Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi
. 
456 
Davlat Harajatlarining Ko‘payishi. 
Boshqa teng sharoitlarda davlat xarajatlarining o‘sishi, rasmda jami 
talab egri chizig‘ini AD
2
dan AD
1
ga o‘nga siljitadi. Negaligini tushunish uchun, 
davlat quyidagi xarajatlarga, yani 5 000 000 000$ yangi xarajatlarni avto yo‘llar, 
ta’lim va sog‘liqni saqlashga nisbatan amalga oshirishga turtki berdi, deb faraz 
qiling. Biz bu 5 000 000 000$ hokimiyat chiqimini AD
2
 va o‘ngidagi punktir chiziq 
o‘rtasidagi gorizontal oraliq sifatida ko‘rsatamiz. Xar bir narx darajasi xozir talab 
etilayotgan real ishlab chiqarish miqdori hokimiyat chiqimlarini rag‘batlantirishdan 
oldingidan 5 000 000 000$ ko‘proq. Lekin jami talabning boshlang‘ich o‘sishi bu 
xali oxiri emas. 
Ko‘paytirish ta’siriga ko‘ra jami talab egri chizig‘i AD
1
 ga siljiydi, hokimiyat 
sotib olishlaridagi 5 000 000 000$ o‘sishni ko‘rsatuvchi masofadan oshadi. Bu 
kattaroq siljish yangi iste’mol chiqimlari keyingi sikllarida chiqimda boshlang‘ich 
o‘zgarish kuchayishini ko‘paytirish jarayoni tufayli yuzaga keladi. Agar iqtisodiyot 
mpc si 75 ga teng bo‘lsa unda oddiy ko‘paytiruvchi 4 ga teng. SHunday qilib jami 
talab egri chizig‘i 4 marotaba AD
2
va siniq chiziq o‘rtasidagi masofada o‘nga 
siljiydi. Bu aniq jami talab o‘sishi jami taklif segment gorizontal siniq chizig‘i 
davomida yuzaga keladi, ishlab chiqarishning real ko‘lami to‘liq o‘lchamdagi 
ko‘paytiruvchi orqali o‘sadi. Real ishlab chiqarish o‘lchami 510 000 000 000$ ga 
yetib o‘zining iqtisodiy pasayish darajasidan 20 000 000 000$ ga oshgan.Bir 
vaqtning o‘zida firmalar bandligini pasayishdan oldingi to‘liq bandlik darajasiga 
o‘stirshi xisobiga ishsizlik kamayadi. 
Kengaytirilgan fiskal siyosat. 
Kengaytirilgan fiskal siyosat davlat xarajatlati yoki soliqlar pasayishini 
iqtisodni pasayishdan chiqarish uchun foydalanadi. 75 mpc si iqtisodda hokimiyat 
chiqimlarining 5 000 000 000$ ga pasayishi yoki 6.67 000 000 000$ soliqlar 
ko‘payishi bo‘lsa (iste’molda 5 000 000 000$ pasayishni keltirib chiqarib) bu jami 
talab egri chizig‘ini AD
4
 dan punktirli chiziqqa siljitadi. Ko‘paytiruv ta’siri keyin 
egri chiziqni AD
3
ga siljitadi.Jami talabdagi umumiy pasayish cho‘ziluvchi 
inflyasiya talabini tugatadi
5
.