Ega va uning ifodalanishi

Fe’l kesim ba’zan frazeologik ibora bilan ham ifodalanadi: Tog‘ etagida qishloqning mirzateraklari elas-elas ko‘zga tashlanadi. (P.Q.).

Ot kesim va uning ifodalanishi

2. Ot-kesim quyidagicha ifodalanadi:

1) bosh, jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigidagi otlar bilan: O‘zbekistonning poytaxti - Toshkent. Bu sovg‘a ukamga. Uyning kaliti onamda. Bularning hammasi sevinchdan.

2) sifat bilan: Shahar go‘zal.

3) olmosh bilan: Bu narsa o‘z-o‘zimniki.

4) otlashgan son bilan: O‘nning yarmi besh.

5) ravish bilan: Dangasaning vaji ko‘p.

6) undov so‘z bilan: Buyruqni bajarmaganning holi voy.

7) modal so‘z bilan: Uning ezgu niyatlari bor.

Kesimning tuzilish jihatdan turlari

1. Sodda kesim bir so‘zdan iborat bo‘ladi:

1) sodda fe'l-kesim: Men keldim.

2) sodda ot-kesim: Uyat o‘limdan qattiq.

2. Murakkab kesim kamida ikkita so‘zdan tuzilgan bo‘ladi:

1) murakkab fe'l-kesim quyidagicha tuziladi:

a) ko‘makchi fe'lli so‘z qo‘shilmasidan iborat bo‘ladi: Odamlar tarqala boshladi.

b) sifatdosh va to‘liqsiz fe'ldan iborat bo‘ladi. Mashg‘ulot haftada bir marta o‘tadigan bo‘ldi. U kelgan edi.

MURAKKAB OTKESIM

Murakkab ot-kesim quyidagicha tuziladi:

a) ot, sifat, son, olmosh, ravish hamda "bo‘lmoq" fe'li yoki to‘liqsiz fe'ldan iborat bo‘ladi: Mehnat qancha qiyin bo‘lsa, noni shuncha shirin bo‘ladi.

b) yo‘q, bor, oz, ko‘p, zarur, lozim, kerak, darkor kabi so‘zlar hamda bo‘lmoq fe'li yoki to‘liqsiz fe'ldan iborat bo‘ladi: Uzoqda ko‘ringan sharpa bir zumda yo‘q bo‘ldi.

d) harakat nomi hamda kerak, lozim kabi so‘zlardan iborat bo‘ladi, bunda kesimni ega bilan moslashtiruvchi shaxs-son qo‘shimchalari harakat nomiga qo‘shiladi: Choyxona yangi solingan qishki binoga ko‘chib kirishi va bayramda ochilishi kerak edi.