E nuritdinov odam fiziologiyasi

 
 
Mavzu 10. 
AJRATUV FIZIOLOGIYASI 
Ajratuv a'zolariga: bir juft buyrak, siydik yo'li, siydik pufagi va siydik chiqarish 
kanali 
ki-radi.Bu 
a'zolar 
embrionning 
rivojlanishida 
uch 
marta 
almashinadi.Embrionning 2-2,5 haftalari-
da bosh buyrak
yoki 
oldingi buyrak
rivojlanadi.Birinchisi juda oddiy tuzilgan bo'lib, embri-onda hech qanday funksiya 
bajarmaydi, bir necha kun davomida u yo'qolib ketadi. Keyin oldin-gi buyrak o'rniga 
birlamchi buyrak
hosil bo'ladi.Birlamchi buyrak embrionning to'rtinchi haf-
taligidan 
rivojlana 
boshlaydi.U 
ancha 
murakkab 
bo'lib,unda 
aylanma 
kanallar,Shumlanskiy-Bouman kapsulasi, Malpigi tugunchalari bo'ladi.Birlamchi 
buyrak embrion rivojlanishining bi-rinchi yarim davridan ishlay boshlaydi.Birlamchi 
buyrak rivojlanishining 4-oyidan boshlab jin-siy a'zolarning rivojlanishida ishtirok 
etadi. 
Doimiy (so'nggi) buyraklar
embrionning 2 oyligidan boshlab birlamchi 
buyrakdan past-roqda rivojlana boshlaydi.U murakkablashib, haqiqiy buyrakka 

---

110 
aylanadi.Haqiqiy buyrak embri-on rivojlanishining ikkinchi yarmidan ishlay 
boshlaydi, butun umr ishlashda davom etadi. 
 
Buyrakning tuzilishi 
Buyraklar bur juft bo'lib,bel sohasida qorin bo'shlig'i pardasidan tashqarida bel 
umurtqa-larining ikki yonida 12-qovurg'alar oldida, joylashgan.O'ng buyrak chap 
buyrakka nisbatan
1-1,5 sm pastda joylashgan bo'lib, uning ustida jigar bor. Buyraklar loviya shaklida 
bo'lib, sirti pishiq biriktiruvchi to'qima bilan o'ralgan.Ular atrofida yog' bo'lib, 
buyrakni silkinishdan, turt-kilardan saqlaydi. Har bir buyrakning vazni o'rta hisobda 
150 g, bo'yi 12 sm, eni 6 sm, qalinligi 3-4 sm keladi.Oldingi yuzasi orqa yuzasiga 
nisbatan biroz qavariq, orqasi tekis, ichki qirrasi bo-tiq bo'lib,bu botiqlik