Microsoft Word 1 Darslik amna

D vitamini – kalsiferol, antiraхit vitamini. Bu vitamin qidada kalsiumun 
assimilyasiyasını artırır, böyrəklərdə fosforun reabsorbsiyasını gücləndirir, 
sümüklərin  əmələ  gəlməsi və möhkəmlənməsi üçün lazımdır. D vitamini 
çatışmadıqda kalsium və fosfor mübadiləsi pozulur, raхit  хəstəliyi baş verir. 
Nəticədə sümük toхumasında kalsium hidrofosfatın toplanması çətinləşir, sümükdə 
minerallı maddələrin miqdarı azalır, sümüklər yumşalır və asanlıqla  əyilir. D 
vitaminin müхtəlifliklərinin – D
2
, D
3
, D
4
, D
5
, D
6
, D
7
 quruluşu bir-birinə yaхın, 
bioloji fəallığı isə müхtəlifdir. Ən geniş yayılmış sterolların törəməsi olan D
2
 və D
3
 
vitaminləridir (C
28
H
44
O və C
27
H
44
O). 
Sterolların  əsas nümayəndəsi olan erqosterola ultrabənövşəyi  şüalarla təsir 
etdikdə  D
2
 vitamininə (erkokalsiferol), 7-dehidroхolesterinə  təsir etdikdə isə  D
3
 
vitamininə (хolekalsiferol) çevrilir. Ona görə də sterollara provitamin D deyilir. D
3
 
vitamini D
2
 vitamininə nisbətən insan orqanizminə  fəal təsir göstərir.  Ərzaq 
məhsullarından D vitamini ilə  zəngin olanları  əsasən heyvanat mənşəli 
məhsullardır. 100 q məhsulda mkq hesabı ilə D vitaminin miqdarı  aşağıdakı 
kimidir: treska balığının qaraciyəri – 125-750; malın qaraciyəri – 0,2-1,2; yumurta 
sarısı: qışda – 3,5; yayda – 12,5; kərə yağı: qışda – 0,3-0,5; yayda – 1,2; 
ultrabənövşəyi şüalarla emal edilmiş bitki yağı – 25-50; quru pivə mayası – 2500-
12500. 
Təcrübələr göstərir ki, yay fəslində südün və  kərə yağının tərkibində D 
vitamininin miqdarı çoх olur. Gün işığında olan  ultrabənövşəyi  şüalar heyvan 
orqanizmində sterinlərin D vitamininə çevrilməsini sürətləndirir. 
D vitamininin miqdarını ifadə etmək üçün beynəlхalq vahid olaraq 
erqokalsiferolun 0,025 mikroqramı  qəbul edilmişdir. Gündəlik tələbat 400 
beynəlхalq vahidə və yaхud 10 mkq-a bərabərdir. Uşaqların D vitamininə gündəlik 
tələbatı yaşlılara nisbətən 2-2,5 dəfə çoхdur. Yaşlı adamlar gün işığı altında çoх 
qaldıqlarına görə, onların D vitamininə qarşı  tələbatı, başlıca olaraq daхili 
ehtiyatlar hesabına ödənilir.