FəLSƏFƏ, onun predmeti VƏ CƏMİYYƏTİn məNƏVİ İNKİŞafinda rolu

ANTİK YUNAN FƏLSƏFƏSİ 
P L A N 

---

1. Antik fəlsəfənin yaranması və inkişaf xüsusiyyətləri. Sokrataqədərki 
fəlsəfə 
2. Qədim Yunan fəlsəfəsinin klassik mərhələsi 
3. Ellinizm və Roma dövrünün fəlsəfəsi 
1. Antik fəlsəfənin yaranması və inkişaf xüsusiyyətləri.
Sokrata qədərki fəlsəfə 
Antik fələsəfə eramızdan əvvəl VII-VI əsrlərdə meydana gəlmiş, eramızm V-
VI əsriərinə qədər davam etmişdir. Bu fəlsəfə gələcək dünyagörüşünün bütün 
tipləri rüşeym halında mövcud olmuşdur. Qədim dovr fəlsəfəsi özünün klassik 
inkişaf formasına Antik ölkələr adı ilə tanınmış Yunanıstan və Roma quldar 
dövlətlərində çatmışdır (latın dilində «antiquus» - «qədim» deməkdir). Antik 
fəlsəfə o zaman mövcud olan elmi biliklər əsasında qərarlaşmışdir. Antik ölkələrdə 
də fəlsəfə bütün bilik sahələrini əhalə edirdi. Elmi biliklərə istinad edən fəlsəfə 
əvvəlcə dini-mifoloji xüsusiyyətlərin tənqidi ilə, sadəlövh naturalist-materialist 
meylin güclənməsi ilə, həqiqətə can atması ilə səciyyələnmiş, inama əsaslanan 
dini-mifoloji baxışlardan fərqlənmişdi. 
Antik Dövrdə həm 
idealist
təlimlər, həm də 
materialist
məktəblər fəaliyyət 
göstərmişlər. Bu dövrün filosofları obyektiv idealizm, sadəlövh materializm və 
korləbii dialektika mövqelərindən çıxış etmişlər. 
İlk yunan filosoflarının sələfləri əfsanəvi şair və mütəfəkkir 
Orfey, Homer, 
Hesiod, Ferikid 
və başqaları olmuşlar. 
Antik fəlsəfənin inkişafı aşağıdakı dörd əsas mərhəbdən keçmişdir: 
Birinci mərhələ 
Sokrata qədərki mərhələ adlanır. Bu mərhələdə Yunan 
fəlsəfəsinin formalaşdığı dövrdən (e.ə.VII-VI əsrlər) onun inkişafında kəskin 
dönüş əmələ gələnə qədərki (e.ə.V-IV əsrlər) dövrü əhalə edir. Birinci mərhələdə 
Milet məktəbi, Heraklit, Eley məktəbi, Pifaqor, Empedokl, Anaksaqor və Yunan 
atomistləri fəaliyyət göstərmişlər. 
İkinci mərhələ 
Klassik mərhələ adı ilə məşhurdur. Bu mərhələ e.ə. V əsrin 
yarısından başlanaraq e.ə. IV əsrə qədər davam elmişdir. Bu mərhələ, əsasən, 
Sokrat, Platon və Aristotelin adı ilə bağlıdır. 

---

Üçündi mərhələ 
Ellinizm mərhələsi adlanır. Makedoniyalı İskəndərin (e.ə. 
356-323) dövründə Asiya və Qara dəniz sahillərindəki mədəniyyət şərti olaraq 
"Ellinizm" mədəniyyəti 
adlanırdı. Bu mərhələ eramızdan əvvəl VI əsrin axırından II əsrə qədər olan 
dövrü əhatə edir. Bu dövrdə klassik mərhələdən fərqli olaraq xeyli fəlsəfi sistemlər 
və məktəblər meydana gəlir. Özü də bunlar Platon və Aristotel fəlsəfəsinin tə"siri 
altında yaranırdı.