Əliağa Əlizadənin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş elmi-praktik konfrans

Hazırladı: M.ƏLƏKBƏRLİ

Tibb elminin qısa inkişaf tarixi ilə başlanan 

kitab 19 fəsildən ibarətdir. Orqanizmin  qurulu-

şunu, ayrı-ayrı orqanların funksiyasını, bilmədən 

onun sağlamlığını qorumaq çox çətindir. Odur 

ki, kitabda əvvəlcə orqanizm və onun quruluşu, 

funksiyalarının tənzimlənməsi, mühit amillərinin 

insan orqanizminə təsiri, sağlamlıq və xəstəlik 

haqqında məlumat verilir, sonra isə ardıcıl 

surətdə orqanizmin ayrı-ayrı sistemlərinin ən 

geniş yayılmış xəstəlikləri təsvir olunur, onların 

müalicəsi, profilaktikası, ilk yardım göstərilməsi 

üsulları aydınlaşdırılır. Sonrakı fəsillərdə ekstre-

mal vəziyyətlər, immun sisteminin patologiyası 

(o cümlədən, dövrün qlobal probleminə çevrilmiş 

QİÇS- qazanılmış immun çatışmazlığı sindromu), 

infeksion xəstəliklər, şiş xəstəlikləri, maddələr 

mübadiləsinin pozulması ilə əlaqədar  xəstəliklər 

sosioloji bəla olan zərərli vərdişlər və onlarla 

mübarizə yolları, xəstələrin şəxsi gigiyenası və 

xəstələrə qulluq, ən çox işlənən dərmanlar və s. 

haqqında məlumat verilir.

Orqanların  xəstəliklərinə uyğun olaraq sınıq 

və çıxıqlarda, diş ağrılarında, qanaxmalarda, 

yaralarda, boğulmalarda, zəhərlənmələrdə, 

sinir xəstəlikləri tutmalarında, donma, elektrik 

zədələnməsi, günvuma 

və s.zamanı ilk yardım 

tədbirləri aydınlaşdırıl-

mışdır.

Bir sözlə, kitabda 

100- dən artıq xəstəlik, 

onların profilaktikası 

və müalicəsi haqqında 

məlumat vardır.

Cəmiyyətimizin 

bəlalarından biri də əhalinin müəyyən qisminin öz 

sağlamlığının ekstrasens adlandırılan hər cür fırıl-

daqçılara etibar etməsidir. Odur ki, kitabın sonun-

cu fəsli telepat və ekstrasenslərin fəaliyyətinin 

təhlilinə həsr edilmişdir. 

Ali məktəblərin bütün fakültələrində tədris 

edilən “Tibbi biliklərin əsasları”bütün ali 

məktəblərdə tədris edilən fənn proqramı 

əsasında yazılmış, müəllim və tələbələr üçün 

nəzərdə tutulmuşdur.  

       Kitabda hər bir ziyalı üçün ən lazımlı tibbi 

biliklər aydın, sadə dildə verilmişdir. Dərslik        

ali məktəb tələbələri ilə yanaşı, sağlamlığını 

düşünən hər kəs üçün çox faydalıdır.

Tibb elmi daim inkişaf etməkdə və 

yeniləşməkdədir. Bu dinamik prosesə 

qoşulmaq, dünya tibb elminin hər bir 

yeniliyini, nailiyyətini mənimsəmək, 

bu bilikləri tələbələrə çatdırmaq üçün 

dərsliklərin və dərs vəsaitlərinin yazıl-

ması günün ən vacib məsələlərindən 

biridir.     

