Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və

Bulaarlar
Bulqar türklərinin Qafqazda yaşaması haqda ilk yazı IV yüzil 
süryani müəllifi Mar Abas Katinanın qələmindən çıxmışdır. Bu kitabdan 
Horenli Movsesin gətirdiyi bir neçə parça birbaşa bulqar türklərinin tarixinə 
toxunur. Bunlardan birində yazılır ki, «Saray sərhədləri yaxınlığındakı çəmənli 
torpaqları əski yazarlar Yuxarı Ormansız Basen adlandırırdılar. Həmin torpaqlar 
Vxndr Bulqar Vəndin adı ilə bağlı olaraq Vənənd adı almışdır». Mar Abasm 
kitabından qalmış olan bu parçalann elmi dəyəri böyükdür. Çünki burada e. ə. II 
əsrdə bulqar türklərinin iki çoxsaylı toplusu Transqafqazm qədim sakinləri kimi 
göstərilmiş, həmin türklərin «varlı», «çörəkli» yerlərdə «uzun illər boyu» 
yaşaması yazılmışdır. Deməli, bulqar türkləri burada e. ə. II yüzilliyin II 
yarısından Mar Abasm yaşadığı IV yüzilə və Horenli Movsesin yaşadığı VII 
yüzilə kimi, təxminən 700-800 ilədək yaşamışlar. Bununla bağlı olaraq bu yerlər 
həmin yüzillər boyu Vxndr (Vexendir) Bulqar Vəndin özünün, qardaşlarının və 
soy xələflərinin vətəninə çevrilərək Vənənd və başqa türk adları daşımışdır. 
İlkin suryani qaynaqda adı çəkilən etnotoponimlər Transqafqaz xəritəsində, özü 
də məhz Araz vadisində: Azərbaycanın Ordubad və Zəngilan bölgələrində 
günümüzə kimi yaşamaqdadır. Burada Vənənd və Vənədli kəndləri var. Doğu 
Anadoluda 
55 

---

Bulqar 
dağı oronimi tarixçilərə çoxdan bəllidir. Bundan başqa, Azərbaycan 
xəritəsi üzrə bulqar türklərinin adı ilə bağlı çeşidli etnotoponimlər və onların 
qalıqları ilə üzləşirik. 
Mil - Qarabağ 
düzündə 
Qarvənd 
yuxarıda adı keçən 
Bulqar Vənd adındakı başlanğıc «bul» kökü bilmədiyimiz səbəbdən itirilmiş, 
qalan hissə isə günümüzə kimi yaşamışdır. 
Yağlavənd, Xocavənd, Papravənd 
kimi kənd adları buna canlı misaldır. Muğan bölgəsində