Часть материала лекций курса «Физика» иллюстрируются лабораторным практикумом,
часть – практическими занятиями (решение задач). В целях подготовки к освоению
дисциплины «Физика» использовались, например, лабораторные работы: «Физические основы
термодинамики», «Изучение спектров излучения, спектральных аппаратов и спектральных
методов изучения свойств вещества», «Проверка закона Стефана – Больцмана». Были
разработаны контрольные вопросы к этим работам, ориентированные на курс «Архитектурная
физика», раздел «Строительная теплофизика». Внимание студентов заострялось на следующих
явлениях и законах: виды теплопередачи – теплопроводность, излучение, конвекция; три
основных закона термодинамики; явления переноса, особенно переноса тепла (уравнение
Фурье); законы теплового излучения: Кирхгофа, Стефана-Больцмана, Вина. Внимательно
изучались процессы конденсации, испарения; понятия: температура, давления атмосферное и
ветровое; энтропия, поток энергии, плотность потока энергии, потоки ламинарный и
турбулентный, влажность, относительная влажность точка росы, их физический смысл,
единицы измерения.
Согласование учебных программ и учебных планов курсов «Физика» и «Архитектурная
физика», установление межпредметных связей привели к существенному сокращению времени
обучения, более чѐткому пониманию необходимого и достаточного объѐма знаний
фундаментальной дисциплины «Физика» и, следовательно, созданию более надѐжного
фундамента для освоения дисциплины профессионального цикла «Архитектурная физика».
ТIBBIYOT OLIYGOHLARIDA FIZIKA FANINING KASBIY TA`LIMDAGI O`RNI
1
Qodirova N.T.
2
Xolboeva M.O’.
Toshkent farmatsevtika instituti o`qituvchisi
Toshkent farmatsevtika instituti 4-kurs talabasi
Sog’liqni saqlashning profilaktik yo’nalishini kuchaytirish, tibbiy xizmatni sifatini yaxshilash,
aholini zamonaviy, mahalliy dori-darmonlar bilan ta’minlash hozirgi dolzarb masalalardan biri bo’lib
hisoblanadi. Bu masalalarni hal etish uchun chuqur maxsus bilimga, amaliy ko’nikmalarga va yuqori
nazariy tayyorgarlikka ega bo’lgan mutaxassislarni tayyorlash zarurdir. Fizika fani tibbiyot, farmasevt
va farmasevt muxandis-texnolog mutaxassislarni tayyorlashda asosiy fanlardan hisoblanadi. Chunki
fizika asoslari tirik organizmlarda sodir bo’ladigan jarayonlarni, fizik mexanizmlarni, dori
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
187
moddalarining harakatlari va ta’sirlarini o’rganishda keng qo’llaniladi. Bu esa tibbiy va farmasevtika
oliygohi talabalariga fizika fanining mazmun va mohiyatini o’rgatish zarurligini ko`rsatadi. Ularda
fizika fanini o`qitishning asosiy maqsadi talabalarni asosiy fizik hodisalar, inson organizmida
kechadigan ayrim fizik jarayonlar, tibbiyotda qo’llaniladigan fizik asboblar va ularning mexanizmlari,
qonuniyatlari va amaliy qo’llanishlari bilan tanishtirishdir. Shuningdek, fizika fanining asosiy vazifasi
talabalarda ilmiy-amaliy dunyoqarashni, ya’ni fizikaviy hodisalarning tabiatini to’g’ri tasavvur qilish,
tabiiy fanlar sohasida qo’yilgan har bir aniq vazifalar mazmunini umumiy fizika qonunlari bilan
bog’lash, asosiy fizikaviy o’lchov asbob-uskunalaridan foydalana bilish, fizika fanining rivojida
o’zbek allomalarining qo’shgan hissalaridan g’ururlanishni shakillantirishdir. Talabalarning mustaqil
ishlash malakasini, tahliliy mulohaza yuritish qobilyatini shakllantirish va rivojlantirishdan iboratdir.