Patoloji 

fiziologiya 

kafedrası-

nın müdiri, 

professor 

Sabir  

Əliyevin 

rəhbərliyi  

ilə kafedranın  professor- müəllim 

heyətinin birgə tərtib etdikləri pato-

loji fiziologiyadan testlər kitabı da 

bu zərurətdən yaranmışdır. Kitab-

da ümumi nozologiya, tipik patoloji 

proseslər, müxtəlif orqan və sistemlərin 

patologiyası bölmələrinin materiallarına 

dair suallar tərtib edilmişdir. Testlərin 

hazırlanması zamanı son illərdə alimlərin rəğbətini qazanmış ən 

populyar və müasir qaynaqlara istinad 

olunmuşdur. Testlər vasitəsilə tələbələrdə 

yalnız müxtəlif patoloji proseslər haq-

qında elmə məlum olan nəzəri biliklərin 

formalaşması deyil, eyni zamanda 

konkret klinik situasiyalarda bu bilikləri 

nə dərəcədə tətbiq edə biləcəkləri də 

araşdırılır. Burada təqdim edilən testlər 

tələbələrə öyrənmək, düşünmək və qərar 

vermək vərdişini aşılayır, müəllimlərə 

isə tələbələrin nəzəri və praktik bilik 

səviyyəsini qiymətləndirmək imkanı verir.       

 Azərbaycan dilində ilk dəfə olaraq 

tərtib edilmiş “Patoloji fiziologiya” testlər 

kitabı  rus və ingilis dillərinə tərcümə 

olunmuşdur.

    Bu kitabdan təkcə Azərbaycan Tibb Universitetinin tələbələri 

deyil, həm də tibbin müxtəlif sahələri üzrə ixtisas alan  (rezidentura 

və s.) həkimlər istifadə edə bilər.

Patoloji fiziologiya 

funadamental elm 

kimi tibb təhsilində 

mühüm yer tutur. 

İnteqrativ tibbi–bio-

loji elm olan patoloji 

fiziologiya nəzəri- tibbi elmlərlə klinik elmlər 

arasında əlaqə yaratmaqla tələbələrdə həkimlik 

təfəkkürünün formalaşmasına yardım edir. Ona 

görə də son zamanlar əksər ölkələrdə yuxarı kurs 

tələbələrinə klinik patofiziologiyanın tədris olun-

ması mərsədəuyğun hesab edilir. 

Hal-hazırda nəinki  MDB ölkələrində, həm də 

Amerika, Avropa və Kanadada  patoloji fiziolo-

giya fənninin ali tibb təhsilində tədrisinə böyük 

əhəmiyyət verilir.

Təqdim edilən yeni dərslik tədris proqramı-

na uyğun olraq mövzular üzrə quruplaşdırılmış 

və patofiziologiya fənni üzrə tədris prosesinə 

rəhbərlikedici vəsait formasında yazılmışdır. 

Kitabda ümumi nozologiya və tipik patoloji 

proseslərə aid olan mövzular geniş və mü-

asir səviyyədə şərh edilmişdir. Bu dərsliyin 

I hissəsində xəstəliklərin səbəbləri, inkişaf 

mexanizmləri, gedişi, nəticələri, müalicə və profi-

laktikasının əsas prinsipləri, müxtəlif patologiyalar 

üçün səciyyəvi olan ümumi qanunauyğunluqlar, 

sağlamlığın mexanizmləri geniş şərh edilmişdir. 

Əvvəlki dərsliklərdən fərqli olaraq, kitaba yeni 

mövzular (“İnfeksion proses”, “Narkomaniya 

və alkoqoholizm”) da əlvə olunmuşdur. Kitab-

dakı mövzular müasir məlumatlardan istifadə 

edilməklə yenidən işlənmiş, daha ətraflı şərh 

edilmişdir. Dərslikdəki mövzuların daha yaxşı 

mənimsənilməsi üçün mətndəki şəkil və sxemlər 

rəngli verilmişdir. Bütün bunlar dərsliyin ali tibb 

təhsili alan tələbələrin patoloji fiziologiya fənninin 

öyrənilməsində önəmli yer tutacağına əsas verir.

Kitabdan təkcə ali tibb təhsili alan tələbələr 

deyil, həm də baza ali tibb təhsili əsasında rezi-

denturaya qəbul olmaq istəyən məzunlar, müxtəlif 

klinikalarda və elmi-tədqiqat müəssisələrində 

çalışan həkimlər də istifadə edə bilərlər.