Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və

hökmdar (malik) olması 
haqqında kifayət qədər 
məlumat verilmişdir. Təbəriyə görə, oğluna göndərdiyi məktubda Babək 
özünü 
şah (məlik) 
adlandıraraq yazırdı: «Əgər sən mənim dalımca gəl- 
səydin, öz sülalənin varisi olardın və bu zaman vərəsəlik sənə keçərdi». 
Bəzz məğlubiyyətindən sonra Bizansa gedərkən yorğunluq ucbatından 
Səhl ibn Smbatm yanında qalmağa məcbur olan Babək qardaşı Abdullahı 
Sünikə - ibn-İstifanusun qalasına göndərməsini belə əsaslandırmışdı: 
«...biz nə olacağım bilmirik. Birisi bizlərdən birinin izinə düşərsə, o birisi 
salamat qalıb yaşıyacaqdır və sonradan 
bizim sülaləni davam etdirə bi- 
ləcək varisimiz yoxdur». 
Tarixdə bəllidir ki, sülalə yalnız hökmdarlara 
məxsusdur. Məsudinin yazdığına görə, Səhl ibn Smbat Babəkin əl-qolunu 
bağladıqdan sonra əvvəlcə ayaqlarına düşüb itaət bildirdiyi ağasına indi 
həyasızlıqla demişdi: 
«sən 
qoyun 
və inək otaran adi çobansan. Sən 
hara, dövləti idarə etmək, siyasətlə məşğul olmaq hara?».
Məsudi 
«Babəkin ölkəsi» 
deyəndə 
Bəzzeyn, Azərbaycan, Arran və 
Beyləqanı 
nəzərdə tuturdu. Tarixdə hər hansı bir ərazinin hansısa hökm- 
dara məxsus olması «onun ölkəsi» kimi verilir. Bəzz Babəkin mərkəz 
şəhəri - payta.xtı idi. 
Dövlətin əsas rəmzlərindən biri də bayraqdır. 
Əbu Dulafın 
yazdığına 
görə, Bəzzdə «əl Xürrəmiyə» adı ilə məşhur olan «əl Mühəmmirə» 
bayraqları təntənəli surətdə təqdis edildi. Abbasilər öz bayraqlarını qara 
50 
3. 
4. 

---

rəngə boyadıqları halda, Babəkilər qırmızı rəngə boyamışdılar. 
5.
830-cu il I Həmədan döyüşü nəticəsində Babək qalib gələrək torpaqlarımızı 
ərəblərdən təmizlədikdən sonra Azərbaycan tamamilə onun nəzarəti altında 
idi. Babək Sünik, Beyləqan, Arsax və Uti vilayətlərini də öz hakimiyyəti 
altında birləşdirmişdi. Həmin bölgələrin hakimləri Babəkin vassallan kimi 
çıxış edirdilər. Belə nəticə çıxarmaq olar ki, Azərbaycanın Arazdan 
şimaldakı torpaqları - Arran da Babəkin hökmdarlığına tabe idi. Musa 
Kalankatlınm «Alban tarixi» nə görə, 826- cı ildə Babək Beyləqanda onun 
hakimiyyətinə qarşı baş vermiş üsyanı yatırmış, 827-ci ildə Qərbi Sünik 
vilayətini tutmuşdu. 830/831-ci illərdə Beyləqanda baş vermiş daha bir 
üsyanı yatıran Babək Beyləqanı özünə tabe edə bilmişdi. Babək Arran 
torpaqlarının sərvətlərindən və insan ehtiyatlarından ərəblərə qarşı 
mübarizədə istifadə edirdi. Onun atlı qoşunu Arranın gözəl qışlaqlarında 
yem ehtiyatı ilə təmin olunurdu. Bu vilayətin hakimləri Babəkə bir 
hökmdar kimi bac verir, qoşununa yardım göstərirdilər. Babək bəzən nigah 
diplomatiyasından da istifadə edirdi. Məsələn: Babək Sünik nəslinin 
böyüyü - hökmdar Vaşaqın qızı ilə evlənmişdi. 
6.
Babəkin Afşinlə apardığı danışıqlar onun malik-hökmdar olması, dövlətə 
malik olması ehtimalını bir qədər də gücləndirir. Ərəb sərkərdəsi türk 
Heydər ibn Kavus (Afşin) Mərkəzi Asiyada Usruşana vilayətinin hakimi 
olduqdan sonra xəlifənin qulluğuna girsə də, o, mənbələrə görə Babəklə və 
xəlifəyə qarşı çıxmış Təbəristan hakimi Məzyərlə gizli danışıqlar aparır, 
Xilafəti məhv elmək planı hazırlayırdı. O, Babək və Məz- yərə təbii 
müttəfiqi kimi yanaşırdı. Məzyər və Afşinin mühakiməsi zamanı Afşinin 
Babəklə birlikdə Xilafəti məhv etmək üçün qəsd düzəltməsi üzə çıxmışdı. 
Afşin Babəklə danışıqlarda onu sülhə çağırır və Babəkə aman vəd edirdi. 
Bu zaman Afşin Babəkə bir sərkərdədən daha çox dövlət adamı - hökmdar 
kimi yanaşırdı. Danışıqlar zamanı Afşin Babəkə belə bir təklif vermişdi: 
«Gəl, sülh bağlayaq. Sənin əlində olan mülk (ölkə) səndə qalsın,... mən 
qayıdım gedim, xəlifədən sənin üçün daha bir mülk alıb, fərman 
göndərim». 
7.
Babəkin hökmdar kimi xəzinəyə malik olması haqqında da mənbələrdə 
məlumatlar vardır. Təbəriyə görə, Afşinin Azərbaycanda öz yerinə 
qoyduğu sərkərdəsi Mingicavır Babəkə məxsus kəndlərin birində olan evdə 
böyük xəzinə tapıb bu haqda nə Afşinə, nə də xəlifəyə xəbər verməyərək 
mənimsəmişdi. 
8.
Babəkin bir hökmdar kimi cəlladı da olmuşdur. Təbəriyə görə, Babəkin 
edamında xəlifə Mötəsimin cəlladı ilə yanaşı, onun öz cəlladı da iştirak 
etmişdi.