Fanni o’qitishdan maqsad asosiy fizik qonunlar va ularning formulalarini, asosiy fizik prinsiplarining
ma’nosi, mazmuni, harakat qonuniyatlari va ularning grafiklarini tahlil qilish, fizik kattaliklarining
ma’nosini, birliklarini va ularni taqqoslashni, asosiy fizik qonun va prinsplarini mexanik hodisalarga
qo’llay bilish, fizik tajribalar, namoyishlar va hodisalarni fizik qonun va prinsplari asosida tavsiflash,
fizikada qo’llaniladigan fizik qonunlar, ideallashtirilgan modellar va sxemalarning qo’llanilishi
chegarasini bilishi talab etiladi. Farmatsevtika sohasining farmasevt va farmasevt muhandis-texnolog
mutaxassisligi bo’yicha ta’lim olib, muxandis-texnolog bo’lib chiquvchi talabalarga o’qitiladigan
fizika va biofizika fanining maqsad va vazifasi barcha kimyo fanlarida, farmakologiyada, dori turlari
texnologiyasi fanlarida zamin tayyorlash, undan tashqari fizik-kimyoviy tahlil usullarining nazariy va
amaliy asoslarini berish hamda ularning amaliy tadbiqi bo’yicha malaka hosil qilishdan iborat.
Talabalarda fizika fanining maqsad va vazifalarini hamda ularni yechish usullarini quyidagi
tartibda shakllantirish maqsadga muvofiq;
- Fizikaning asosiy qonunlari;
- Suyuqliklarning tarkibi va xossalarini;
- Moddani fizik tadqiqot qilish usullarining nazariy asoslarini;
- Moddaning fizik xossalari va xarakteristikalarini;
- Tirik organizmga ta’sir qiluvchi fizik omillarning xarakteristikalarini;
- Fizik asboblarning ishlash prinsplarini;
- Fizik apparatlar bilan ishlashda o’lchov talablarini;
- Texnika xavfsizligi qoidalarini;
- Labaratoriya ishlarini mustaqil bajara olishni;
Fan bo`yicha talabalarning bilim va ko`nikma malakalariga quyidagi talablarni qo`yish lozim.
Talaba:
- fizika fani bo`yicha o`quv adabiyotlari va ma`lumotlardan foydalana bilish;.
- olgan nazariy bilimlari asosida amaliy mashg`ulotlarni bajara olishi;
- olgan nazariy va amaliy bilimlarini mutaxassislik fanlarini o`zlashtirishda qo`llay bilishi;
- olgan nazariy va amaliy bilimlarini ish faoliyatida qo`llay bilish ko`nikma va malakalariga
ega bo`lishi lozim;
Talaba fizika fanining boshqa fanlar bilan integratsiyalashuvini bilishi va fanni mukammal
o`zlashtirishi uchun quyidagi fanlardan etarli bilim, ko`nikma va malakalarga ega bo`lishi kerak.
- matematika;
- biologiya;
- kimyo;
Tibbiyot oliygoxlari talabalarining bilim darajasi xar tomonlama, ya`ni ham nazariy ham
amaliy jihatdan mukammal bo`lishi lozim. Chunki bu mutaxassis egalarining olgan bilimlari inson
salomatligi bilan bog`liqdir.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
188
FIZIKANING IQTISODIYOT BILAN INTEGRATSIYASI
R. M. Rajabov
1
, Sh. O. Quvondiqov
2
, N. J. Kulmatova
3
1
SamDU,
2
SamISI,
3
Samarqand shahar XTB qarashli 17-maktab o‘qituvchisi
Samarqand davlat universitetida bir necha yillar davomida fanlararo aloqadorlik va integratsiya
bo‘yicha muayan darajada ishlar amalga oshirib kelinmoqda. Jumladan, fizikaning tibbiyot, biologiya,
iqtisodiyot, tarix va boshqa fanlar bilan integratsiyasi bo‘yicha bir necha respublika va xalqaro ilmiy,
ilmiy-uslubiy konferensiyalarda ma’ruzalar qilinmoqda. Markaziy, respublika va oliy o‘quv yurtlarida
chiqadigan ilmiy-uslubiy jurnallarda maqolalar chop etilmoqda.
Pulni to‘lov tizimlarida o‘tkazish jarayoni elektr tokning elektr zanjirida o‘tishi bilan sifat
jihatdan o‘xshashlik mavjud. Haqiqatdan ham: oqim o‘tganda (elektr va pul) aktiv qarshilikdan (
)
o‘tganda tok kuchi kamayadi, issiqlik ajralib chiqadi. To‘lov jarayoniga pul oqimi tushunchasi
kiritiladi. Aktiv qarshilik - pul qiymatsizligini bildiradi, reaktiv qarshilik esa pulning kechiktirilishini
bildiradi.
