmasında içərisi hüceyrə şirəsi ilə dolu vakuol (lat.
“vakuus” – boş) adlandırılan boşluqlar olur. Hüceyrə şirəsində suda
həll olmuş şəkər və digər üzvi və qeyri-üzvi maddələr olur.
Açar sözl e r
Qılaf
Sitoplazma
Nüvə
Eukariot
Plazmatik membran
Nüvə. Bitki, heyvan və göbələk hü-
ceyrələrində nüvə olur . Hüceyrəsində
nüvəsi olan belə orqanizmlərə euka-
riotlar deyilir. Nüvənin içərisində irsi
məlumat saxlayan xüsusi cisimciklər
– xromosomlar (yun. “xromo” – rəng,
“soma” – bədən ) olur.
Plastidlər. Bitki hüceyrəsinin sito-
plazmasında göbələk və heyvan hü-
ceyrəsindən fərqli olaraq çoxsaylı ki-
çik cisimciklər şəklində olan plastid-
lər mövcuddur. Bitkinin yaşıl rəngli
plastidləri – xloroplastlar adlanır. On-
lara yaşıllıq verən xlorofil piqmenti-
dir. Bitkinin digər hissələrinə müx-
təlif rəng verən plastidlər – xromo-
Bitkidə plastidlərin
yerləşdiyi hissələr
Xromoplast
Xloroplast
Leykoplast
2
2
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Hüceyrənin quruluşu. Toxumalar
Bitki
hüceyrəsi
Heyvan
hüceyrəsi
Göbələk
hüceyrəsi
Nüvə
Sitoplazma
Xloroplast
Vakuol
Hüceyrə
divarı
Plazmatik
membran
Vakuol
Sitoplazma
Nüvə
Plazmatik
membran
Ehtiyat qida
maddələri
Hüceyrə
divarı
Hüceyrələrin ümumi quruluşu
1
2
3
4
1. __
2. __
3. __
4. __
1. Verilən şərhləri oxuyun və uyğun terminlərin adını dəftərinizdə yazın:
a) Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını təşkil edən həlməşik maddə – ;
b) Hüceyrənin rəngsiz və rəngli strukturları – ;
c) Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını xarici təsirlərdən qoruyan struk-
tur – ;
d) Hüceyrə şirəsi ilə dolu şəffaf qovuqcuqlar formasında olan hüceyrə
strukturu – .
1. Soğanın dəricik hüceyrəsinin quruluş
hissələrini müəyyən edin:
2. İsti otaqda qoyulmuş yaşıl pomidor tədricən qızarır və ya işıqlı yerdə
olan kartof yumrusu yaşıllaşir. Payızda yarpaqlar sarı, narıncı, qır-
mızı rəng alır. Bütün bunlar niyə baş verir?
Öyr
Öyr e e ndikl rinizi
ndikl rinizi
edin
edin
e e
t tbiq
t tbiq
e e
N
N e e o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
O
Oy
yr
r e e n
n d
d ii k
k ll e e r
rii n
n iiz
zi
i y
yo
ox
xll a
ay
y n
n
Hüceyrə __, __ və __ ibarətdir.
Hüceyrə xa-
ricdən __ örtülmüşdür. Qılafın daxilində__
yerləşir. Hüceyrəsində nüvəsi olan orqanizm-
lər __adlanır.
31
30
Hüceyrələrin ümumi quruluşu. Əksər orqanizmlərin hüceyrəsi
qılaf, sitoplazma və nüvədən təşkil olunmuşdur.
Bilirsinizmi?
Bilirsinizmi?
Yer üzərində yaşayan bütün canlılar hüceyrənin qu-
ruluşuna görə iki böyük qrupa bölünür: hüceyrəsində formalaşmış
nüvəsi olmayan (prokariotlar) və nüvəsi olan (eukariotlar).
Qılaf.
qoruyur. Bitki və göbələk hüceyrəsinin qılafının xarici hissəsi qalın
hüceyrə divarını əmələ gətirmişdir. Qılafın daxili hissəsi
plazmatik membran adlanır.
Sitoplazma. Hüceyrənin daxili möhtəviyyatını həlməşik maddə
olan sitoplazma təşkil edir. Sitoplazma hüceyrə strukturları (orqa-
noidlər) üçün daxili mühit yaradaraq onların birgə fəaliyyətini tə-
min edir.
