Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 20

emosional və  məntiqi assosiasiyaların köməyi ilə varlıqla 

çulğaşmaq cəhdidir.  

- Mifoloji təfəkkürün xüsusiyyətləri ümumi, mücərrəd 

anlayışların çatışmamağı ilə əlaqədardır.  

- Mif ibtidai insanın  şüurunun intuitiv olaraq təbiət 

hadisələrinin qaydası və qanunauyğunluğunun dərk edilməsidir.  

- Miflərin quruluşu insan psixikasının müəyyən 

xüsusiyyətlərini ifadə edir.  

- Miflər kollektiv təcrübə ilə əlaqədardır, bu isə individ üçün 

etiqad obyekti, əcdadların müdrikliyi kimi olmuşdur. Fərdi 

təcrübə onu dəyişdirə bilmir; mif əcdadların etiqadı kimi, 

subyektin işi kimi yoxlanmırdı, məntiqi  əsaslandırılmağa ehtiyac 

hiss etmirdi.  

- Mif təbiətin qanunauyğunluğunu  əks etdirirdi, mücərrəd 

təfəkkürün zəifliyinə görə onları  şəxsləndirirdi, onları  şüurlu 

fəaliyyət göstərən iradə ilə birləşdirirdi. Buradan isə 

mifologiyanın  əsas fəaliyyət göstərən simaları-allahlar təzahür 

edirdi.  

- Mifologiya - insanın özünü ifadə etməsi vasitəsidir. Mif 

insan yaradıcılıq qabiliyyətinin təzahürünün  ən qədim və  əbədi 

formasıdır. Miflər sistemi, müxtəlif tipli mifologiyalar özündə 

bəşər mədəniyyətinin müxtəlif forma və tiplərini əks etdirir. 

Totemizm, animizm, magiya. Totemizm (Şimali Amerika 

hindularının dilindən götürülmüşdür). Totemizm totemə (onun 

qəbiləsi sözündəndir) - insan kollektivlərinin (qəbilə, tayfa) ilə 

müəyyən heyvan və bitki növləri, habelə  hər hansı bir predmet 

arasında guya mövcud olan fövqəltəbii qan qohumluğu əlaqələrinə 

etiqad edilməsindən ibarətdir. Bu insan kollektivindəki vəhdəti və 

ətraf aləmdə onun əlaqələrini başa düşməyin birinci forması hesab 

olunur.  Əmələ  gəlməkdə olan qəbilə kollektivinin həyatı onun 

üzvlərinin ovladıqları müəyyən heyvan növləri ilə sıx bağlı idi. Bu 

və ya digər heyvanın həmin ovçu kollektivi ilə qohumluğu 

haqqında illüziyalı  təsəvvürün meydana gəlməsi totemizm üçün 

əsas olmuşdur. Tədricən belə bir təsəvvür inkişaf edib, şüurlara 

hakim kəsilir ki, bu heyvan həmin qəbilənin üzvlərinin ümumi 

əcdadıdır, yəni totemidir. 

---