O‘zgaruvchan tok uchun to‘la qarshilik Z, reaktiv qarshilik: induktivlik va sig‘imdan iborat
va u Om qonuniga bo‘ysinadi. Om qonuni elektr zanjiri uchun juda yaxshi tajribada va texnikada
qo‘llanilmoqda. Ana shu usuldan foydalanib, undan pul oqimining aylanish jarayonini juda aniqlik
bilan hisoblash mumkin.
1. Pul oqimi (a) bilan elektr oqimi (b) o‘rtasidagi analogiyani qarab chiqamiz.
a)
b)
1– rasm. a) pul oqimining mijoz bilan bank o‘rtasidagi aylanish jarayonining b) elektr analogi
ko‘rsatilgan.
2. Qattiq jism fizikasi bilan mikroiqtisodiyot tushunchalari o‘rtasidagi analogiyani qarab
chiqamiz. Bu analogiya 1 va 2–jadvalda keltirilgan.
1 - jadval
Fizika va iqtisodiy tushunchalar o‘rtasidagi o‘xshashlik
Belgilar
Fizik kattalik
Iqtisodiy kattalik
e
N
Spini “past”ga yo‘nalgan
elektronlar
Pul
e
N
Spini “yuqori”ga yo‘nalgan
elektronlar
Tovar (aksiya yoki valyuta)
N
Spini “past”ga yo‘nalgan
atomlar
Xaridorlar
N
Spini “yuqori”ga yo‘nalgan
atomlar
Sotuvchilar
J
Almashish
Likvidlik (tovar almashish)
W
Tartibsizlik
Volatillik (xaos), bahoning
o’zgaruvchanlik xarakteri
Teshiklar konsentratsiyasi
Bozorning siyraklanishi
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
189
n
Elektronlar konsentratsiyasi
Bozor resurslarining
konsentrasiyasi
A
Antiferromagnetik
Turg‘un (stabil) bozor
F
To‘yingan ferromagnetik
Turg‘un bo‘lmagan bozor
S F
To‘yingan ferrimagnetik
Real bozorning bo‘lmasligi
Moliya bozori bilan qattiq jism ob’yektlari va sub’yektlari o‘rtasidagi o‘xshashlik
2 – jadval
3. Termodinamik va mikroiqtisodiy sistemalari o‘rtasidagi analogiya va ularni xarakterlovchi
kattaliklar quyidagi jadval keltirilgan.
3 – jadval
Termodinamik sistema
Mikroiqtisodiy sistema
Nomi
Belgilanishi
Nomi
Belgilanishi
Rezervuar (qaytar
issiqlik almashish)
T
Iqtisodiy rezervuar
R
Rezervuar (qaytmas
issiqlik almashish)
Q=d(T
1
-T
2
)
Monopol bozori
n=
(c-p)
Modda miqdori
N
Rusurslar zaxirasi
N
Kimyoviy potensial
H(N)
Zaxira bahosi
P(N)
Issiqlik mashinasi,
temperatura
T(t)
Baho
c(t)
Erkin energiya, ish
A
Resurs bazisi
M
Sistemaning ish
bajarish qobiliyati
E
Sistemaning
foydaliligi
E
Entropiya
S
Bog‘langan kapital
F
Entropiya ishlab
chiqarish
Kapitalning
qiymatsizlanishi
Ichki energiya
U
To‘la kapital
4. Termodinamik, elektrik va mikroiqtisodiy sistemalari o‘rtasidagi analogiyani qarab
chiqamiz. U 4 – jadvalda keltirilgan.
4 jadval
Termodinamika
Elektrostatika
Mikroiqtisodiyot
Energiya,
A
Maydon energiyasi,
2
2
CU
A
Bazis resursi,
2
)
(
2
t
C
M
Entropiya,
S
Maydon entropiyasi,
2
2
2 kT
NU
S
Bog‘langan kapital
)
( t
c
M
F
Temperatura,
T(t)
Potensial,
t
U
t
U
sin
)
(
0
Baho,
t
C
t
C
sin
)
(
0
Entropiya ishlab chiqish,
Entropiya ishlab chiqish,
t
S
Kapitalning dissipatsiyasi,
t
F
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
190
Fizikaning iqtisod bilan integratsiyasi tufayli yangi fan fizik-iqtisod yo‘nalishi paydo bo‘ldi.
