Dilrabo elmuratova nodira misirova

T alabaning ta ’lim olishi, o ‘kishi majburiy 
boMmasdan, balki o ‘z qiziqish 
va intilishi bilan amalga oshirilishi kerak.
4. Dars jarayonida talabalarga o ‘tilayotga m avzu em as, balki bu kungi
m avzuni ertaga o ‘tiladigan m avzular bilan ham bog‘lash, ta la b a la m in g ertaga
o4ilad igan m avzuga qiziqishlarini oshiradi 
va darsda o'tiladigan mavzuni o‘qib 
kelishlariga yo‘naltiradi. Natijada o‘qituvchining bir darsda bir necha mavzulami 
o ‘tib, talabalarga «talabalarga tezlashtirib ta’lim berish», «rejadan oshirib o ‘qitish», 
kabi usullardan foydalanishi mumkin. Bu metod ayniqsa, qobiliyatli, iqtidorli 
talabalami o ‘qitishdajuda qo‘I keladi.
5. D arsda «tayanch belgilardan foydalanish»ning kulay tom oni shundaki,
a) talabalarga uyga vazifa qilib berilgan vazifani matn shaklida yozish ehtiyoji 
qolmaydi; b) talaba matnni bir necha marta o‘kib uning asl mazmunini va mohiyatini 
tushungandan so‘ng shu matndagi eng asosiy tushuncha va tayanch so‘zlami topib 
daftariga turli chizmalar shaklida yozadi (istasa, alohida qog‘ozlarda chizma, rasm, 
jadval shaklida yozishi mumkin); v) talabalar matnni bir necha marta o ‘qib 
chiqishlari, matndagi muhim tushuncha va so'zlarni topishga o ‘rganish bilan 
matnning mazmunini chuqur o‘rganadilar. Tayanch belgilari tarzida yozish esa 
bilimlaming talabalar tasavvurda ham shakllanishiga, xotirasida mustahkamlanishiga 
sabab bo‘ladi.
6. Bilim larni katta boMak va qismlarga b o‘lib o ‘qitishning afzallik
tom onlari: 
a) har qanday eng asosiy boMgan bir necha katta qismlar boMaklardan 
iborat bo‘iib, shu qismlar, aynan shu fanning asosiy mazmunini tashkil etadi. Agar 
0
‘qituvchi talabalarga shu fanning muhim qismlari va uning mazmuni haqida qisqa 
va aniq ma’lumotni etarli darajada bera olsa, talabada fan haqida bir butun tushuncha 
paydo bo‘ladi. Ishonch, yaxlit bilimlarni to‘liq qabul qilishga va bu yaxlit bilimlarni 
esda saqlash va esga tushirish imkon yaratadi. Masalan: «Odam anatomiyasi» yurak 
va qon aylanishi, ovqat hazm qilish, nafas olish va boshqa bir nechta qismlardan
61

---

iborat bulib, shu 
tizimlarni yaxlit va o ‘zaro bog‘liqligini inson organizm ining 
faoliyatini ta ’minlaydi.
Agar bordiyu, shu qism lam i qisqa va tushunarli holda talaba 
o'zlashtirm asdan, m ayda bo ‘laklarga bo‘lib berilsa, qanchalik ko‘p bilimlar 
berilmasin, berilgan bilimlar tarqoq v a o ‘zaro bog‘lanmaganligicha qoladi.
7.