Hüceyrəni xaricdən örtərək onu ətraf mühitin təsirindən
plastlar adlanır. Rəngsiz hissələrdə isə leykoplastlara rast gəlinir.
Vakuol. Bitki və göbələk hüceyrələrinin (xüsusən yaşlı hücey-
rələrin) sitoplazmasında içərisi hüceyrə şirəsi ilə dolu vakuol (lat.
“vakuus” – boş) adlandırılan boşluqlar olur. Hüceyrə şirəsində suda
həll olmuş şəkər və digər üzvi və qeyri-üzvi maddələr olur.
Açar sözl e r
Qılaf
Sitoplazma
Nüvə
Eukariot
Plazmatik membran
Nüvə. Bitki, heyvan və göbələk hü-
ceyrələrində nüvə olur. Hüceyrəsində
nüvəsi olan belə orqanizmlərə euka-
riotlar deyilir. Nüvənin içərisində irsi
məlumat saxlayan xüsusi cisimciklər
– xromosomlar (yun. “xromo” – rəng,
“soma” – bədən) olur.
Plastidlər. Bitki hüceyrəsinin sito-
plazmasında göbələk və heyvan hü-
ceyrəsindən fərqli olaraq çoxsaylı ki-
çik cisimciklər şəklində olan plastid-
lər mövcuddur. Bitkinin yaşıl rəngli
plastidləri – xloroplastlar adlanır. On-
lara yaşıllıq verən xlorofil piqmenti-
dir. Bitkinin digər hissələrinə müx-
təlif rəng verən plastidlər – xromo-
Bitkidə plastidlərin
yerləşdiyi hissələr
Xromoplast
Xloroplast
Leykoplast
2
2
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Hüceyrənin quruluşu. Toxumalar
Bitki
hüceyrəsi
Heyvan
hüceyrəsi
Göbələk
hüceyrəsi
Nüvə
Sitoplazma
Xloroplast
Vakuol
Hüceyrə
divarı
Plazmatik
membran
Vakuol
Sitoplazma
Nüvə
Plazmatik
membran
Ehtiyat qida
maddələri
Hüceyrə
divarı
Hüceyrələrin ümumi quruluşu
1
2
3
4
1. __
2. __
3. __
4. __
33
32
8.
Prokariot orqanizmlər
Bakteriyalar Yer üzərində yaşayan orqanizmlərin ən qədimi hesab
olunur. İlk bakteriyaların təqribən 3,5 milyard il əvvəl meydana gəl-
diyi güman edilir. Bakteriyalar canlıların sadə quruluşlu nümayən-
dələri olub uzun dövr ərzində, demək olar, dəyişilməmiş qalmışlar.
· Sizcə, bakteriya bitki və heyvandan nə ilə fərqlənir?
Nüvəsiz orqanizmlər (prokariotlar).
nüvəsi olmayan orqanizmlər prokariotlar adlanır.
ra bakteriyalar aiddir.
Bakteriyaların quruluşu. Bakteriya hüceyrəsinin sitoplazması
xaricdən plazmatik membranla əhatələnmişdir. Onun da membra-
nının xarici hissəsində qalın və möhkəm hüceyrə divarı olur. Bunlar
bakteriya hüceyrəsinin qılafını əmələ gətirir. Hüceyrə divarı üzə-
rində bəzən qoruyucu funksiya yerinə yetirən selikli kapsula da
rast gəlinir. Hüceyrə qılafının səthində bəzi bakteriyalarda hərə-
Hüceyrəsində formalaş-
mış
Prokariotla-
kin dəyişdikdə, quru havada qalın örtüklə örtülərək spor (yun.
“spora” – toxum) əmələ gətirirlər. Sporlar külək vasitəsilə asan ya-
yılır. Şərait əlverişli olduqda sporun qabığı dağılır və bakteriya hü-
ceyrəsi yenidən fəaliyyətə başlayır.
Bakteriyaların formaları. Bakteriyalar formalarına görə kürə-
şəkilli (kokklar), spiralşəkilli (spirillər), vergülşəkilli (vibrionlar)
və çöpşəkilli (basillər) olur. Bakteriyaların əksəriyyəti çox kiçik öl-
çüdə olduqları üçün mikroskopla görünür.
