Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

QLANDULYAR XEYLIT
Qlandulyar xeylit (Cheilitis glandularis) ağız suyu vəzilərinin hiperplaziyası, hiper-
funksiyasıdır. Bəzi hallarda heterotopiyası nəticəsində dodaqların qırmızı haşiyəsində 
və keçid sahəsində lokalizasiya olur. Xəstəliyin birincili və ikincili növləri ayırd olunur.
Birincili qlandulyar xeylit tez-tez əhalinin 3-6 faizində, əsasən 40 yaşdan yuxarı 
şəxslərdə müşahidə olunur. Kişilərdə qlandulyar xeylit qadınlara nisbətən 2 dəfə artıq 
təsadüf edilir.
Klinikası. Birincili qlandulyar xeylit tipik klinik şəklə malikdir. Selikli qişanın do-
daqların qırmızı haşiyəsinə keçid sahəsində, bəzən qırmızı haşiyədə qırmızı nöqtə şək-
lində ağız suyu vəzilərinin girəcəyinin genişlənməsi və içərisindən ağız suyunun ifrazı 
müşahidə olunur. Dodaqları qurutduqdan 20-30 saniyə sonra ağız suyu vəzilərinin girə-
cəyində ağız suyu ifraz olaraq dodaqları şeh damcıları şəklində örtür. Bəzən ağız suyu 

---

386
vəzilərinin axacaqlarının genişlənmiş girəcəyi iynənin deşiyi böyüklükdə xırda düyün-
cüklər üzərində yerləşir. Bunlar vəzi toxumasının hipertrofiyası hesabına əmələ gəlir. 
Nadir hallarda ağız suyu vəzilərinin girəcəyinin ətrafında üzük şəklində leykoplakiya 
əmələ gəlir., bəzən böyük miqyasda selikli qişa və ya dodaqların qırmızı haşiyəsi qa-
bıqlanır. Qlandulyar xeylitli xəstələrin dodaqları ağız suyu ilə periodik isladılır, sonra 
quruyur və qırmızı haşiyə qabıqlanmağa başlayır. Bu dəyişikliklərin fonunda cürbəcür 
çatlar, eroziyalar və eyni zamanda xərçəngönünün müxtəlif nozologiyaları inkişaf edir.
Ikincili qlandulyar xeylit xroniki iltihabi xəstəliklərin nəticəsi kimi dodaqların qırmı-
zı haşiyəsinin və selikli qişaların zədələnmələri ilə özünü göstərir (qırmızı yastı dəmrov, 
qırmızı qurdeşənəyi və s.). Bu xəstəliklərdə əmələ gələn iltihabi infiltrat vəzi toxumasını 
qıcıqlandıraraq onun hiperplaziyasını və hiperfunksiyasını induksiya edir. Belə hallarda 
əsas xəstəliyin klinik şəklinin fonunda dodaqlarda ağız suyu vəzilərinin girəcəyinin ge-
nişlənməsi və onlarda tüpürcək damcılarının ifrazatı müşahidə olunur.
Patohistologiyasında birləşdirici toxuma qatının dərinliklərində hipertrofiyalaşmış 
ağız suyu vəzilərinin iltihabi infiltrasiyalaşması, əsasən çıxarıcı ətrafında aşkar olunur.
Diaqnostikası. Qlandulyar xeylitin diaqnostikası çətinlik törətmir. 
Proqnoz. Xoş gedişlidir. Bəzi hallarda qlandulyar xeylitin fonunda xərçəngönü xəstə-
liklər inkişaf edə bilər.
Müalicəsi. Əsasən diatermokoaqulyasiya vasitəsilə ağız suyu vəzilərinin çıxacaqla-
rının səthi koaqulyasiya edilir. Qlandulyar xeylitli xəstələrdə vəzilərin çoxunda patolo-
ji dəyişikliklər müşahidə olunduqda cərrahi müalicə məsləhət görülür. Əsas çərtmələr 
Kleyn sahəsində edilir və hipertrofiya olunmuş ağız suyu vəziləri açılır.
Ikincili qlandulyar xeylit diaqnozu qoyulduqdan sonra əsas xəstəlik müalicə olunur.