Fizika ixtisosligidan boshqa ixtisosliklar uchun ma’ruza matnlari to’plami So’z boshi

14-§. JOUL-LENS QONUNI 
O’tkazgichdan tok o’tganda o’tkazgich qiziydi, bu jarayonda ajralib 
chiqqan issiqlik miqdori o’tkazgich qarshiligiga, tok kuchining kvadratiga va 
vaqtga proporsional ekan. 
 
Q

I
2
Rt. 
Q —Joullarda ifodalanadi. 
Birlik vaqtda birlik hajmdan ajralib chiquvchi issiqlik 
miqdorini tokning solishtirma quvvati deb ataymiz. Tokning quvvati
N
A
t
IU
I R
U
R




2
2
, (14.1) 
formulalari bilan ifodalanib: XBS da quvvatning birligi 1vatt

1A*1V

1Vt. 
15-§. MAGNIT MAYDONI. TOKLARNING O’ZARO TA’SIRI 
 
Elektr toklari bir-biri bilan o’zaro ta’sirlashadi. Tokli o’tkazgichlar 
orasidagi o’zaro ta’sir magnit ta’sir deyiladi. Tokli o’tkazgichlarning bir-biriga 
ta’sir qiladigan kuchlari  magnit kuchlar deyiladi. Parallel o’tkazgichlarning har 
birining birlik uzunligiga to’g’ri keluvchi o’zaro ta’sir kuchi ulardagi I
1 
va I
2
toklarga to’g’ri proporsional va ular orasidagi l masofaga teskari proporsional. 
Bundan
F
k
I I
r

2
1 2
(15.1) 
bo’lishi kerak. Bu yerda I
1 
va I
2
parallel o’tkazgichlardan o’tuvchi toklar, r- 
o’tkazgichlar orasidagi masofa, k- proporsionallik koeffitsienti. Proporsionallik 
koeffitsienti XBS da 
k



0
4
ga teng bo’lib, 

-muhitning nisbiy magnit 
singdiruvchanligi, 

0
- magnit doimiysi bo’lib, 4

*10
-7 
Gn/m ga teng. Parallel 
o’tkazgichdagi toklarning o’zaro ta’siri va bu ta’sirni o’tkazgichlar shakliga, 
o’tkazgichlardagi toklar yo’nalishiga bog’liqligini Amper kashf qilgan. 

---

 Toklarning o’zaro ta’siri magnit maydoni deb ataluvchi maydon orqali 
amalga oshadi. Magnit maydoni materiyaning maxsus turi hisoblanadi. Uning 
asosiy xossalari: 
1. Magnit maydonini elektr toki hosil qiladi.
2. Magnit maydoni tokka ko’rsatadigan ta’siriga qarab payqaladi.