1
Bakteriyalar hər 20 dəqiqədən bir ikiyə bö-
lünərsə, sxemi davam etdirməklə 1 saat
ərzində yaranan bakteriyaların sayını
hesablayın.
Öyr
Öyr e e ndikl rinizi
ndikl rinizi
edin
edin
e e
t tbiq
t tbiq
e e
Bakteriya formaları
· Bakteriyalar prokariotlara aid edilir, ona görə ki, __.
· Bakteriya hüceyrələrinin bitki hüceyrələrindən fərqi __.
· Əlverişsiz şəraitdə bəzi bakteriyalar __ halında olur.
Buraxılmış sözləri əlavə etməklə cümlələri tamamlayın:
N
N e e o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
Bakteriyalar __ aiddirlər. Onların __, __, __ və __
adlandırılan müxtəlf formaları olur. Bakteriya
hüceyrəsi zülal sintezində iştirak edən __
malikdir. Bəzi bakteriyada əlverişsiz şəraitdə __
yaranır.
kətə xidmət edən bir və ya bir neçə
qamçı olur. Bəzi hallarda qamçısı
olmayan hərəkətsiz formalara da
rast gəlinir. Bakteriya və digər pro-
kariotlarda formalaşmış nüvə ol-
masa da, hüceyrənin mərkəzi his-
səsində nüvənin funksiyasını ye-
rinə yetirən irsiyyət maddəsi, həm-
çinin zülal sintezində iştirak edən
ribosom olur.
Sporun yaranması. Bakteriya-
ların bəziləri əlverişsiz şəraitdə –
qida çatmadıqda, temperatur kəs-
Kürəşəkilli
(kokklar)
Spiralşəkilli
(spirillər)
Vergülşəkilli
(vibrionlar)
Çöpşəkilli
(basillər)
Açar sözl e r
Prokariotlar
Kokklar
Spirillər
Vibrionlar
Basillər
Ribosom
Spor
2
2
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Hüceyrənin quruluşu. Toxumalar
2
Bakteriya hüceyrəsinin əsas
hissəciklərinin adlarını dəftəri-
nizdə yazın.
1
2
3
4
5
6
7
Bitki hüceyrəsi
Bakteriya
Şəkilləri müqayisə edin.
Bakteriya və bitki
hüceyrələrinin fərqini
dəftərinizdə qeyd edin.
Bilirsinizmi?
Bilirsinizmi?
Bəzi kimyəvi maddələr (məsələn, etil spirti, yod
məhlulu və s.) bakteriyaların fəaliyyətini dayandıra bilir. Ona görə də
dərimiz zədələnərkən bu maddələrdən istifadə olunur. Bakteriyaların
kimyəvi maddələrlə məhv edilməsi dezinfeksiya adlanır.
Bitki
hüceyrəsi
Bakteriya
20dəq
20dəq
20dəq
?
2
?
1 saat
33
32
8.
Prokariot orqanizmlər
Bakteriyalar Yer üzərində yaşayan orqanizmlərin ən qədimi hesab
olunur. İlk bakteriyaların təqribən 3,5 milyard il əvvəl meydana gəl-
diyi güman edilir. Bakteriyalar canlıların sadə quruluşlu nümayən-
dələri olub uzun dövr ərzində, demək olar, dəyişilməmiş qalmışlar.
· Sizcə, bakteriya bitki və heyvandan nə ilə fərqlənir?
Nüvəsiz orqanizmlər (prokariotlar).
nüvəsi olmayan orqanizmlər prokariotlar adlanır.
ra bakteriyalar aiddir.
Bakteriyaların quruluşu. Bakteriya hüceyrəsinin sitoplazması
xaricdən plazmatik membranla əhatələnmişdir. Onun da membra-
nının xarici hissəsində qalın və möhkəm hüceyrə divarı olur. Bunlar
bakteriya hüceyrəsinin qılafını əmələ gətirir. Hüceyrə divarı üzə-
rində bəzən qoruyucu funksiya yerinə yetirən selikli kapsula da
rast gəlinir. Hüceyrə qılafının səthində bəzi bakteriyalarda hərə-
Hüceyrəsində formalaş-
mış
Prokariotla-
kin dəyişdikdə, quru havada qalın örtüklə örtülərək spor (yun.
