FəNN: makroiQTİsadiyyat

Ictimai istehsalın səmərəliliyi normativlərinə əhalinin hər nəfərinə, xərjin hər manatına görə ümumi daxili məhsul istehsalı; rentabellik; fondverimi; ümumi daxili məhsul artımının əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi nətijəsində əldə edilən hissəsi (xüsusi çəkisi) daxildir.

Mövzu 12: Dünya iqtisadiyyatının formalaşması və beynəlxalq bazar. ( 2 saat)
Plan

1. Dünya təsərrüfatının meydana gəlməsinin obyektiv əsasları.

2.İqtisadi inteqrasiya anlayışı, onun məzmunu və amilləri.
3. Beynəlxalq miqyasda kapitalın hərəkəti, onun formaları və tənzimlənməsi.
4. Birbaşa investisiya mexanizmi. İnvestisiya mühiti və məsuliyyəti.
5. Beynəlxalq miqyasda işçi qüvvəsinin miqrasiyası, onun nəticələri və tənzimlənməsi.


1. Dünya təsərrüfatının meydana gəlməsinin obyektiv əsasları.
Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər ayrı-ayrı ölkələrin inkişafına, onların dünya birliyində özlərinə məxsus yer tutmalarına səbəb olur. Bu münasibətlərin məntiqi nəticəsi kimi dünya təsərrüfat sistemi mey­dana gəlmişdir. Dünya təsərrüfatı mürəkkəb quruluşa malikdir və öl­kələrarası istehsal kooperasiyasını, iş qüvvəsinin miqrasiyasını, xari­ci ticarəti, kapitalın və investisiyaların hərəkətini, elm və texnika sahə­sin­də qarşılıqlı əlaqələri, valyuta-kredit münasi-bətlərini və s. əhatə edir.
Dünya təsərrüfatının tarixən birinci mərhələsi dünya kapitalist təsərrüfatının meydana gəlməsi olmuşdur. Dünya kapitalist təsərrüfatı isə XIX əsrin ortalarında iri maşın­lı sənayenin inkişaf etməsi və dünya bazarının yaranması əsa-sında formalaşmışdır.
Dünya kapitalist təsərrüfatının yaranması bir tərəf-dən, dəniz donanmasında yük daşınmasının artmasına, iri limanların tikilməsinə, kanalların, qitələlarası dəmir yolları-nın çəkilməsinə əsaslanmış, digər tərəfdən isə bunların inkişafını sürətləndirmişdir. Lakin bir qədər son­ralar və müasir dövrdə avtomobil nəqliyyatı və beynəlxalq əhəmiy-yətli avtomobil yolları, habelə aviasiya daha sürətlə inkişaf etməyə baş­lamışdır. Bu sahədə dünya rabitə (radio, kabel, peyk və i.a.), habelə güclü elektron-hesablama maşınlarına əsaslanan informasiya sistemi də böyük rol oynamışdır.