Elektrotehnika va elektronika

15.4.2
 
O‘tkinchi jarayonlar. 
Elektr yuritmaning o‘tkinchi jarayoni deb yuritmaning bir barqaror rejimdan ikkinchi barqaror 
rejimga o‘tishdagi holatiga aytiladi. Bu jarayonlar asosan yurimani yurgizish, tormozlash va tezlikni 
rostlash jarayonlarida vujudga keladi. Yuritmani rostlash sifatini belgilaydigan asosiy omillar bu o‘tkinchi 
jarayonning ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Bu ko‘rsatkichlar quyidagilar: 
O‘tish jarayonining vaqti
– bu barqarorlashgan qiymatdan boshqa bir barqarorlashgan qiymatga 
o‘tishga ketgan vaqt oralig‘iga aytiladi. 
O‘ta rostlash koeffetsienti
– deb rostlash jarayonida rostlanuvchi miqdorning eng katta og‘ish 
qiymatini barqarorlashgan qiymatga nisbati bilan aniqlanadigan songa aytiladi. 
So‘nishning logarifmik dekrementi
– deb ketma-ket keladigan ikki og‘ish miqdorining nisbati 
logarifmiga aytiladi. Bu koeffetsient o‘tish jarayonining so‘nish jadalligini belgilaydi. 

---

217 
Statik xato deb
– rostlanuvchi miqdorning barqarorlashgan rejimdagi qiymati bilan berilgan 
qiymat orasidagi farqga aytiladi. 
Elektr yuritma o‘tkinchi rejimning davom etish vaqti va uning o‘tish tezligi uch asosiy fizikaviy 
jarayonlar: aylanish tezligining o‘zgarishi va dvigatel aktiv qismlari qizishining o‘zgarishi bilan belgilanadi. 
Dvigatelning qizish sovish jarayonlari juda sekin o‘tadi va o‘tkinchi rejimga jiddiy ta’sir ko‘rsatmaydi. 
Dvigatel aylanish tezligi yoki biror elektr zanjiridagi tokning bir barqaror qiymatdan ikkinchi 
barqaror qiymatgacha ortish yoki kamayish tavsifi analitik usulda eksponentsial egri chiziq ko’rinishida 
ifodalanadi. 
;
R
L
T
k
(15.7) 
Bu yerda: T
k
- elektromagnit vaqt konstantasi. 
T
k
ning qiymati zanjirning induktivligi