Xullas, hozir fizika va iqtisodiyotning integratsiyasi tufayli yangi fan – iqtisodiyot fizikasi fani
shakllanmoqda. Iqtisodiy fizika fanining tasavurlari asosida fizika va iqtisodiyotning integratsiyasi
yotadi. Bu soha bo‘yicha hamdo‘stlik va jahonning etakchi universitetlarida mutaxassislar ham
tayyorlanmoqda. Jumladan, MDU, MFTI, MIFI, SaratovDU, UralDU va boshqalar.
Yuqorida biz qarab chiqqan anologiya va o‘xshashliklarda turli xil iqtisodiy masalalarni
yechishda, biznes amaliyotida keng qo‘llash mumkin.
FIZIKA DARSLARIDA LABVIEW DASTURIDAN FOYDALANISH IMKONIYATLARI
1
Amonov B. U.,
1
Тoshboyev М. D.,
2
Siydamatov А. R.
1
Samarqand davlat universiteti, Samarqand, Universitet xiyoboni 15.,
2
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Beruniy tuman XTB ga qarashli 48-umumiy o‘rta ta’lim maktab
fizika fani o‘qituvchisi.
Keyingi yillarda kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi bilan bog‘lik holda dars
mashg‘ulotlarni tashkil etishning yangi shakllari shakllanmoqda. Ulardan, keng foydalanayotgan
amaliy ishlardan biri kompyuterda maxsus dasturlar yordamida virtual laboratoriya tajribalari
vositasida ko‘rgazmali tushuntirishdir.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilari uchun mo‘ljallangan fizika fani mashg’ulotlarida
virtual laboratoriya ishlaridan foydalanishni quyidagi to‘rt usuldan birini qo‘llagan holda olib borish
mumkin: 1. Laboratoriya mashg’ulotlarini o‘tish uchun virtual laboratoriya qurilmasi sifatida
foydalanish; 2. Real laboratoriya ishlarini bajarishdan oldin qisqa muddatli qayta mashq qilish
uchun; 3. Amaliy va seminar mashg’ulotlarida ma’lum bir jarayon borishini yoki asbobning ishlashini
modellashtirish bilan talabalar bilmini mustahkamlash uchun; 4. Nazariy bilim beruvchi ma’ruza
darslarida demonstrasion virtual dastusr sifatida foydalanish.
Hozirgi vaqta kompyuterlashtirish jarayoni shunday ketmoqdaki, bir necha yildan keyin har bir
tinglovchi kompyuter bilan ta’minlanadi. Shuning uchun kompyuterlardan o‘quv jarayonlarida
foydalanishning uslubiy-o‘quv qo‘llanmalarini ishlab chiqish kerak. O‘qituvchilar o‘quvchi va
tinglovchilarga fizika dasturiga mos keluvchi dasturlarni qo‘llashi, elektron darsliklar va
topshiriqlarning qulay va tushunarli tomonini ko‘rsatishi kerak. Hozirgi vaqtda axborot
texnologiyalaridan foydalanish har qanday o‘qimishli odam uchun zarur, ayniqsa o‘qituvchi uchun
juda muhim. Ta’lim-tarbiya jarayonini to‘g‘ri tashkil etish uchun barcha mavjud imkoniyatlarni
safarbar etish o‘qituvchilarning birinchi navbatdagi vazifalaridan biridir. Bundan 3500 yil oldin
Konfutsiy “Eshitganimni yodimdan chiqaraman, ko‘rganimni eslab qolaman, mustaqil bajarsam
tushunib olaman” degan ekan. Chunki, ta’limda informatsion hamda pedagogik texnologiyalarni
qo‘llaganda tinglovchi, o‘quvchi eshitish, ko‘rish, ko‘rganlari asosida mustaqil fikrlash
imkoniyatlariga ega bo‘ladilar. Ta’lim jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalardan foydalangan
holda darslarni tashkillashtirish uchun ma’lum bir shart – sharoitlar va texnik vositalar mavjud bo‘lish
kerak.
Bugungi kunda natural o‘quv laboratoriya tajribalarini virtual ko‘rinishda kompyuter
yordamida ham namoyish qilish keng e’tibor qaratilmoqda. Bunday virtual tajribalarni: 1) natural
tajribalar o‘tkazish uchun asbob-uskunalar yetishmaydigan ta’lim muassasalarida; 2) tajriba o‘tkazish
imkoniyati bo‘lmagan darsxonada o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Ayniqsa natural tajribalar bilan
birgalikda taqqoslab olib borilsa yaxshi samara beradi.
