MAVZU: SHAKLNI IDROK QILISHDA FAOL VA PASSIV TUYUSHNING ROLI.
Maqsad: Geometrik shakllarni idrok qilishda tuyushning rolini aniqlash.
Jihoz: Shakli, burchaklarining soni va katta-kichikligiga ko’ra bir-biridan farq qiluvchi yassi geometrik shakllar, oq qog’oz, qalam.
“Tuyish” tushunchasidan ikki xil o’rinda foydalanilishi mumkin. Birinchidan – teri sezgirligini ifodalash maqsadida. Bu holda uning – harorat, og’riq va taktil sezgirlik turlari farqlanadi. Ikkinchi tomondan – gaptik sezgirlik sifatida namoyon bo’lib, uning taktil va kinestetik turlari ajratiladi. Gaptik sezgirlik – paypaslab ko’rish orqali hosil bo’ladi. Agar ob’yekt qo’lda tinch holatda tursa, bu passiv tuyish bo’ladi. Tekshiriluvchi predmetni paypaslab ko’rganda faol tuyish haqida so’z borishi mumkin. Predmetni paypaslab ko’rish jarayonida ikki qo’l ham ishtirok etsa bimanual tuyish hisoblanadi. Predmetlarning shakli idrok qilishda aktiv va passiv tuyishning rolini aniqlash maqsadida quyidagi tajribani o’tkazish mumkin. Tajriba IV bosqichdan iborat. Har bir bosqichda qo’zg’atuvchi sifatida shakli va murakkabligi jihatidan turlicha bo’lgan 3 tadan figura yoki geometrik shakl beriladi. V bosqichda esa tuyish obrazlari hosil bo’lishida har ikki qo’lning o’zaro ta’siri o’rganiladi.
Tajriba jihozi – qattiq kartondan yasalgan burchaklari va shakli bir – biridan farq qiladigan geometrik shakllardir.
Tajriba natijalari I-IV bosqichlar uchun alohida va V bosqich uchun alohida tahlil qilinadi. Tekshiriluvchilarning javoblari 5 ballik shkala asosida baholanadi. Har bir bosqich bo’yicha o’rtacha qiymat aniqlanadi va xulosa chiqariladi.
Ishning borishi:
Tajriba 4 bosqichda olib boriladi.
Birinchi bosqich – tinch turgan shaklni passiv tuyish. Tekshiruvchi tekshiriluvchining kaftiga harakatlanmayotgan shaklni qo’yadi. Bunda tekshiruvchiga shaklni bosish, tekshiriluvchiga esa uni paypaslab ko’rish ta’qiqlanadi. Tekshiruvchining buyrug’i bilan tekshiriluvchi ko’zidagi bog’lamni yechib, qanday shaklni idrok qilganligini oldidagi qog’ozga chizib beradi.
