Əfrahim hüseynli

Tağı  Şahbazi  Simurğ,  Məmmədhüseyn  Şəh-
riyar, Həkim Qəni, Nadir Həkim, Xanımana Əlibəy-
li,  Sərdar  Kərimli,  Rafiq  Tağı,  Yusif  Əhmədov, 
Cabir Umud, Mirkazım Aslanlı (Sarəng) ictimai xa-
dim, publisist, şair və yazıçı kimi daha çox sevilirdilər. 
Qəzəlxan,  füzulişünas  alim,  tərcüməçi,  tibb  xidməti 
polkovniki, prezident təqaüdçüsü Həkim Qəni (Hü-
seynov Qəni Hüseynqulu oğlu) Bakı şəhərində ana-
dan  olub.  Ali  təhsilini  Tibb  İnstitutunda  almışdır, 
İkinci Dünya Müharibəsinin iştirakçısı olmuş, müha-
ribədə hərbi həkim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1967-

---

11 
 
ci ildə ordudan tərxis olunub və o, Mirqasımov adına 
Mərkəzi Xəstəxananın nevropotologiya şöbəsinə rəh-
bərlik edib. Uzun illər Azərbaycanın baş nevropoto-
loqu olub. Vahid poeziya evində “Vahid“ ədəbi şair-
lər məclisinə sədrlik etmişdir. 
 Masallının gözəl, dilbər guşələrindən biri olan İsi 
kəndində  dünyaya  göz açan  Mirkazım  Aslanlı  (Sa-
rəng) çoxsahəli biliyə malik şəxsiyyət olmuş, pedaqoji 
və aqrar elmlər üzrə təhsil almış, sonra Tibb İnstitu-
tunu və Dövlət Konservatoriyasını bitirmişdir. Müəl-
lim işləmiş, elmi əsərlər yazmış və tərcümələr etmiş-
dir.  O,  tanınmış  səhiyyə  təşkilatçısı  olmaqla  yanaşı, 
Tibb İnstitutunda tələbə xalq çalğı alətləri ansamblı-
na,  “Çeşmə”  ədəbi  birliyinə  rəhbərlik  etmişdir. 
Mirkazım  Aslanlı  musiqi  bəstələmiş,  şeirlər  yazmış, 
Azərbaycanın  rayonlarını  qarış-qarış  gəzərək  xalq 
mahnıları,  folklor  musiqiləri,  bayatı  və  rəvayətləri 
toplamış  və  bu  materialları  Dövlət  Konservatoriya-
sına təhvil vermişdir. Mirkazımın ifasında skripkada 
çaldığı  “Zaqatala  lövhələri”,  “Dəmbəlov  şikəstəsi”, 
“Sarı bülbül”, “İntizar” fantaziyaları və bir neçə musi-
qi nümunələri Respublika Radiosunun Qızıl Fondun-
da saxlanılır. Ölümündən sonra Sarəngin arxivindən 
bir  çox  dəyərli  əsərlər  tapılmışdır.  “Tomris”  tarixi 
mənzum dramı, 2-3 poeması, elmi məqalələri, musi-
qiyə dair elmi əsərləri, fars və ingilis dilindən tərcü-
mələri miras qalmışdır. Onun “Qəhrəman qız”, “Şir-
van  gözəli”,  “Oxu  mənə  nazlı  gözəl”,  “Misirli  qız” 

---

12 
 
mahnılarını  görkəmli  xanəndələrimiz  Fatma  Mehrə-
liyeva,  Töhfə  Əliyeva  ifa  etmişdir.  1968-ci  ildə  Şərq 
musiqisini nota almaq üçün 1/4 səslər barədə elmi iş 
yazmış, həmin səslərə uyğun pianonun sxemini də iş-
ləyib  hazırlamışdır.  Masallıdakı  İstisu  adlanan  bula-
ğın müalicəvi əhəmiyyətli olduğunu  ilk dəfə Sarəng 
ictimaiyyətin  diqqətinə  çatdırmışdır.  Bu  mövzuda 
daha sonra dissertasiya üzərində işləmiş, bu ərazinin 
perspektivli olduğunu elmi əsaslarla sübut etmişdir. 
Müğənnilərin  muğam  üzərində  oxuduqları  bu 
məşhur misralar Mirkazım Aslanlınındır: 
  
Yatır yatağında bir ana xəstə, 
Gözləri yoldadır, qulağı səsdə... 
– Nə böyük qəm-qüssə varmış önümdə, 
Ölüm yatağında, bu son günümdə 
Nə qızlarım gəlib qapımı açdı, 
Nə oğlum yetişib, evə nur saçdı! 
Ana bu həsrətlə daldı xəyala, 
Yanında bir qarı yandı bu hala. 
Anaya bir damla sərin su verdi, 
Sərin su elə bil, son yuxu verdi. 
Bu qoca dünyanı ana tərk etdi, 
Yadların çiynində məzara getdi. 
  
 Həkimlərin  ədəbi  yaradıcılığı  janr  və  mövzu 
rəngarəngliyi ilə fərqlənir. İnsanlara, onların fiziki və 
mənəvi  dünyasına  yaxından  bələd  olan  həkimlər 

---

13 
 
poeziyanı “dərdlərin dərmanı” sayır, cəhaləti, avam-
lığı, neqativ halları tənqid edən nəsr əsərləri yaradır-
lar. Bu gün mətbuat səhifələrində yazılarını sevə-sevə 
oxuduğumuz  bəzi  tanış  imza  sahiblərinin  ixtisasca 
həkim  olduğunu  çoxları  bilmir.  Yaradıcı  həkimlərin 
qələm  nümunələrini  toplu  halında  təqdim  edən  çox 
dəyərli  bu  kitab  onları  öz  oxucularına  bir  qədər  də 
yaxınlaşdırır. Bu toplu peşəsi həkim olan şair və yazı-
çıların özlərini də bir-birinə tanıdır: Ramiz Duyğun,