Ushbu ma’ruzada “Voltmetr va ampermetr yordamida o‘tkazgichlarning qarshiligini aniqlash”
mavzusidagi laboratoriya mashg‘ulotlarini olib borishda virtual laboratoriya ishlari LabVIEW grafik
dasturlash muhitida yaratilgan va foydalanish ishlanmasi beriladi.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
191
1. Kompyuterdan ”O‘zgarmas tok qonunlari.vi” faylini yuklab, ”2–mashq” yozuvi ustiga kompyuter
sichqonchasining kursorini olib borib chap tugmasini bir marta bosiladi. Sizga (a) rasmdagi kabi
oyna ochiladi.
(a) rasm. Voltmeter va ampermetr yordamida o‘tkazgichlarning qarshiligini aniqlash
ishining LabVIEW dasturida Blok Diagrammasi
(b) – rasm. Voltmeter va ampermetr yordamida o‘tkazgichlarning qarshiligini aniqlash
ishining LabVIEW dasturida Program Diagrammasi
2.
(a) – rasmda ko‘rsatilgan paneldan kompyuter sichqonchasining kursorini
belgi ustiga
qo’yib, chap tugmasini bir marta bosing,
ko’rinishni olgandan keyin keyin, o‘zgarmas tok
manbaining buragichini soat strelkasi yo‘nalishida burab ampermetr va voltmetrning aniq J va U
qiymatlarini ko‘rsatishiga erishing va ularni yozib oling.
J
U
R
ifodaga J va U larning qiymatlarini
qo‘yib R hisoblanadi.
3.
O‘zgarmas tok manbaining buragichi yordamida zanjirda J va U larning yana ikkitadan
qiymatini o‘rnatib, ular uchun ham R
2
va R
3
larni
J
U
R
bo‘yicha hisoblab R ning o‘rtacha qiymati
aniqlanadi [
3
3
2
1
R
R
R
R
].
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
192
4.
Olingan natijalar bo‘yicha quyidagi jadvalni to‘ldiriladi va tegishli xulosalar chiqariladi:
5.
№
U, V
J, A
R, Om
R
, Om
R, Om
R
R
,%
1
2
Bundagi
R va
R
R
mos ravishda R ni o‘lchashlarning absolyut va nisbiy xatoliklaridir.
Axborot texnologiyalar o‘quv jarayoniga qo‘llash yuqori samaradorlikka erishishga, kam vaqt
sarflab katta hajmdagi bilimlarni egallashga imkoniyat yaratadi. Shu nuqtai nazardan fizika darslari
o‘quv jarayonida kompyuter texnologiyalari imkoniyatlaridan foydalanish bugungi kunda ham dolzarb
masala hisoblanadi.
Olib borilgan ishlar natijasidan shunday xulosa qilish mumkinki, “O‘zgarmas tok
qonunlari” mavzusidan ta’lim sohasida virtual laboratoriya ishlaridan foydalanish har tomonlama
foydali hamda bu virtual laboratoriya ishlari dasturlarini yaratishda LabVIEW grafik dasturlash
muhitidan foydalanish har tomonlama qulaydir.
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, fanlararo aloqa o‘quv jarayonida vaqtdan yutish
imkoniyatini beradi. O‘quv jarayonida fizika darslarida kompyuter texnologiyalarining
imkoniyatlaridaridan foyalanish bugungi kunning dolzarb masalasi deb hisoblaymiz. Ushbu xulosa
Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Beruniy tuman XTB ga qarashli 48-umumiy o‘rta ta’lim maktabda
fizikani o‘qitish jarayonida olib borgan amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlariga asoslanadi.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
193
3-ШЎЪБА ФИЗИКА ВА АСТРОНОМИЯНИ ЎҚИТИШДА ТАЛАБАЛАР МУСТАҚИЛ
ТАЪЛИМИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ
ФИЗИКА ФАНИ ЎҚИТУВЧИЛАРИНИ КОМПЕТЕНТЛИГИНИ
ШАКИЛЛАНТИРИШДА МУСТАҚИЛ ТАЬЛИМНИНГ ЎРНИ
ф-м ф н.доц. А.А.Ахмедов.НавДПИ
Таълим тизимида ахборотлар кўламининг кенгайиб бориши физика ўқитиш тизимида
илғор педагогик технологияларни жорий этилиши, фан ва технологияларни шиддат билан
жадал ривожланаётган тезкор замонда ўқув жараёнида компетентли ёндашувни тақозо
қилаётгани ҳеч кимга сир эмас. Бўлажак физик ўқитувчисини физика дарси жараёнида
мурракаб вазиятлардан омилкорона фойдалана олиши орқали чиқиб кета олиши ва қарор қабул
қилишда муҳим аҳамиятга эга бўлади. Компетентли ёндашув орқали педагогика олий ўқув
юртларида физикани ўқитиш методикасини такомиллаштиришда бўлажак физика
ўқитувчиларини тайёрлашни янги босқичга олиб чиқиш, таълим сифатини оширишга ва
рақобатбардош кадрлар тайёрлашдек устувор масалани ечишга хизмат қилади.