“spora” – toxum) əmələ gətirirlər. Sporlar külək vasitəsilə asan ya-
yılır. Şərait əlverişli olduqda sporun qabığı dağılır və bakteriya hü-
ceyrəsi yenidən fəaliyyətə başlayır.
Bakteriyaların formaları. Bakteriyalar formalarına görə kürə-
şəkilli (kokklar), spiralşəkilli (spirillər), vergülşəkilli (vibrionlar)
və çöpşəkilli (basillər) olur. Bakteriyaların əksəriyyəti çox kiçik öl-
çüdə olduqları üçün mikroskopla görünür.
1
Bakteriyalar hər 20 dəqiqədən bir ikiyə bö-
lünərsə, sxemi davam etdirməklə 1 saat
ərzində yaranan bakteriyaların sayını
hesablayın.
Öyr
Öyr e e ndikl rinizi
ndikl rinizi
edin
edin
e e
t tbiq
t tbiq
e e
Bakteriya formaları
· Bakteriyalar prokariotlara aid edilir, ona görə ki, __.
· Bakteriya hüceyrələrinin bitki hüceyrələrindən fərqi __.
· Əlverişsiz şəraitdə bəzi bakteriyalar __ halında olur.
Buraxılmış sözləri əlavə etməklə cümlələri tamamlayın:
N
N e e o
oy
yr
r e e n
nd
d iin
n ii z
z
Bakteriyalar __ aiddirlər. Onların __, __, __ və __
adlandırılan müxtəlf formaları olur. Bakteriya
hüceyrəsi zülal sintezində iştirak edən __
malikdir. Bəzi bakteriyada əlverişsiz şəraitdə __
yaranır.
kətə xidmət edən bir və ya bir neçə
qamçı olur. Bəzi hallarda qamçısı
olmayan hərəkətsiz formalara da
rast gəlinir. Bakteriya və digər pro-
kariotlarda formalaşmış nüvə ol-
masa da, hüceyrənin mərkəzi his-
səsində nüvənin funksiyasını ye-
rinə yetirən irsiyyət maddəsi, həm-
çinin zülal sintezində iştirak edən
ribosom olur.
Sporun yaranması. Bakteriya-
ların bəziləri əlverişsiz şəraitdə –
qida çatmadıqda, temperatur kəs-
Kürəşəkilli
(kokklar)
Spiralşəkilli
(spirillər)
Vergülşəkilli
(vibrionlar)
Çöpşəkilli
(basillər)
Açar sözl e r
Prokariotlar
Kokklar
Spirillər
Vibrionlar
Basillər
Ribosom
Spor
2
2
CANLI ORQANİZMLƏRİN QURULUŞU /
Hüceyrənin quruluşu. Toxumalar
2
Bakteriya hüceyrəsinin əsas
hissəciklərinin adlarını dəftəri-
nizdə yazın.
1
2
3
4
5
6
7
Bitki hüceyrəsi
Bakteriya
Şəkilləri müqayisə edin.
Bakteriya və bitki
hüceyrələrinin fərqini
dəftərinizdə qeyd edin.
Bilirsinizmi?
Bilirsinizmi?
Bəzi kimyəvi maddələr (məsələn, etil spirti, yod
məhlulu və s.) bakteriyaların fəaliyyətini dayandıra bilir. Ona görə də
dərimiz zədələnərkən bu maddələrdən istifadə olunur. Bakteriyaların
kimyəvi maddələrlə məhv edilməsi dezinfeksiya adlanır.
Bitki
hüceyrəsi
Bakteriya
20dəq
20dəq
20dəq
?
2
?