Педагогика олий ўқув юртларида талабалар мустақил таьлимини ташкил этишда бўлғуси
физик ўқитувчиларнинг экспериментал компетентлигини ривожлантиришга қаратилган. Олиб
борилаётган педагогик изланишлар шуни кўрсатидики, STEAM (жумладан физика) фанларни
ва танқидий фикрлаш, ахборотни мустақил излаш ва таҳлил қилиш компетенциялари ва
малакаларининг ривожланишига алоҳида урғу беришни ҳисобга олган ҳолда, замонавий
инновацион иқтисодиёт талабларига жавоб берадиган таълим дастурлари ва янги давлат таълим
стандартлари жорий этиш орқали таьлимнинг янги босқичига чиқишга эришиш
мумкин,шунингдек узлуксиз таълим тизимида ўқувчи ва талабаларнинг билим даражасини
баҳолашда таълим сифатини баҳолаш бўйича халқаро дастурлар ва изланишлар (PISA, TIMSS,
PIRLS ва бошқалар)да талабалар физика ва астрономия фанларини чуқур ўрганишга
мўлжалланган дидактик материаллар ва мультимедиа маҳсулотларининг янги авлодлари
тайёрлашда мустақил таьлимдан ўринли фойдалансалар таьлим сифатини ошириш билан бирга
касбий компетентликка эришган бўладилар.[1]
Мустақил таълим учун ажратилган соатлардан ўқувчиларга реферат мавзулари,
лаборатория
машғулотлари,
масалалар
ечиш
шаклида
кўникма
ва
малакалар
шакллантирилмоқда. Берилган топшириқларни бажариш, иқтидорли талабаларни танлаш,
талабалардаги новаторлик қобилиятни шакллантиришда муҳим омил ҳисобланади ва ўзига хос
натижа беради.
Бундан ташқари, мустақил таълим талабага индивидуал ёндашув имкониятини беради.
Мустақил таълимни ташкил этишни модернизациялашда талабаларга ўқув машғулотидан
ташқари, ижодий ёндашувни ва касбий компетентликни шакллантиришда асос бўлиб хизмат
қилади.
Бизнингча, мустақил таълим ўқув машғулотларида талабанинг шахсий кўникмаларини
шакллантириш муҳим аҳамиятга эга, бунда махсус физик кўникмаларни ажратиб бўлмайди.
Чунки, шахсий кўникмалар уларнинг ичида сингиб боради. Уларни шакллантириш учун талаба
билан мустақил ишлаш лозим бўлади.
Умуман олганда, назарий, тажриба ўтказиш натижасида ҳосил бўлган кўникма,
индивидуал ва хусусий кўникмалар деб турли масалаларни ҳал қилишда ақлий амалларни
самарали бажариш қобилиятига айтилади ва талабалаврнинг экспериментал компетентлигини
шакиллатиришда асос бўлади. Айнан мана шу хусусиятларни эътиборга олган ҳолда
систематик ёндашиш таълимда узвийликни таъминлаган ҳолда бўлажак физик ўқитувчиларни
тайёрлашда муҳим омил ҳисобланади.
“Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni”. Samarqand 2019-yil 13-14 dekabr.
194
Фойдаланилган адабиётлар
1.
А.А.Ахмедов, М.Джораев “Развитие компетентности учителя физики и пути её
усовершенствования” Pedagogy&Psychology, Theory and Practice International scitntifik journal ,
№6(8), 2016г .стр14-16.Volgograd
Dostları ilə paylaş: |