1 saat
35
34
Bakteriyaların yayılması və rolu. Bakteriyalar Yer kürəsində
yüksək sürətlə çoxalma ilə əlaqədar sayca çoxluq tə
edirlər. On-
lara xüsusilə münbit torpaqlarda daha çox rast gəlinir. Bakteriya-
lar təbiətdə maddələr dövranında iştirak edir. Onların fəaliyyəti
nəticəsində bitki və heyvan qalıqları çürüyərək minerallaşır və
mineral duzlar şəklində yenidən torpağa qayıdaraq bitkilər tərəfin-
dən mənimsənilir. Bakteriyalar milyon illər ərzində orqanizmlərin
qalıqlarını minerallaşdıraraq faydalı qazıntı yataqlarının yaran-
masında iştirak etmişdir. Bundan başqa, südün qatığa çevrilməsi,
şkil
Süd turşusu
bakteriyaları
9.
Bakteriyaların yayılması və təbiətdə rolu.
Xəstəliktörədən bakteriyalar. Viruslar
İnsanın bədən kütləsinin 2 kiloqramını onun orqanizmində yaşa-
yan bakteriyalar təşkil edir. Bir ədəd bağırsaq çöpü bakteriyasının
2
gün ərzində verdiyi nəsil oturacağı 2 m hündürlüyü 1 km-ə ça-
tan piramidanı doldura bilərdi.
,
1
Laboratoriya işi. Bakteriyaların müşahidə edilməsi.
Məqsəd: bakteriyaların quruluş və formaları barədə təsəvvürlərin
yaranması.
Təchizat: bakteri alara aid preparatlar, mikroskop.
İşin gedişi:
1. Bakteriyalara aid hazır preparatlara mikroskopun böyük böyüdü-
cüsü altında baxın.
2.Onların quruluş və formalarına diqqət edin.
Nəticəni müzakirə edək:
· Preparatda gördüyünüz bakteriyaların quruluşu və forması necədir?
· Gördüklərinizin şəklini çəkərək bakteriyaların ümumi quruluş
sxemi ilə müqayisə edin.
y
Torpaq
bakteriyaları
k ə l ə m i n t u r ş u m a s ı d a b a k-
teriyaların köməyi ilə həyata keçi-
rilir. Bəzi bakteriyalar ərzaq məh-
sullarını qida üçün yararsız və-
ziyyətə salır. Bunun qarşısının
alınması üçün bəzi ərzaq məhsul-
ları qurudulur, duzlanır, turşuya,
2
Xəstəliktörədən bakteriyalar. Bakteriyalar insanda qarın yata-
lağı, vəba, difteriya, vərəm, tetanus, angina, Sibir yarası, brusellyoz
və s. xəstəlikləri törədirlər. İnsanlar xəstələrlə təmasda olduqda,
onların ağız suyu, danışıq və öskürək zamanı havaya yayılan kiçik
damcılarla, həmçinin bakteriyalarla çirklənmiş qida və sudan isti-
fadə etməklə bu xəstəliklərlə yoluxa bilirlər.
Antisanitariya şəraitində, gigiyena qaydalarına əməl edilməyən,
əhalisi sıx olan çirkli yerlərdə bakteriyaların inkişafı üçün əlverişli
şərait yaranır. Bu, əhali arasında kütləvi epidemiyaların yayılması-
na səbəb ola bilir.
Sualları müzakirə edin:
· İnsan qida məhsullarını uzun müddət saxlamaq üçün hansı
üsullardan istifadə edir?
· Bu üsullar nəyə əsaslanır?
yaxud şəkərə qoyulur və ya konservləşdirilir. Konservləşdirmə za-
manı bakteriya və onun sporları qızdırılma yolu ilə məhv edilir. Bak-
teriyaların fəaliyyəti günəş şüalarının, duzun və şəkərin təsirindən
zəifləyir.
· Bakteriyalar təbiət və insan üçün hansı əhəmiyyət kəsb edir?
· İnsan xəstəliktörədən bakteriyalarla hansı şəraitdə yoluxa bilir?
Vəba
vibrionu
Sibir
yarası
törədicisi
Taun
çöpü
Difteriya
basilli
Streptokok –
angina
törədicisi
Bakteriyalar pambıqda hommoz, heyvanlarda brusellyoz, Sibir
yarası əmələ gətirir. İnsan özü də heyvandan keçən xəstəliklərlə yo-
luxa bilir; məsələn, insan brusellyozla yoluxmuş qaramaldan sağıl-
mış çiy südlə qidalandıqda bu xəstəliyə yoluxur.
Dostları ilə paylaş: |